Studia Waweliana (18.2017)

Studia Waweliana
Tom XVIII, 2017
PL ISSN 1230-3275

EWA WIŁKOJĆ
Program badawczo-konserwatorski obrazów
z kolekcji Lanckorońskich w Zamku Królewskim na Wawelu

W części daru, którą profesor Karolina Lanckorońska
ofiarowała Zamkowi Królewskiemu na Wawelu, znalazły
się przede wszystkim dzieła malarstwa, głównie włoskiego
od xiv do xvi wieku. Przekazanie tych prac na Wawel
spowodowało wydobycie ich z niemal półwiekowej nie-
pamięci, przywrócenie ich środowisku naukowemu i sze-
rokiej publiczności. Zrodziło też zaszczytny, ale i trudny
obowiązek zapewnienia im pełnej opieki konserwatorskiej
oraz podjęcia nad nimi badań naukowych.
Wieloletni program badawczo-konserwatorski obej-
mujący renesansowe obrazy z kolekcji Lanckorońskich
był pierwszym tak rozległym działaniem interdyscypli-
narnym w Polsce, zarówno pod względem skali zadania,
jak i zakresu prowadzonych prac. Było to wyzwanie
wyjątkowe, nie tylko bowiem obcowaliśmy z obraza-
mi najwyższej klasy artystycznej, ale uczestniczyliśmy
również w tworzeniu nowego rozdziału w historii tej
kolekcji. Prace były prowadzone pod nadzorem mery-
torycznym świętej pamięci profesora Lecha Kalinow-
skiego, profesora Jana Ostrowskiego, Jerzego Petrusa,
profesora Kazimierza Kuczmana oraz doktor Joanny
Winiewicz-Wolskiej. W komisjach konserwatorskich
uczestniczyli rzeczoznawcy MKiDN, profesorowie: Zofia
Medwecka, Małgorzata Schuster-Gawłowska, Grażyna
Korpal, Józef Nykiel i świętej pamięci Marian Paciorek
(ił. 1). Dokumentacja fotograficzna, wykonana bezpo-
średnio po przejęciu daru w roku 1994, ukazuje ówczesny
stan zachowania obiektów. Był on silnie zróżnicowany.
Większość dzieł przeszła ostatnie zabiegi konserwator-
skie pod koniec xix lub na początku xx wieku (ił. 2-4).
Malowidła, głównie na podobraziu drewnianym,
z racji swojego przeznaczenia były narażone na liczne
uszkodzenia mechaniczne w trakcie ich użytkowania,
gdy stanowiły dekorację wnętrz czy części mebli, a także
później - w trakcie zmiany swojej funkcji - w momen-
cie demontowania z retabulum ołtarzowego czy wycię-


1 ♦ Ewa Wiłkojć przedstawia program działań w ramach projektu
konserwatorsko-badawczego. Stoją od lewej: prof. Kazimierz Kuczman,
dr hab. Ewa Wiłkojć, Stefan Zając, Jerzy T. Petrus, prof. Grażyna Korpal,
dr Joanna Winiewicz-Wolska, Oliwia Buchwald-Zięcina (fot. J. Kietliński)

cia z mebla w celu nadania im charakteru odrębnych
dzieł sztuki. Obrazy były wielokrotnie przemieszczane
i przechowywane w bardzo różnych warunkach klima-
tycznych, co wpływało niekorzystnie na ich stan za-
chowania. Paradoksalnie wieloletnie przechowywanie
w stabilnych warunkach w sejfie bankowym było dla
nich czynnikiem pozytywnym.
Działania konserwatorskie prowadzone wobec 87 ob-
razów w latach 1994-2010 można podzielić na trzy etapy:
I etap w latach 1995-1997 - podjęcie prac konserwa-
torskich przy 30 dziełach przez zespół konserwatorów
pod kierunkiem Anny Kosteckiej, w składzie: Maria
Otłowska, Grzegorz Kostecki, Urszula Chojkowska,
Justyna Wyszkowska-Baścik, Zofia Kaszowska, Anna
Bączkowską, Danuta Zdarewicz, Jan Zdarewicz.
II etap w latach 1997-1998 objął badania techniki
i technologii malowideł z kolekcji, co było możliwe
dzięki grantowi J. Paul Getty Trust w Los Angeles, uzy-
skanemu przez Zamek Królewski na Wawelu po aplikacji

73