Instytut Historii Sztuki <Krakau> [Hrsg.]: Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej (2.1996)

214

Andrzej Betlej

Jana K. Ostrowskiego wymieniona jest rzeźba z Kąkolnik jako przykład typu
figury Matki Boskiej Bolesnej ocierającej łzy6. W katalogu wystawy Franciszka
Olędzkiego Borys Woźnicki przypisał wystrój świątyni właśnie temu rzeź-
biarzowi7; miał on otrzymać zlecenie na jego wykonanie ok. r. 1780 od Jana
Obrockiego. To twierdzenie jest zapewne echem tezy Hornunga, tyle że według
tego ostatniego chodziło o Duklę, a nie o Kąkolniki.

Dostęp do rękopisu wspomnianej wyżej pracy Hornunga pozwala na
szersze zaprezentowanie zawartych tam hipotez8. Hornung uważał, że wystrój
kościoła kąkolnickiego powstawał etapami odpowiadającymi fazom rozwoju
stylistycznego twórczości Obrockiego. Najwcześniej miała być wykonana
ambona z rzeźbami Ewangelistów, następnie dwa ołtarze przytęczowe —
p.w. Matki Boskiej z figurami Mojżesza i Melchizedecha i p.w. Pana Jezusa
z postaciami dwóch nie zidentyfikowanych biskupów w szatach pontyfikal-
nych (rzeźby te miały posiadać analogie w postaciach Mojżesza i Św. Jana (?)
z ambony kościoła parafialnego w Busku). Figury te miały stanowić przykład
„dojrzałego stadium rozwojowego sztuki Obrockiego”. Do tej kategorii
Hornung zaliczył również rzeźbę Św. Jana Nepomucena z jednego z ołtarzy
bocznych. Kolejnymi dziełami byłyby przedstawienia nie zidentyfikowanego
świętego papieża i alegoryczne postacie kobiece, znajdujące się w pozostałych
ołtarzach bocznych. Zostały one określone jako „nieco późniejsze, wykonane
po kilkuletniej przerwie, stanowiące etap przejściowy w stosunku do ołtarza
głównego, reprezentującego końcową fazę rozwojową w sztuce Obrockiego”,
charakteryzującą się odtwórczym eklektyzmem i tendencją do przetwarzania
wcześniejszych wzorów. Jak już wspomniano, w ołtarzu głównym znajdowały
się rzeźby Matki Boskiej Bolesnej, Św. Jana i dwóch Proroków. Osoby
Proroków miały być „naśladownictwem motywu” z ołtarza Ukrzyżowania
Pana Jezusa w Leszniowie (stanowiącego dzieło warsztatu Osińskiego), a kon-
kretnie — jak sugeruje biogram — Obrockiego9.

Pomimo istnienia powyższych wzmianek nie zostały dotąd opublikowane
materiały źródłowe ani ikonograficzne dotyczące kościoła w Kąkolnikach.
Zanim zajmiemy się analizą dzieł i próbą wyjaśnienia problemów atrybucyjnych
— krótka historia kościoła. Kąkolniki weszły w skład uposażenia arcybiskupów
lwowskich dzięki nadaniu Władysława Opolczyka z r. 138610. Parafia p.w. Św.
Jana Ewangelisty została ufundowana 28 V 1421 przez Jana Półkozica Rzeszow-
skiego, arcybiskupa lwowskiego11. W latach 1618—20 kościół został zniszczony
przez najazdy turecko-tatarskie12. W protokołach wizytacji z r. 1722 pojawia się
informacja, iż kościół murowany w Kąkolnikach został zbudowany za pieniądze
tego metropolity lwowskiego13. W protokole wizytacji biskupa Wyżyckiego
z r. 1741 znajdują się informacje o wciąż prowadzonej budowie z zapisu
arcybiskupa Skarbka oraz dzięki funduszom Józefa Potockiego14. Nieco póź-
niejsze akta wizytacji dekanalnych z lat od 1765 do 1781 informują o benedykcji
kościoła przez Mikołaja Wyżyckiego15. Dalsze prace przy kościele kąkolnickim
były prowadzone przez jego kolatorów ok. r. 1765 oraz w r. 177416. Konsekra-