Częstochówka pod Jasną Górą jako ośrodek rzeźbiarski

167

w 1626 i 1627 r.), już jako bracia-konwersi, wstąpili oni do jasnogórskiej
pracowni malarskiej, realizującej wszelkie zamówienia konwentu. Wcześniej
tworzyli ją znani tylko z archiwaliów malarze zakonni - bracia Walenty
Kłoczek (zm. 1621) i Wacław Kórnicki (zm. 1647)53. Bracia Izydor [Lesz-
czyński] i Tyburcy [Nowakowicz] wykonali szereg realizacji na Jasnej Górze,
m.in. zespół obrazów do ołtarzy w bazylice pielgrzymkowej (1622 - po
1627) i kaplicy Świętych Aniołów Stróżów (ok. 1631 r.) oraz historyczny
cykl świętych i błogosławionych zakonu paulinów (lata trzydzieste-czter-
dzieste XVII wieku)54. Pozostali znani z tego okresu malarze zakonni, brat
Antoni Dobrzyński (ur. 1600, profesja 1622, zm. 1644) oraz reprezentujący
już II generację pracowni zakonnej malarz i pozłotnik Felicjan Ratyński
(ur. 1630, w zakonie od 1653, zm. 1688 w klasztorze w Beszowej)55 przed
praktyką na Jasnej Górze najprawdopodobniej przeszli zawodową edukację
w nieustalonych małopolskich warsztatach cechowych. Zlecenia malarskie
powierzano także artystom świeckim spoza regionu, np. pracującemu w Bo-
lesławcu Krzysztofowi Fokelskiemu (cykl obrazów z kredencji w nowej
zakrystii, ok. 1651 -165 2)56, lub osiadłym w Częstochówce - spośród nich
znani archiwalnie są Albert Ziaia vel Zainski, Gaspar Wolski, Stanisław
Kośbiałowicz oraz malarze Feliks, Jan i Walenty57. Najbardziej enigma-
tycznie przedstawiali się dotąd rzeźbiarze wzmiankowani przez A. Jaśkie-
wicza: bliżej nieznany Georgius vel Gregor Kristian oraz Jan, czynni od lat
czterdziestych do siedemdziesiątych XVII wieku58. Przedstawione wiado-

53 AJG 77, Cathalogus patrum et fratrum vivorum quam defunctorum Ordinis Sfancti].
Pauli primi Eremitae [...] ab Annis D[omi]nz 1570 et 1579 reassumptus et conscriptus [...] ab
anno Z)[omi]nz 1647. Cathalogus fratrum ordinis S[ancti]. Pauli P[rimi], eremitae qui in
Novitiatu sub Claro M[onte].C[zęstochoviensi], erecto dieto ad S[anctam], Barbarom solemnes
Professione emiserunt [ab anno 1647], s. 9;K u n c z y ń s k a - I r a c k a,dz. cyt., s. 20 n.
54 Zob. ostatnio: Zbudniewek, Leszczyński Szymon, s. 67; tenże, Nowako-
wicz Tyburcy, s. 166-167; Wardzyński, Snycerski wystrój, s. 598-600, 610 n., 613.
55 AJG 77, dz. cyt., s. 364, 451, 471 n.; AJG 192, Necrologus 1664-1847, poz. 78, 256;
Samek, Zbudniewek, dz. cyt., s. 33-35. Temat działalności prowadzonej przez
paulinów jasnogórskiej pracowni malarskiej wciąż oczekuje na monograficzne opracowania.
56 J. G o 1 o n k a, Nieznane obrazy Krzysztofa Fokelskiego na Jasnej Górze, ..Tygodnik
Powszechny”. Katolickie pismo społeczno-kulturalne 33(1979), nr 12 (1574), s. 6; ostatnio:
K. Moisan-Jabłońska, Graficzne pierwowzory czterech obrazów Krzysztofa Fokel-
skiego w zakrystii jasnogórskiej, „Studia Claromontana” 15(1995), s. 417.
57 Kunczyńska-Iracka, dz. cyt., s. 28; Jaśkiewicz, Artyści i rze-
mieślnicy, s. 212 n.
58 J a ś k i e w i c z, Artyści i rzemieślnicy, s. 211, przyp. 42-44; Żmudziński,
dz. cyt., s. 289.