DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43489#0170
164 Michał Wardzyński
czalnie już na przełomie XVI i XVII wieku. Odtąd wszystkie karczmy, jatki,
domy noclegowe i stragany kupieckie lokowano już w leżącej na północnym
stoku wzgórza osadzie targowej Częstochówce32. Notowana po raz pierwszy
już w 1220 r., lokowana w 1356 r., należała ona od momentu fundacji
klasztoru jasnogórskiego w 1382 r. do jego uposażenia33. Tutaj także paulini
skoncentrowali zarząd swego prywatnego klucza dóbr ziemskich oraz przy-
noszący znaczne zyski handel żywnością i dewocjonaliami34.
Wkrótce po 1620 r. ówczesny prowincjał o. Mikołaj Królik rozpoczął
wieloetapową rozbudowę konwentu, prowadzoną aż do początków XVIII
wieku. Prace zakończone jeszcze w 1. połowie XVII wieku objęły budowę
nowoczesnych obwarowań bastionowych, zaprojektowanych i częściowo
opłaconych z kasy królewskiej (od 1620 do 1639, rozbudowywane do
1648 r.)35, następnie budowę nowego klasztoru (skrzydła północne,
południowe i zachodnie, wzniesione w trzech etapach przed 1633-1655, to
ostatnie ukończone dopiero ok. 1670 r.) oraz arsenału, apteki i repre-
zentacyjnego budynku dla najznamienitszych gości (ok. połowy XVII
wieku)36. W tym samym okresie modernizacji poddano także wnętrze
późnogotyckiego kościoła pielgrzymkowego (ok. 1621-1623). Zmianie uległa
też jego elewacja zachodnia, poprzedzona wysoką wieżą-dzwonnicą ze studnią
w partii przyziemia (bud. ok. 1617-1620, spalona 1622 i 1654), zaś od
południa reprezentacyjnym wejściem z kopułową kruchtą (1631)37. Do
świątyni dobudowano dwie kaplice: piętrową św. Filipa Nereusza i Świętych
32 W. W a r t a 1 s k a, Dzieje Częstochówki (1220-1655), w: Częstochowa i jej miejsce
w kulturze polskiej, red. A. J. Zakrzewski, Częstochowa 1990, s. 30. Tamże literatura
przedmiotu.
33 E. W a r t a 1 s k a, dz. cyt., s. 29, 30; F. K i r y k, J. R a j m a n, Częstochowa
w latach 1660-1793, w: Częstochowa. Dzieje miasta, i klasztoru jasnogórskiego, s. 357 n.
34 Naruszający dawne przywileje królewskie monopol klasztoru i mieszkańców Często-
chówki w obrocie żywnością i obsługą pielgrzymów stał się przyczyną zatargów z miastem już
w 2. połowie XV wieku i trwał nieprzerwanie do końca XVIII wieku. Zob. Krakowski,
Stara Częstochowa, s. 100, 120 n.; R a j m a n, dz. cyt., s. 195.
35 R. H. B o c h e n e k, Twierdza Jasna Góra, Warszawa 1997, s. 31 n.; G o 1 o n k a,
Budownictwo i sztuka Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 276 n.
36 Golonka, Budownictwo i sztuka Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 262-264.
P. Mrozowski, Jasna Góra: klasztor dynastyczny - państwowy - narodowy, w: U tronu
Królowej Polski, s. 29 n.
37 J. G o 1 o n k a, J. Żmudziński, Wieża Jasnej Góry i jasnogórskie dzwony
i dzwonnice, Jasna Góra-Częstochowa 1997, s. 15-16; Golonka, Budownictwo i sztuka
Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 261; Wardzyński, Prace architektoniczne
i kamieniarskie Błażeja Gocmana, s. 632-637, il. 2-6.
czalnie już na przełomie XVI i XVII wieku. Odtąd wszystkie karczmy, jatki,
domy noclegowe i stragany kupieckie lokowano już w leżącej na północnym
stoku wzgórza osadzie targowej Częstochówce32. Notowana po raz pierwszy
już w 1220 r., lokowana w 1356 r., należała ona od momentu fundacji
klasztoru jasnogórskiego w 1382 r. do jego uposażenia33. Tutaj także paulini
skoncentrowali zarząd swego prywatnego klucza dóbr ziemskich oraz przy-
noszący znaczne zyski handel żywnością i dewocjonaliami34.
Wkrótce po 1620 r. ówczesny prowincjał o. Mikołaj Królik rozpoczął
wieloetapową rozbudowę konwentu, prowadzoną aż do początków XVIII
wieku. Prace zakończone jeszcze w 1. połowie XVII wieku objęły budowę
nowoczesnych obwarowań bastionowych, zaprojektowanych i częściowo
opłaconych z kasy królewskiej (od 1620 do 1639, rozbudowywane do
1648 r.)35, następnie budowę nowego klasztoru (skrzydła północne,
południowe i zachodnie, wzniesione w trzech etapach przed 1633-1655, to
ostatnie ukończone dopiero ok. 1670 r.) oraz arsenału, apteki i repre-
zentacyjnego budynku dla najznamienitszych gości (ok. połowy XVII
wieku)36. W tym samym okresie modernizacji poddano także wnętrze
późnogotyckiego kościoła pielgrzymkowego (ok. 1621-1623). Zmianie uległa
też jego elewacja zachodnia, poprzedzona wysoką wieżą-dzwonnicą ze studnią
w partii przyziemia (bud. ok. 1617-1620, spalona 1622 i 1654), zaś od
południa reprezentacyjnym wejściem z kopułową kruchtą (1631)37. Do
świątyni dobudowano dwie kaplice: piętrową św. Filipa Nereusza i Świętych
32 W. W a r t a 1 s k a, Dzieje Częstochówki (1220-1655), w: Częstochowa i jej miejsce
w kulturze polskiej, red. A. J. Zakrzewski, Częstochowa 1990, s. 30. Tamże literatura
przedmiotu.
33 E. W a r t a 1 s k a, dz. cyt., s. 29, 30; F. K i r y k, J. R a j m a n, Częstochowa
w latach 1660-1793, w: Częstochowa. Dzieje miasta, i klasztoru jasnogórskiego, s. 357 n.
34 Naruszający dawne przywileje królewskie monopol klasztoru i mieszkańców Często-
chówki w obrocie żywnością i obsługą pielgrzymów stał się przyczyną zatargów z miastem już
w 2. połowie XV wieku i trwał nieprzerwanie do końca XVIII wieku. Zob. Krakowski,
Stara Częstochowa, s. 100, 120 n.; R a j m a n, dz. cyt., s. 195.
35 R. H. B o c h e n e k, Twierdza Jasna Góra, Warszawa 1997, s. 31 n.; G o 1 o n k a,
Budownictwo i sztuka Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 276 n.
36 Golonka, Budownictwo i sztuka Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 262-264.
P. Mrozowski, Jasna Góra: klasztor dynastyczny - państwowy - narodowy, w: U tronu
Królowej Polski, s. 29 n.
37 J. G o 1 o n k a, J. Żmudziński, Wieża Jasnej Góry i jasnogórskie dzwony
i dzwonnice, Jasna Góra-Częstochowa 1997, s. 15-16; Golonka, Budownictwo i sztuka
Jasnej Góry do połowy XVII w., s. 261; Wardzyński, Prace architektoniczne
i kamieniarskie Błażeja Gocmana, s. 632-637, il. 2-6.