DOI Artikel:
Nowacki, Dariusz; Piwocka, Magdalena: Orzeł w Skarbcu Koronnym na Wawelu: ze studiów nad klejnotami doby manieryzmu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19893#0178
38. Kamea z Orłem sztaufijskim, ok. 1230. Monachium
Schatzkammer der Residenz
(wg Die Zeit der Staufer)
40. Kaszt z kamieniem - fragment fig. la
(fot. Ł. Schuster)
39. Zawieszenie z Orłem, Hiszpania, początek w. XVII.
Cambridge, Fitzwilliam Museum
(fot. The Fitzwilliam Museum)
ło roku 1230 ma precedensy antyczne (fig. 38)98.
Ptak widoczny na zawieszeniu z Cambridge (Fitz-
william Museum - fig. 39)", poruszony, asyme-
tryczny, jedną łapą chwytający gada, może być
przejęty wprost z Typotiusa. W przypadku wawel-
skiego klejnotu trudno stwierdzić tak literalne
zapożyczenie. Brak dosłownego modelu w renesan-
sowych Impresach nie powinien tu niepokoić, gdyż
stopień zżycia z emblematyką i pokrewieństwo
rozwiązań (takich jak w dewizie kardynała Gon-
zagi) pozwala wytłumaczyć to obiegowością sche-
matów zarówno myślowych, jak i wizualnych.
W wawelskim zawieszeniu z Orłem spotkały
się więc treści moralne, chrystologiczne, a może
nawet polityczne, w jednej nie nazbyt wyszukanej,
lecz czytelnej dla współczesnych realizacji. Dato-
wanie go, w świetle dużej dowolności określeń
publikowanych klejnotów, musi być ostrożne, ale
winno się mieścić w ostatnim dwudziestoleciu wie-
ku XVI. Przesłanką doń może być forma i orna-
mentyka kasztu na piersi ptaka — dość archaiczna
i niecodzienna. Oprawa, w kształcie ściętej pira-
midki, ma na bocznych ściankach odciśnięte w zło-
98 6,6 x 5,5 cm - Die Zeit..., t. I, s. 688, poz. 880; t. II,
il. 653; Lightbown, o.c, tabl. 50.
99 9,8 x 6 cm; nr inw. M/P.15-1938 - Evans, o.c, s. 29,
il. 110 - datowany ok. 1620. Wg opinii Yvonne Hackenbroch
jest to wyrób hiszpański.
174
Schatzkammer der Residenz
(wg Die Zeit der Staufer)
40. Kaszt z kamieniem - fragment fig. la
(fot. Ł. Schuster)
39. Zawieszenie z Orłem, Hiszpania, początek w. XVII.
Cambridge, Fitzwilliam Museum
(fot. The Fitzwilliam Museum)
ło roku 1230 ma precedensy antyczne (fig. 38)98.
Ptak widoczny na zawieszeniu z Cambridge (Fitz-
william Museum - fig. 39)", poruszony, asyme-
tryczny, jedną łapą chwytający gada, może być
przejęty wprost z Typotiusa. W przypadku wawel-
skiego klejnotu trudno stwierdzić tak literalne
zapożyczenie. Brak dosłownego modelu w renesan-
sowych Impresach nie powinien tu niepokoić, gdyż
stopień zżycia z emblematyką i pokrewieństwo
rozwiązań (takich jak w dewizie kardynała Gon-
zagi) pozwala wytłumaczyć to obiegowością sche-
matów zarówno myślowych, jak i wizualnych.
W wawelskim zawieszeniu z Orłem spotkały
się więc treści moralne, chrystologiczne, a może
nawet polityczne, w jednej nie nazbyt wyszukanej,
lecz czytelnej dla współczesnych realizacji. Dato-
wanie go, w świetle dużej dowolności określeń
publikowanych klejnotów, musi być ostrożne, ale
winno się mieścić w ostatnim dwudziestoleciu wie-
ku XVI. Przesłanką doń może być forma i orna-
mentyka kasztu na piersi ptaka — dość archaiczna
i niecodzienna. Oprawa, w kształcie ściętej pira-
midki, ma na bocznych ściankach odciśnięte w zło-
98 6,6 x 5,5 cm - Die Zeit..., t. I, s. 688, poz. 880; t. II,
il. 653; Lightbown, o.c, tabl. 50.
99 9,8 x 6 cm; nr inw. M/P.15-1938 - Evans, o.c, s. 29,
il. 110 - datowany ok. 1620. Wg opinii Yvonne Hackenbroch
jest to wyrób hiszpański.
174