DOI article:
Mierzwińska, Joanna: Zastosowanie pieczęci w kulturach Grecji i Krety epoki brązu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.51309#0046
44
Joanna Mierzwińska
pieczętowanych wylewach i z inskrybowanymi tabliczkami. O kultowym charakterze
pomieszczenia świadczy natomiast obecność m. in. figurek glinianych, rogów
sakralnych, miniaturowych naczynek, itp. We wspomnianej Dzielnicy Mu w Mallia
został znaleziony niewielki, ale ważny depozyt. Obecność plomb w pokoju
usytuowanym blisko wejścia do pałacu", znalezionych wraz z tabliczką opiewającą
na wysoką sumę 7000 jednostek, świadczy o istnieniu w okolicy archiwum.
Największy depozyt hieroglificzny pochodzi z pałacu w Knossos11 12 13. Zabytki zostały
przemieszczone podobnie jak w Fajstos. Znaleziono około 40 wielokrotnie pie-
czętowanych półksiężyców i węzełków o płaskim spodzie ostemplowanych przez
różne, niemal niepowtarzające się pieczęci, co może świadczyć o wzajemnej kontroli
urzędników lub o tym, że transakcje zawierały osoby spoza pałacu. Po wspólnym
upewnieniu się, co do zawartości kontrahenci (albo oddawca i przyjmujący urzęd-
nik) pieczętowali razem pojemnik"'.
Pod koniec okresu średniominojskiego II B ośrodki administracji minojskiej
dotknęła fala zniszczeń. W kolejnym okresie - późnominojskim - na szeroką skalę
zaczyna być stosowane pismo linearne A, co jednak nie wydaje się powodować
uszczuplenia roli gliptyki w administracji. Pojawiają się nowe typy dokumentów, a
każdy z ośrodków kreteńskich wypracowuje w tym czasie swój własny, charakte-
rystyczny system zarządzania, co świadczy o ich dużej autonomii. Podupadają
pałace w Mallia i Fajstos. Rolę tego ostatniego przejmuje nowa willa w Aja Triada14.
Dokumenty pojawiają się także w domach miejskich. Administracja Młodszych
Pałaców zaprzestaje używania plomb bezpośrednich na rzecz węzełków wiszących o
różnych kształtach, noduli i krążków. Dwa ostatnie typy dokumentów nie były do
niczego przymocowywane, a węzełki trzymały się na sznurkach i rzemykach, jednak
niemożliwe jest ustalenie, do czego mogły być przyczepione.
Najstarszy depozyt dokumentów pieczętowanych z tego okresu pochodzi z Re-
pozytorium Kultowego w Knossos. Trudno na jego podstawie dokonywać jakich-
kolwiek wniosków, ponieważ jest niewielki i nietypowy ze względu na dużą liczbę
noduli. W innych młodszopałacowych depozytach noduli, interpretowane jako
promesy zapłaty, są zjawiskiem marginalnym, tu zaś stanowią ponad połowę
11 Podobnie jak to ma miejsce w okresie PM I B w Aja Triada i w mykeńskim Kompleksie Archiwalnym
w Pylos.
12 Bardzo użytecznego opracowania plomb z Knossos (na podstawie publikacji i notatek A. Evansa)
dokonała M.A.V. Gili: M.A.V. Gili, The Knossos Sealings: Provenience and Identification, BSA 60,
1965, p. 58-98.
13 J. Weingarten, Sealing Studies in the Middle Bronze Age: III. The Minoan Hieroglyphic Deposits at
Mallia andKnossos [CMS Beiheft 5], 1995, p. 309
14 E. Fiandra opisuje znalezioną w pokoju 10 pałacu plombę wiszącą z inskrypcją linearną A datowaną
na pierwszą fazę Młodszego Pałacu. Wiadomo, że jedna plomba to za mało, aby mówić o systemie
administracyjnym, jednak pozwala ona na postawienie hipotezy, że także w Fajstos nastąpiło przejście
z plomb bezpośrednich do wiszących i, być może, pałac nadal pozostawał ważnym ośrodkiem,
dzielącym się kompetencjami z willą w Aja Triada; cf. E. Fiandra, La cretula del vano 10 a Festos e
le sue implicazioni nelTamministrazione fra MM III e TM, in: L. Rocchetti ed., Sybrita. La Palle di
Amari fra Bronzo e Ferro. Ricerche Grecoltaliane in Creta Occidentale [Incunabula Graeca 96],
Roma 1994, p. 15-26.
Joanna Mierzwińska
pieczętowanych wylewach i z inskrybowanymi tabliczkami. O kultowym charakterze
pomieszczenia świadczy natomiast obecność m. in. figurek glinianych, rogów
sakralnych, miniaturowych naczynek, itp. We wspomnianej Dzielnicy Mu w Mallia
został znaleziony niewielki, ale ważny depozyt. Obecność plomb w pokoju
usytuowanym blisko wejścia do pałacu", znalezionych wraz z tabliczką opiewającą
na wysoką sumę 7000 jednostek, świadczy o istnieniu w okolicy archiwum.
Największy depozyt hieroglificzny pochodzi z pałacu w Knossos11 12 13. Zabytki zostały
przemieszczone podobnie jak w Fajstos. Znaleziono około 40 wielokrotnie pie-
czętowanych półksiężyców i węzełków o płaskim spodzie ostemplowanych przez
różne, niemal niepowtarzające się pieczęci, co może świadczyć o wzajemnej kontroli
urzędników lub o tym, że transakcje zawierały osoby spoza pałacu. Po wspólnym
upewnieniu się, co do zawartości kontrahenci (albo oddawca i przyjmujący urzęd-
nik) pieczętowali razem pojemnik"'.
Pod koniec okresu średniominojskiego II B ośrodki administracji minojskiej
dotknęła fala zniszczeń. W kolejnym okresie - późnominojskim - na szeroką skalę
zaczyna być stosowane pismo linearne A, co jednak nie wydaje się powodować
uszczuplenia roli gliptyki w administracji. Pojawiają się nowe typy dokumentów, a
każdy z ośrodków kreteńskich wypracowuje w tym czasie swój własny, charakte-
rystyczny system zarządzania, co świadczy o ich dużej autonomii. Podupadają
pałace w Mallia i Fajstos. Rolę tego ostatniego przejmuje nowa willa w Aja Triada14.
Dokumenty pojawiają się także w domach miejskich. Administracja Młodszych
Pałaców zaprzestaje używania plomb bezpośrednich na rzecz węzełków wiszących o
różnych kształtach, noduli i krążków. Dwa ostatnie typy dokumentów nie były do
niczego przymocowywane, a węzełki trzymały się na sznurkach i rzemykach, jednak
niemożliwe jest ustalenie, do czego mogły być przyczepione.
Najstarszy depozyt dokumentów pieczętowanych z tego okresu pochodzi z Re-
pozytorium Kultowego w Knossos. Trudno na jego podstawie dokonywać jakich-
kolwiek wniosków, ponieważ jest niewielki i nietypowy ze względu na dużą liczbę
noduli. W innych młodszopałacowych depozytach noduli, interpretowane jako
promesy zapłaty, są zjawiskiem marginalnym, tu zaś stanowią ponad połowę
11 Podobnie jak to ma miejsce w okresie PM I B w Aja Triada i w mykeńskim Kompleksie Archiwalnym
w Pylos.
12 Bardzo użytecznego opracowania plomb z Knossos (na podstawie publikacji i notatek A. Evansa)
dokonała M.A.V. Gili: M.A.V. Gili, The Knossos Sealings: Provenience and Identification, BSA 60,
1965, p. 58-98.
13 J. Weingarten, Sealing Studies in the Middle Bronze Age: III. The Minoan Hieroglyphic Deposits at
Mallia andKnossos [CMS Beiheft 5], 1995, p. 309
14 E. Fiandra opisuje znalezioną w pokoju 10 pałacu plombę wiszącą z inskrypcją linearną A datowaną
na pierwszą fazę Młodszego Pałacu. Wiadomo, że jedna plomba to za mało, aby mówić o systemie
administracyjnym, jednak pozwala ona na postawienie hipotezy, że także w Fajstos nastąpiło przejście
z plomb bezpośrednich do wiszących i, być może, pałac nadal pozostawał ważnym ośrodkiem,
dzielącym się kompetencjami z willą w Aja Triada; cf. E. Fiandra, La cretula del vano 10 a Festos e
le sue implicazioni nelTamministrazione fra MM III e TM, in: L. Rocchetti ed., Sybrita. La Palle di
Amari fra Bronzo e Ferro. Ricerche Grecoltaliane in Creta Occidentale [Incunabula Graeca 96],
Roma 1994, p. 15-26.