DOI issue:
II. Polskie badania nad starożytnością
DOI article:Misiewicz, Krzysztof: Larnaksy tanagryjskie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.51288#0085
Krzysztof Misiewicz
Uniwersytet Warszawski
LARNAKSY TANAGRYJSKIE
W okresie wczesnominojskim (2800-2000 r. p.n.e.) i średniominojskim
(2000-1550 r. p.n.e.) pojawiają się na Krecie pochówki w trumnach gli-
nianych,w kształcie wanny lub skrzyni, zwanych larnaksami. Od okresu póź-
nnminoj ski ego II (1450-1400 r. p.n.e.), ten sposób grzebania zmarłych sta-
je się powszechny i larnaksy są wówczas spotykane na terenie prawie wszyst-
kich badanych cmentarzysk we wschodniej i środkowej części wyspy. Ogółem
znamy około 500 zabytków tego rodzaju z terenu Krety. Większość z nich
jest nie zdobiona, niektóre mają dekorację pasową lub w formie nieregular-
nych plam, a tylko nieliczne dekorowane są motywami geometrycznymi. Obok
tych motywów często występują spirale, rogi sakralne i podwójny topór. Do
wyjątków należą natomiast larnaksy zdobione scenami morskimi lub figural-
nymi. Znamy tylko cztery sarkofagi gliniane dekorowane w ten sposób: lar-
naks z Zafer Papoura z okresu późnominojskiego III (1400-1100 r. p.n.e.),
sarkofag z Nirou Chani, sarkofag z Episkopai i larnaks z PalaikastroL Po-
wszechnie znany jest także słynny sarkofag z Hagia Triada, ale należy go
zaliczyć do innej kategorii zabytków, także ze względu na materiał.
Poza Krętą larnaksy występują na terenie wysp cykladzkich, gdzie jed-
nak nie były tak powszechnie stosowane jak na Kr.oie,a i tao również deko-
racja figuralna była wyjątkiem.
Z terenu Grecji Kontynentalnej do niedawna znano tylko kilka larna-
ksów, z których większość pochodziła z Peloponezu.Znaleziono między innymi
dwa larnaksy z okresu późnohelladzkiego III (1425-1100 r. p.n.e.) na
2
terenie cmentarzyska w Aghios Kosmas . Larnaksy te służyły prawdopodobnie
do pochówków dziecięcych. Trzy fragmenty larnaksów odkryto podczas badań
•5
na nekropoli Ismenion w pobliżu Teb w Beocji . Przeważał więc pogląd, iż
na terenie Grecji lądowej zwłoki kładziono bezpośrednio do grobu, a w gro-
bach komorowych używano mar drewnianych, które nie zachowały się z powodu
Wg Mylonasa zabytki te stanowią przejaw sztuki Krety po inwazji mykeńskiej.
Patrz G.E. Mylonas, Mycenaean Greeks and Minoan - Mycenaean Relations, "Archeology"
IX, 1956, s. 273-279.
G.E. Mylonas, Aghios Kosmas, An Early Bronze Settlement and cemetery in Attica,
Princeton '1959.
N.Franklas, T.Spyropoulos, Archaiotes Mikenaikes Boiotias, AD 24:B1 (1969), s.
173-187.
Uniwersytet Warszawski
LARNAKSY TANAGRYJSKIE
W okresie wczesnominojskim (2800-2000 r. p.n.e.) i średniominojskim
(2000-1550 r. p.n.e.) pojawiają się na Krecie pochówki w trumnach gli-
nianych,w kształcie wanny lub skrzyni, zwanych larnaksami. Od okresu póź-
nnminoj ski ego II (1450-1400 r. p.n.e.), ten sposób grzebania zmarłych sta-
je się powszechny i larnaksy są wówczas spotykane na terenie prawie wszyst-
kich badanych cmentarzysk we wschodniej i środkowej części wyspy. Ogółem
znamy około 500 zabytków tego rodzaju z terenu Krety. Większość z nich
jest nie zdobiona, niektóre mają dekorację pasową lub w formie nieregular-
nych plam, a tylko nieliczne dekorowane są motywami geometrycznymi. Obok
tych motywów często występują spirale, rogi sakralne i podwójny topór. Do
wyjątków należą natomiast larnaksy zdobione scenami morskimi lub figural-
nymi. Znamy tylko cztery sarkofagi gliniane dekorowane w ten sposób: lar-
naks z Zafer Papoura z okresu późnominojskiego III (1400-1100 r. p.n.e.),
sarkofag z Nirou Chani, sarkofag z Episkopai i larnaks z PalaikastroL Po-
wszechnie znany jest także słynny sarkofag z Hagia Triada, ale należy go
zaliczyć do innej kategorii zabytków, także ze względu na materiał.
Poza Krętą larnaksy występują na terenie wysp cykladzkich, gdzie jed-
nak nie były tak powszechnie stosowane jak na Kr.oie,a i tao również deko-
racja figuralna była wyjątkiem.
Z terenu Grecji Kontynentalnej do niedawna znano tylko kilka larna-
ksów, z których większość pochodziła z Peloponezu.Znaleziono między innymi
dwa larnaksy z okresu późnohelladzkiego III (1425-1100 r. p.n.e.) na
2
terenie cmentarzyska w Aghios Kosmas . Larnaksy te służyły prawdopodobnie
do pochówków dziecięcych. Trzy fragmenty larnaksów odkryto podczas badań
•5
na nekropoli Ismenion w pobliżu Teb w Beocji . Przeważał więc pogląd, iż
na terenie Grecji lądowej zwłoki kładziono bezpośrednio do grobu, a w gro-
bach komorowych używano mar drewnianych, które nie zachowały się z powodu
Wg Mylonasa zabytki te stanowią przejaw sztuki Krety po inwazji mykeńskiej.
Patrz G.E. Mylonas, Mycenaean Greeks and Minoan - Mycenaean Relations, "Archeology"
IX, 1956, s. 273-279.
G.E. Mylonas, Aghios Kosmas, An Early Bronze Settlement and cemetery in Attica,
Princeton '1959.
N.Franklas, T.Spyropoulos, Archaiotes Mikenaikes Boiotias, AD 24:B1 (1969), s.
173-187.