DOI Artikel:
Ostrowski, Jan K.: Jan Jerzy Pinsel: zamiast biografii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22259#0366
364
Jan K. Ostrowski
kiem uzyskania praw mistrzowskich i otwarcia warsztatu16. Zasady te,
ustalone pod koniec średniowiecza, w XVIII w. były jeszcze powszechnie
przestrzegane, pomimo coraz silniejszych dążeń artystów do uwolnienia się od
nich. Szczególnie korzystnym i poszukiwanym rozwiązaniem było objęcie
funkcjonującego warsztatu przez małżeństwo z wdową po mistrzu lub jego
córką17. Data ślubu Jana Jerzego Pinsla nie wyznacza oczywiście wprost
momentu jego osiedlenia się w Buczaczu. Fakt, iż artysta był w r. 1751
kawalerem, dowodzi jednak, że — zanim przybył do Buczacza — w zasadzie
nie mógł samodzielnie prowadzić warsztatu w żadnym ośrodku o ustabilizowa-
nej strukturze społeczno-prawnej. W odniesieniu do postaci o talencie i energii
Pinsla musi to oznaczać, że w chwili zawarcia małżeństwa był on człowiekiem
stosunkowo młodym. Z drugiej strony posiadał już doświadczenie, które
pozwoliło mu na natychmiastowe podjęcie poważnych zadań artystycznych.
Biorąc pod uwagę nieuniknione ryzyko błędu, można przyjąć, że w r. 1751 Jan
Jerzy Pinseł miał ok. trzydziestu lat18. Jćgo datę urodzenia należy więc
sytuować ok. r. 1720, z możliwością odchylenia do ok. pięciu lat in plus i in
minusOd chwili ślubu do śmierci pozostało naszemu artyście zaledwie ok.
dziesięciu lat wypełnionych intensywną pracą. Udokumentowane fakty z tego
dziesięciolecia to przyjście na świat synów Bernarda (4 czerwca 1752) i An-
toniego (3 czerwca 1759)19 oraz praca dla trynitarzy lwowskich (1756—57)20,
przy dekoracji katedry Św. Jura (1759—61) i kościoła w Monasterzyskach
(1761)21. Ostatnia płatność w Monasterzyskach miała miejsce 16 września 1761
i, jak wszystko wskazuje, niewiele poprzedzała przedwczesną śmierć artysty. Już
24 października 1762 wdowa po Janie Jerzym Pinslu poślubiła bowiem nie
znanego bliżej Jana Berensdorffa22. Istnienie zwyczaju kościelnego, nakazujące-
go roczną żałobę po śmierci współmałżonka23, sugerowałoby, że śmierć Pinsla
nastąpiła pomiędzy 16 września i 24 października 1761. Zwyczaj ten, jakkolwiek
w Polsce przestrzegany dość rygorystycznie, nie był absolutną regułą24. Przyj-
mując możliwość jego liberalnego potraktowania, trudno jednak sobie wyob-
razić, by wdowa nie odczekała przynajmniej kilku miesięcy. Artysta zmarł zatem
najpóźniej na początku r. 1762. W chwili śmierci Jan Jerzy Pinsel miał więc
zaledwie ok. czterdziestu lat. Taki przedwczesny zgon był wśród rzeźbiarzy
epoki baroku raczej regułą niż wyjątkiem. Trudne warunki życiowe, wyczer-
pująca fizycznie praca i stały kontakt z pyłem prowadziły często do nieuleczal-
nych chorób płuc25. Ścisłą datę i przyczynę zgonu Pinsla mogłoby odsłonić tylko
odnalezienie księgi zmarłych parafii buczackiej.
4. Pochodzenie
Informacje o miejscu urodzenia, jedna z podstawowych danych personal-
nych, w odniesieniu do artysty jest ważna przede wszystkim dlatego, że może
wskazać na źródła ukształtowania się jego sztuki. Niemiecki materiał źródłowy
Jan K. Ostrowski
kiem uzyskania praw mistrzowskich i otwarcia warsztatu16. Zasady te,
ustalone pod koniec średniowiecza, w XVIII w. były jeszcze powszechnie
przestrzegane, pomimo coraz silniejszych dążeń artystów do uwolnienia się od
nich. Szczególnie korzystnym i poszukiwanym rozwiązaniem było objęcie
funkcjonującego warsztatu przez małżeństwo z wdową po mistrzu lub jego
córką17. Data ślubu Jana Jerzego Pinsla nie wyznacza oczywiście wprost
momentu jego osiedlenia się w Buczaczu. Fakt, iż artysta był w r. 1751
kawalerem, dowodzi jednak, że — zanim przybył do Buczacza — w zasadzie
nie mógł samodzielnie prowadzić warsztatu w żadnym ośrodku o ustabilizowa-
nej strukturze społeczno-prawnej. W odniesieniu do postaci o talencie i energii
Pinsla musi to oznaczać, że w chwili zawarcia małżeństwa był on człowiekiem
stosunkowo młodym. Z drugiej strony posiadał już doświadczenie, które
pozwoliło mu na natychmiastowe podjęcie poważnych zadań artystycznych.
Biorąc pod uwagę nieuniknione ryzyko błędu, można przyjąć, że w r. 1751 Jan
Jerzy Pinseł miał ok. trzydziestu lat18. Jćgo datę urodzenia należy więc
sytuować ok. r. 1720, z możliwością odchylenia do ok. pięciu lat in plus i in
minusOd chwili ślubu do śmierci pozostało naszemu artyście zaledwie ok.
dziesięciu lat wypełnionych intensywną pracą. Udokumentowane fakty z tego
dziesięciolecia to przyjście na świat synów Bernarda (4 czerwca 1752) i An-
toniego (3 czerwca 1759)19 oraz praca dla trynitarzy lwowskich (1756—57)20,
przy dekoracji katedry Św. Jura (1759—61) i kościoła w Monasterzyskach
(1761)21. Ostatnia płatność w Monasterzyskach miała miejsce 16 września 1761
i, jak wszystko wskazuje, niewiele poprzedzała przedwczesną śmierć artysty. Już
24 października 1762 wdowa po Janie Jerzym Pinslu poślubiła bowiem nie
znanego bliżej Jana Berensdorffa22. Istnienie zwyczaju kościelnego, nakazujące-
go roczną żałobę po śmierci współmałżonka23, sugerowałoby, że śmierć Pinsla
nastąpiła pomiędzy 16 września i 24 października 1761. Zwyczaj ten, jakkolwiek
w Polsce przestrzegany dość rygorystycznie, nie był absolutną regułą24. Przyj-
mując możliwość jego liberalnego potraktowania, trudno jednak sobie wyob-
razić, by wdowa nie odczekała przynajmniej kilku miesięcy. Artysta zmarł zatem
najpóźniej na początku r. 1762. W chwili śmierci Jan Jerzy Pinsel miał więc
zaledwie ok. czterdziestu lat. Taki przedwczesny zgon był wśród rzeźbiarzy
epoki baroku raczej regułą niż wyjątkiem. Trudne warunki życiowe, wyczer-
pująca fizycznie praca i stały kontakt z pyłem prowadziły często do nieuleczal-
nych chorób płuc25. Ścisłą datę i przyczynę zgonu Pinsla mogłoby odsłonić tylko
odnalezienie księgi zmarłych parafii buczackiej.
4. Pochodzenie
Informacje o miejscu urodzenia, jedna z podstawowych danych personal-
nych, w odniesieniu do artysty jest ważna przede wszystkim dlatego, że może
wskazać na źródła ukształtowania się jego sztuki. Niemiecki materiał źródłowy