DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Toskańskie malarstwo cassonowe z kolekcji Karola Lanckorońskiego w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu: Studium wstępne
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19893#0152
60. Przerys fresków Polidora da Caravaggio z Historią Perseusza na fasadzie pawilonu ogrodowego pałacu Bufalo w Rzymie,
ok. 1525 (wg Kult z en; fot. J. Langda)
Odkładając szczegółowszą analizę wawelskiego
cornice do osobnego opracowania, chcemy zwrócić
w tym miejscu uwagę na inne niewielkie malowidło
przedstawiające temat religijny, a mianowicie Rzeź
niewiniątek, przechowywane w Museum of Fine Arts
przy Amherst College w Massachusetts194 (fig. 57).
Tablica ta, datowana na koniec trzeciej dekady XVI
wieku i bardziej stylistycznie zaawansowana niż
wawelska, dostarcza interesujących analogii. Oby-
dwie nawiązują wyraźnie do przedstawień - malo-
wideł, rysunków i sztychów - ze szkoły Rafaela lub
powielających dzieła Rafaela i jego uczniów, a także,
choć w mniejszym stopniu, do niektórych dzieł Pe-
ruzziego195. Wystarczy porównanie z malowidłami
w Loggiach Watykańskich (lub z rysunkami przy-
gotowawczymi do nich), by zauważyć, iż obydwie
tablice skomponowano opierając się na „cytatach"
poszczególnych, namalowanych tam scen196. Już na
pierwszy rzut oka można dostrzec, że pozy co naj-
mniej połowy osób ukazanych w Rzezi niewiniątek
i w Walce Perseusza z Fineuszem są niemal iden-
tyczne. Szczególnie pouczające jest porównanie męż-
czyzn przedstawionych od tyłu, z charakterystycznie
rozstawionymi nogami i tych biegnących w prawo,
ukazanych z boku, a więc łucznika z malowidła
wawelskiego i żołnierza z mieczem przy boku z ma-
lowidła w Amherst. Warto jeszcze odnotować, iż
przedstawiony od tyłu (w prawym dolnym rogu)
leżący na ziemi ranny mężczyzna przywodzi na myśl
niemal identycznie ujęte postacie (wzorowane na
antycznych rzeźbach bogów rzecznych) w kilku sce-
nach w Loggiach, jak choćby w tej z wyobrażeniem
Konsekrowania Salomona191 (fig. 58).
Historia Perseusza należała do dość rozpowszech-
nionych tematów sztuki włoskiego Renesansu198. Jed-
nym z jego interesujących wyobrażeń jest fresk Sig-
norellego z około roku 1500 w kaplicy San Brizio
przy katedrze w Orvieto199 (fig. 59). Odnajdujemy go
Zob. Shapley, Paintings from Samuel H. Kress Col-
lection..., s. 106, il. 258.
195 Odnośnie do malarskiego oeuure Peruzziego zob. Ch. L.
Frommel, Baldassare Peruzzi ais Maler und Zeichner, Wien,
Miinchen 1968, passim; Baldassare Peruzzi: pittura, scena e
architettura nel Cinąuecento, a cura di M. Fagiolo, M.L.
Madonna, Roma 1987, passim.
196 Zob. The Complete Work of Raphael, New York 1969,
passim; B. F. D a vi d son, RaphaeUs Bibie. A Study of the
Vatican Logge, University Park and London 1985, passim.
197 G. Becatti, Raphael and Antiąuity [w:] The Complete
Work of Raphael..., il. 131. Malowidło wawelskie, jak i szereg
innych, pokrewnych mu żywiołowością akcji wydają się do
pewnego stopnia zależne od słynnej ryciny Antonia Pollaiuola
z przedstawieniem Walczących nagich postaci; reprodukuje je
i omawia m.in. J. A. Gere, Drawings by Raphael and His
Circle, New York 1987, s. 55, il. 6a.
198 Por. R. Kult z en, Die Malereien Polidoros da Carauaggio
im Giardino del Bufalo in Rom (Mittoilungen des Kunsthisto-
rischen Institutes in Florenz, 9: 1960, s. 99-120); J. B. Scott,
The Meaning of Perseus and Andromeda in the Farnese Gallery
and on the Rubens House (Journal of the Warburg and
Courtauld Institutes, 51: 1988, s. 250-260).
199 La Cappella Nuova di San Brizio nel duomo di Orvieto,
a cura di G. Testa, Milano 1996, s. 206, z ilustracją. Meltzoff,
o.c, il. 89. W tym samym niemal czasie tą sceną ozdobił jedną
148
ok. 1525 (wg Kult z en; fot. J. Langda)
Odkładając szczegółowszą analizę wawelskiego
cornice do osobnego opracowania, chcemy zwrócić
w tym miejscu uwagę na inne niewielkie malowidło
przedstawiające temat religijny, a mianowicie Rzeź
niewiniątek, przechowywane w Museum of Fine Arts
przy Amherst College w Massachusetts194 (fig. 57).
Tablica ta, datowana na koniec trzeciej dekady XVI
wieku i bardziej stylistycznie zaawansowana niż
wawelska, dostarcza interesujących analogii. Oby-
dwie nawiązują wyraźnie do przedstawień - malo-
wideł, rysunków i sztychów - ze szkoły Rafaela lub
powielających dzieła Rafaela i jego uczniów, a także,
choć w mniejszym stopniu, do niektórych dzieł Pe-
ruzziego195. Wystarczy porównanie z malowidłami
w Loggiach Watykańskich (lub z rysunkami przy-
gotowawczymi do nich), by zauważyć, iż obydwie
tablice skomponowano opierając się na „cytatach"
poszczególnych, namalowanych tam scen196. Już na
pierwszy rzut oka można dostrzec, że pozy co naj-
mniej połowy osób ukazanych w Rzezi niewiniątek
i w Walce Perseusza z Fineuszem są niemal iden-
tyczne. Szczególnie pouczające jest porównanie męż-
czyzn przedstawionych od tyłu, z charakterystycznie
rozstawionymi nogami i tych biegnących w prawo,
ukazanych z boku, a więc łucznika z malowidła
wawelskiego i żołnierza z mieczem przy boku z ma-
lowidła w Amherst. Warto jeszcze odnotować, iż
przedstawiony od tyłu (w prawym dolnym rogu)
leżący na ziemi ranny mężczyzna przywodzi na myśl
niemal identycznie ujęte postacie (wzorowane na
antycznych rzeźbach bogów rzecznych) w kilku sce-
nach w Loggiach, jak choćby w tej z wyobrażeniem
Konsekrowania Salomona191 (fig. 58).
Historia Perseusza należała do dość rozpowszech-
nionych tematów sztuki włoskiego Renesansu198. Jed-
nym z jego interesujących wyobrażeń jest fresk Sig-
norellego z około roku 1500 w kaplicy San Brizio
przy katedrze w Orvieto199 (fig. 59). Odnajdujemy go
Zob. Shapley, Paintings from Samuel H. Kress Col-
lection..., s. 106, il. 258.
195 Odnośnie do malarskiego oeuure Peruzziego zob. Ch. L.
Frommel, Baldassare Peruzzi ais Maler und Zeichner, Wien,
Miinchen 1968, passim; Baldassare Peruzzi: pittura, scena e
architettura nel Cinąuecento, a cura di M. Fagiolo, M.L.
Madonna, Roma 1987, passim.
196 Zob. The Complete Work of Raphael, New York 1969,
passim; B. F. D a vi d son, RaphaeUs Bibie. A Study of the
Vatican Logge, University Park and London 1985, passim.
197 G. Becatti, Raphael and Antiąuity [w:] The Complete
Work of Raphael..., il. 131. Malowidło wawelskie, jak i szereg
innych, pokrewnych mu żywiołowością akcji wydają się do
pewnego stopnia zależne od słynnej ryciny Antonia Pollaiuola
z przedstawieniem Walczących nagich postaci; reprodukuje je
i omawia m.in. J. A. Gere, Drawings by Raphael and His
Circle, New York 1987, s. 55, il. 6a.
198 Por. R. Kult z en, Die Malereien Polidoros da Carauaggio
im Giardino del Bufalo in Rom (Mittoilungen des Kunsthisto-
rischen Institutes in Florenz, 9: 1960, s. 99-120); J. B. Scott,
The Meaning of Perseus and Andromeda in the Farnese Gallery
and on the Rubens House (Journal of the Warburg and
Courtauld Institutes, 51: 1988, s. 250-260).
199 La Cappella Nuova di San Brizio nel duomo di Orvieto,
a cura di G. Testa, Milano 1996, s. 206, z ilustracją. Meltzoff,
o.c, il. 89. W tym samym niemal czasie tą sceną ozdobił jedną
148