Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Studia archeologiczne — 2.1984

DOI issue:
I. Zabytki starożytne w zbiorach polskich
DOI article:
Ostrowski, Janusz A.: Charakterystyka zbioru lampek starożytnych w Muzeum Narodowym w Krakowie
DOI Page / Citation link: 
https://doi.org/10.11588/diglit.51288#0019
Overview
loading ...
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
15

Z tego ostatniego daru pochodzą dwie najstarsze lampki w zbiorach Mu-
zeum. Są to obiekty palestyńskie z Epoki Żelaza I (XII-X w. p.n.e.), któ-
re zostały odkopane w Tell el-Fara przez archeologów angielskich. Siedem
lampek punickich z kolekcji" Grubissicha pochodzi z YI-III w. p.n.e. Są
wśród nich najprostsze typy w kształcie muszli, jak i bardziej skompliko-
wane, o dwóch palnikach powstałych przez zagięcie płata gliny. Cztery z
nich mają okrągłe podstawki wykonane z identycznej gliny. Najstarsze grec-
kie lampki w kolekcji pochodzą z V w. p.n.e. Są one pokostowane, mają duży
okrągły otwór oliwny i poziome wstęgowe imadło. Z terenów nadczarnomors-
kich w skład zbioru wchodzi kilka lampek niepokostowanych, otwartych, o
płaskim dnie. Do grupy tej na±eży też okrągła lampka dwupalnikowa, mająca
poziome łukowate imadło. W zbiorach znajduje się pięć hellenistycznych
lampek z wyrostkiem z III w, p.n.e., o wysokich, pełnych stopkach, wysokim
zbiorniku i szerokich gładkich ramionach. Kilka lampek z II i I w. p.n.e.
pochodzi najprawdopodobniej z warsztatów wschodnio-greckich. Zdecydowaną
większość stanowią lampki rzymskie. Znajdujemy tu tzw. lampki republikań-
skie, należące do typu z przedstawieniem "ptasich głów" (Vogelkopf, bird-
-head), datowanych na okres od 100 r. p.n.e. po schyłek panowania Augusta.
Reliefowe lampki wolutowe z Iw. n.e. dekorowane na dysku typowymi przed-
stawieniami: gladiatorzy, postacie mitologiczne, zwierzęta, reprezentowane
są przez 12 obiektów.
Wśród sporej grupy lampek o okrągło zakończonym palniku z I-III w.n.e.
występują trzy zasadnicze typy: '
1) o palniku umocowanym do zewnętrznej krawędzi ramion,
2) o palniku umocowanym w połowie ich szerokości,
3) o palniku połączonym z wewnętrzną krawędzią ramion.
Ich wklęsłe dyski są w kilku wypadkach zupełnie gładkie, lecz częściej
ozdobione motywami geometrycznymi i roślinnymi lub dekoracją figuralną.
Stosunkowo nieliczna, bo licząca sześć obiektów, jest grupa lampek stem-
plowanych, wśród których spotykamy sygnaturę "CARTO F". Tylko jedna z
nich jest dekorowana wizerunkiem maski tragicznej.
Dość spora jest grupa lampek italskich z III w. n.e., o dużym otworze
oliwnym i szerokich ramionach pokrytych granulkami ułożonymi w trzech rzę-
dach. Lampki późnoantyczne reprezentowane są przez 25 obiektów, z których
wiele dekorowanych jest symbolami chrześcijańskimi (monogram Chrystusa,
paw, ryba) i żydowskimi (menorah). W większości należą one do grupy lampek
północnoafrykańskich, charakteryzujących się mocno wypaloną, intensywnie
czerwoną gliną. Natomiast z szarej gliny wykonana jest lampka ozdobiona
zaczerpniętą ze Starego Testamentu sceną przedstawiającą dwóch wysłańców
Mojżesza do Kanaanu, niosących winne grona, która to scena dość rzadko po-
jawia się w sztuce chrześcijańskiej IV i V w. n.e. W skład kolekcji wcho-
dzą ponadto lampki plastyczne w kształcie głowy satyra, głowy kobiety, ry-
by i inne, oraz lampki wielopalnikowe (od dwóch do dziewięciu palników).
Kilka rzymskich lampek brązowych pochodzi z okresu I-V w. n.e. W zbio-
rach Muzeum Narodowego znajdują się też lampki koptyjskie z III-VI w.n.e.,
 
Annotationen