DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43489#0044
38
Andrzej Józef Baranowski
byli papiescy kardynałowie nepoci: Scipione Borghese, Ludovico Ludovisi,
Francesco Barberini, Camillo Pamphili i Flavio Chigi. Autor nie zajmuje się
początkami nepotyzmu na dworach papieskich w czasach renesansu, szczegól-
nie głośnego w okresie Borgiów, delle Rovere czy Farnese. Ponadto mecenat
kardynałów analizowany jest głównie na podstawie realizacji „świeckich”,
czyli kardynalskich willi i pałaców wraz z ich wystrojem plastycznym. Fun-
dacje sakralne natomiast, które były najczęściej miejscem ich wiecznego
spoczynku, zostały wzmiankowane bardzo ogólnie. Bez tych budowli nie
powstałby Rzym potrydencki w swej niepowtarzalnej urodzie, gdyż niejedno-
krotnie wybitnymi postaciami byli zleceniodawcy jego architektury1.
W Bazylice Watykańskiej Tron Piotrowy poprzedzony konfesją flankują
dwa nagrobki papieskie: lewy - Pawła III Farnese (1534-1549), prawy -
Urbana VIII Barberiniego (1623-1644) (il. 1). Zestawienie obu monumentów
papieskich: renesansowego, wykonanego w kręgu Michała Anioła przez
Giuelma della Portę, oraz barokowego, dzieła Gianlorenza Berniniego, nie
było przypadkowe. Grobowce papieża Pawła III Farnese i Urbana VIII
Barberiniego, które znalazły się w najważniejszym miejscu Bazyliki Wa-
tykańskiej, kryją różne treści, m.in. w sposób symboliczny wyrażają gra-
nice chronologiczne kontrreformacji w Rzymie. Paweł III pod naciskiem ce-
sarza Karola V zwołał sobór trydencki, Urban VIII zakończył w zasadzie
wcielanie postanowień soborowych dotyczących odnowy Kościoła.
Oba pontyfikaty były obciążone nepotyzmem. Paweł III czwórkę dzieci
zabezpieczył materialnie, zaś trzech wnuków uczynił kardynałami. Urban VIII
postępował podobnie: godność kardynalską nadał bratu i dwóm bratankom.
Wśród papieskich nepotów nie brakowało przy tym jednostek wybitnych.
Kardynał Alessandro Farnese, dyplomata i mecenas sztuki, zbudował dla
papieża Palazzo Farnese w Rzymie oraz własny - w Capraroli. Jako protektor
jezuitów był fundatorem kościoła del’ Gesu, gdzie został pochowany. Herb
i posągi założycieli Towarzystwa Jezusowego oraz napis gloryfikujący
fundatora świątyni-mauzoleum stanowią główną treść fasady.
Bratanek Urbana VIII, kardynał Francesco Barberini, posłując do Francji
i Hiszpanii, odegrał niebagatelną rolę w polityce Watykanu. Położył również
ogromne zasługi na terenie sztuki: wraz z papieżem opiekował się Akademią
1 Rolę XVII-wiecznych nepotów na dworach papieskich omawia A. Karsten - Kiinstler
und Kardinale. Vom Mazenateum romischer Kardinalnepoten in 17 Jahrhundert. Kóln-Wei-
mar-Wien 2003. Dalej na temat papieskich grobowców powstałych w Rzymie w czasach
renesansu zob.: Tod und Verklarung. Grabmalskultur in der Fruhen Neuzeit, praca zbiór., red.
A. Karsten, Ph. Zitzlsperger, Kóln-Weimar-Wien 2004.
Andrzej Józef Baranowski
byli papiescy kardynałowie nepoci: Scipione Borghese, Ludovico Ludovisi,
Francesco Barberini, Camillo Pamphili i Flavio Chigi. Autor nie zajmuje się
początkami nepotyzmu na dworach papieskich w czasach renesansu, szczegól-
nie głośnego w okresie Borgiów, delle Rovere czy Farnese. Ponadto mecenat
kardynałów analizowany jest głównie na podstawie realizacji „świeckich”,
czyli kardynalskich willi i pałaców wraz z ich wystrojem plastycznym. Fun-
dacje sakralne natomiast, które były najczęściej miejscem ich wiecznego
spoczynku, zostały wzmiankowane bardzo ogólnie. Bez tych budowli nie
powstałby Rzym potrydencki w swej niepowtarzalnej urodzie, gdyż niejedno-
krotnie wybitnymi postaciami byli zleceniodawcy jego architektury1.
W Bazylice Watykańskiej Tron Piotrowy poprzedzony konfesją flankują
dwa nagrobki papieskie: lewy - Pawła III Farnese (1534-1549), prawy -
Urbana VIII Barberiniego (1623-1644) (il. 1). Zestawienie obu monumentów
papieskich: renesansowego, wykonanego w kręgu Michała Anioła przez
Giuelma della Portę, oraz barokowego, dzieła Gianlorenza Berniniego, nie
było przypadkowe. Grobowce papieża Pawła III Farnese i Urbana VIII
Barberiniego, które znalazły się w najważniejszym miejscu Bazyliki Wa-
tykańskiej, kryją różne treści, m.in. w sposób symboliczny wyrażają gra-
nice chronologiczne kontrreformacji w Rzymie. Paweł III pod naciskiem ce-
sarza Karola V zwołał sobór trydencki, Urban VIII zakończył w zasadzie
wcielanie postanowień soborowych dotyczących odnowy Kościoła.
Oba pontyfikaty były obciążone nepotyzmem. Paweł III czwórkę dzieci
zabezpieczył materialnie, zaś trzech wnuków uczynił kardynałami. Urban VIII
postępował podobnie: godność kardynalską nadał bratu i dwóm bratankom.
Wśród papieskich nepotów nie brakowało przy tym jednostek wybitnych.
Kardynał Alessandro Farnese, dyplomata i mecenas sztuki, zbudował dla
papieża Palazzo Farnese w Rzymie oraz własny - w Capraroli. Jako protektor
jezuitów był fundatorem kościoła del’ Gesu, gdzie został pochowany. Herb
i posągi założycieli Towarzystwa Jezusowego oraz napis gloryfikujący
fundatora świątyni-mauzoleum stanowią główną treść fasady.
Bratanek Urbana VIII, kardynał Francesco Barberini, posłując do Francji
i Hiszpanii, odegrał niebagatelną rolę w polityce Watykanu. Położył również
ogromne zasługi na terenie sztuki: wraz z papieżem opiekował się Akademią
1 Rolę XVII-wiecznych nepotów na dworach papieskich omawia A. Karsten - Kiinstler
und Kardinale. Vom Mazenateum romischer Kardinalnepoten in 17 Jahrhundert. Kóln-Wei-
mar-Wien 2003. Dalej na temat papieskich grobowców powstałych w Rzymie w czasach
renesansu zob.: Tod und Verklarung. Grabmalskultur in der Fruhen Neuzeit, praca zbiór., red.
A. Karsten, Ph. Zitzlsperger, Kóln-Weimar-Wien 2004.