Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 256
Sammelhandschrift
Papier · 1, 387, 1 Bll. · 29,5 × 22,0 cm · Peloponnes · 23. August 1449
- Schlagwörter (GND)
- Flavius Arrianus / Aristotelismus / Rechtsgeschichte / Byzanz / Constantinus Harmenopulos / Hexabiblos / Matthaeus Blastares / Adversus Latinos / Aristoteles, De mundo.
- Diktyon-Nr.
- 65988.
1ar–v, 6r–v | vacant | |
4r | Pinax libri | |
4v–5v | vacant | |
3r | Index Latinus | |
3v | Schenkungsexlibris | |
1) | 9r–109r | Flavius Arrianus, Alexandri Anabasis |
2) | 109v–119v | Ammonius Hermiae, Praefatio in Porphyrii isagogen sive quinque voces |
3) | 120r–130r | Ps.-Aristoteles, De mundo |
4) | 130v–287v | Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive Hexabiblos cum appendicibus |
5) | 288r–v | Ps.-Constantinus Magnus Imp., De donatione Constantini |
6) | 288v | Constantinus Harmenopulus, Anathemata ecclesiastica tria perduellionis causa |
7) | 289r–290r | Philotheus Coccinus Patriarcha, Anathematum commemoratorum abrogatio |
8) | 290r–294r | Anonymus, Lex agraria (Epitome, Ι 1–Χ 8) |
9) | 294r–324r | Constantinus Harmenopulus, Canonum epitome |
10) | 324r–325r | Constantinus Harmenopulus, Confessio fidei |
11) | 325r–328r | Constantinus Harmenopulus, De haeresibus |
12) | 328r–v | Pseudo-Codinus, Officia palatii imperatorum Byzantinorum |
13) | 328v–329r | Anonymus, Officia ecclesiae S. Sophiae Constantinopolitanae |
14) | 329r–v | Anonymus, Notitia XVI episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae |
15) | 329v | Anonymus, Notitia de ordine Patriachatum ecclesiae |
16) | 329v–330v | Anonymus, Notitia XVII episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae |
17) | 330v–333v | Anonymus, Notitia X episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae |
18) | 333v–377v | Matthaeus Blastares, Adversus Latinos |
19) | 377v–379v | Anonymus, Synodicum rectae fidei adversus Barlaam Calabriensem et Gregorium Acyndinum (excerptum) |
20) | 379v–380r | Nicolaus Cabasilas, De vestimentis sacris |
21) | 380r–382r | Nicolaus Cabasilas, De sacra hierourgia |
22) | 382r–383r | Petrus Chartophylax, Erotapokriseis |
23) | 383r–v | Photius Patriarcha, Epanagoge vel Eisagoge III, 1–4 |
24) | 383v–389v | Anonymus, Prochirum auctum VIII, 1–92. 98–102 |
25) | 390r–391v | Anonymus, Medicamenta sicut succi magici ex libris geoponicis |
392*r–v | vacant |
Kodikologische Beschreibung
- Entstehungsort
- Peloponnes. Wohl Mistras/Peloponnes, was auch nach Ernst Gamillscheg RGK I, Nr. 313, entsprechend naheläge. Atsalos, Formel, S. 706, gibt dagegen mit aller Vorsicht Konstantinopel an, auf jeden Fall geht er aber von einer griechischen Herkunft aus. Verbindet man die von Mellachrenos angeführte Bezeichnung des Vestiarites (Amtsträger aus dem Bereich der Finanzverwaltung) und des Grammatikos mit seiner Herkunftsangabe als früherer Bewohner der Morea, sollte man wohl am ehesten davon ausgehen, dass der Schreiber bis 1460 entsprechender Amtsinhaber am Despotes-Hof in Mistras war. Nicht zuletzt besaßen dort die Texte des Konstantinos Harmenopulos noch über das Jahr 1453 und die osmanische Eroberung Konstantinopels hinaus normative Bedeutung, was Ursache für die im Vergleich zu den anderen Texten starken Benutzungsspuren gerade dieser Teile der Hs. gewesen sein könnte. Für diese Verortung, für die es natürlich keinen unmittelbaren Beweis gibt, spricht nicht zuletzt auch das kurze, aus der Entstehungszeit stammende Rezept gegen Muskelkrämpfe auf f. 391v, das in der byzant. Volkssprache bzw. dem frühen Neugriechisch geschrieben ist u. sprachliche Verwandtschaft mit den zeitgleichen Versionen der sog. Chronik der Morea (Ende 14. Jh.) aufweist.
- Entstehungszeit
- 23. August 1449. Tag der Fertigstellung, die Subskription mit Datierung siehe Angaben zu Schrift / Schreibern.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Westliches Papier, Vorsatzbll. modernes westliches Papier.
- Umfang
- 1, 387, 1 Bll.
- Format (Blattgröße)
- 29,5 × 22,0 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1)1a + 16 + I4–5 + 13 + 46 IV376 + (IV-1)383 + IV391 + (I-1)392*. Vorderspiegel ist Gegenbl. von 1a, Hinterspiegel Gegenbl. von 392*.
- Foliierung
- Vatikanische Foliierung (f. 6, 4, 5, 3, 9–391) mit Bleistift im Kopfsteg rechts. Die Bezeichnung der ungez. Bll. folgt dem Digitalisat (1a, 392*).
- Lagenzählung
- Ursprüngliche griechische Lagenzählung von Nikolaos Mellachrenos noch fast ganz erhalten. Bis f. 41 dreifache Zählung am Lagenanfang, danach nur noch einfach, bisweilen auch ausgelassen. Unregelmäßig begegnet auch eine entsprechende Zählung auf der letzten Versoseite einer Lage.
- Zustand
- Insbes. am Anfang und Ende stockfleckig; Papier
im Rahmen der vatikanischen Bindung an den Rändern partiell stabilisiert.
Text überall sehr gut lesbar. Starke Benutzungsspuren (Wachsflecken etc.)
weisen insbes. die juristischen Texte auf.
Papier nicht von bester Qualität, da unterschiedlich dick. Die Bögen werden an den Rändern sehr dünn u. fransen teils sogar aus.
- Wasserzeichen
- Die Wasserzeichen der Hs. sind in heidICON erschlossen (Wasserzeichen Pal. gr. 256).
- Schriftraum
- 19,8 × 13,7 cm.
- Spaltenanzahl
- 1 Spalte.
- Zeilenanzahl
- 30 Zeilen.
- Linierung
- Leory 10D1m. Zum Teil aber auch ohne Linierung der Bll.
- Schriftart
- Hand B = Leicht nach rechts geneigte, individuelle Buchschrift der Entstehungszeit mit kursiven Elementen. Öfter Tintenwechsel von braun zu schwarzbraun bzw. schwarz. Die Rubrizierungen mit wässrig hellroter Tinte stammen ebenfalls vom Schreiber. Hand A weist noch mehr kursive Elemente als B auf, ist jedoch noch als individuelle Buchschrift erkennbar.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Zwei Schreiber. Hand A = f. 9r–13v u. 390r–391v; Hand B = f. 14r–389v (so bereits De Gregorio, Attività, S. 251 Anm. 17). Letztere gehört dem Schreiber u. Grammatikos Nikolaos Mellachrenos (s. RGK I, Nr. 313, RGK III, Nr. 504), der auf f. 389v subskribiert hat + δόξα σοι, ὁ θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι· ἐπληρώθη τὸ πάρον βιβλίον αὐγ(ού)στ(ῳ) κγʹ | ἰνδ(ικτιῶνι) ιδʹ τοῦ ͵ςϠνζʹ ἔτους [= 23. August 1449] +. Es folgt ein nicht ganz geglückter iambischer Trimeter: ἡ [cod. εἰ] μὲν χεὶρ ἡ [cod. χυρὶ] γράψασα σήπεται [cod. σίπεται] τάφῳ, ἡ [cod. εἰ] δὲ γραφὴ μένει [cod. γραφιμένοι] εἰς χρόνους ἀπεράντους +.| + νικόλαος βεστιαρίτης μελλαρχηνὸς ὁ γραμματικός. | ἀμὴν, ἀμὴν, ἀμὴν. Nikolaos Mellachrenos bezeichnet sich an anderer Stelle selbst als ὁ ποτὲ Μοραῖος, dazu Demetrios I. Polemis, The Doukai, London 1968, S. 144–145. Von Mellachrenos sind weitere Hss. erhalten, etwa Paris. gr. 1684 u. 1699 od. Escor. Σ I 12 (f. 68–70). Hand A ist zeitgleich mit Hand B, auf die jedoch die Rubrizierungen in der gesamten Hs. zurückgehen.
- Buchgestaltung
- Der Text wurde einspaltig und eng, aber noch unter Wahrung des goldenen Schnitts eingetragen. Neue Texte beginnen auf einer neuen Seite, zu viel freibleibender Raum wird ggf. mit kurzen Versatzstücken gefüllt. Zwischen den Texten zumeist Zierlinien mit schlichten Mustern, die auf den Schreiber bzw. Rubrizisten zurückgehen. Die Trennlinie über Text 4 (= f. f. 130r) wurde nicht mehr ausgeführt. Werk- und Abschnittsinitialen sind nach links ausgerückt, erstere in einer Höhe von bis zu sieben Zeilen. Ansonsten Gliederung der Texte durch farblich Absetzung der Überschriften, Zwischentitel oder Paragraphen. Letztere in Text 4 fortlaufend ohne Zeilensprung aneinandergereiht.
- Buchschmuck
- Überhöhte Werkinitialen mit etwas Fleuronné am Werkbeginn, die wohl die epigraphische Auszeichnungsmajuskel der Vorlage nachahmen. Einzeltexte durch einfache Wellenlinien od. Flechtbänder voneinander abgesetzt, sonst keinerlei Schmuck.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Signaturenmarke der BAV auf dem Vorderspiegel, außerdem Notizzettel des 18. Jhs. aufgeklebt (gefunden nach f. 48). Vatikanische Signatur 256 Pal. auf f. 4r, Bibliotheksstempel der BAV (f. 4r, 391v). Lateinischer Index auf f. 3r wohl aus der Heidelberger Zeit der Hs. zwischen 1584 u. 1622. Schenkungsexlibris auf f. 3v. Leo Allatius ergänzte das im Pinax ausgelassene Manuale legum (= Text Nr. 4).
- Einband
- Roter Ledereinband der BAV aus der Zeit von Kardinalbibliothekar Francesco Saverio de Zelada und Papst Pius VI.; späterer Rücken mit goldenen Wappenstempeln von Papst Pius IX. (oben) und Kardinalbibliothekar Angelo Mai (unten), vgl. Schunke, Einbände, II, S. 909.
- Provenienz
- Venedig / Augsburg / Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Für diese Hs. fällt insbesondere eine doch etwas
überraschende Zusammenstellung aus historiographischen, philosophischen und
juristischen Texten auf. Schreiber und damit auch erster Eigentümer war der
bereits mit seinen Amtsfunktionen genannte Nikoalos Mellachrenos. Atsalos (siehe
Literatur) denkt dabei an Konstantinopel, jedoch spricht
die Herkunft des Schreibers aus der Morea in Verbindung mit den genannten
Funktionen wohl eher für den Hof des byzantinischen Regionalkaisers in Mistras.
Auch wenn der für die Fuggerhss. charakteristische Erwerber- bzw. Sammlungsvermerk fehlt, kann die Hs. mit Ulrich Fugger in Verbindung gebracht werden. Denn nach dem von Martin Gerstmann erstellten Inventar, siehe BAV, Pal. lat. 1950, f. 184r (Arrianus de ascensu Alexandri), gehört sie zu den Codices aus dem Nachlass von Giovanni Battista Cipelli.
- Literatur
- Stevenson, Graeci, S.
139–141; Flavii Arriani quae extant omnia ed. A(ntoon) G.
Roos, Vol. 1: Alexandri Anabasis. Editio stereotype
correctior addenda et corrigenda adi. G(erhard) Wirth,
Leipzig 1967, S. XVI; Basileios Atsalos, Die Formel
ἡ μὲν χεὶρ ἡ γράφησα in den griechischen
Handschriften, in: Cavallo/De
Gregorio/Maniaci 1991, Bd. 2, S. 706 mit Anm. 38,
710, 717, 720, 722–723; René Bornert, Les commentaires byzantins de la
divine liturgie du VIIe au XVe
siècle, Paris 1966, S. 218, 222, 224 mit Anm. 1; Nicolas Cabasilas, Explication de la divine
liturgie. Traduction et notes de Sévérien
Salaville. 2me éd. munie du texte
grec, revue et augm. par René Bornert et Robert
Périchon, Paris 1967, S. 360 u. 362; Giuseppe De Gregorio, Attività scrittoria a Mistrà
nell’ultima età paleologa. Il caso del Cod. Mut. gr. 144, in:
Scrittura e Civiltà 18 (1994), S. 251 u. 275 mit Anm. 87
(Literatur); Lehmann, Fuggerbibliotheken, Bd. 2, S. 88
(unter Ἑξάβιβλος); Jean Anselme Bernard Mortreuil, Histoire du droit
byzantin ou de droit romains dans l’empire d’Orient depuis la mort de
Justinien jusqu’à la prise de Constantinople, vol. III, Paris 1846,
S. 364; Konstantinos A. Palaiologos, An annotated edition
of the ‘Refutation of the Errors of the Latins’ by Matthaios
Blastares, Diss. phil. London 2011, S. 141–144; RGK I, Nr. 313, RGK III, Nr. 504; Davide Speranzi, Omero, i cardinali e gli esuli.
Copisti greci di un manoscritto di Stoccarda, Madrid 2016, S. 96
(mit Anm. 14); VG, S. 352; Dionysios A. Zakynthinos, Le despotat grec de
Morée, vol. 2: Vie et institutions, Paris 1953, S. 318.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
Inhalt
1) 9r–109r
- Verfasser
- Flavius Arrianus (GND-Nr.: 118504436).
- Titel
- Alexandri Anabasis.
- TLG-Nummer
- 0074.001.
- Angaben zum Text
- F. 9r–24r Buch I; f. 24r–37r Buch II; f. 37r–51r Buch III; f. 51r–67r Buch IV; f. 67r–80v Buch V; f. 80v–94v Buch VI; f. 94v–109r Buch VII.
- Titel (Vorlage)
- 9r Ἀρριανοῦ , ἀλεξάνδρου ἀναβάσεως, βιβλίον πρῶτον.
- Textgestaltung
- Untertitel zu einzelnen Begebenheiten auf den Außenstegen in hellroter Tinte von der Hand des Schreibers.
- Edition
- Flavii Arriani quae extant omnia ed. A(ntoon) G. Roos, Vol. 1: Alexandri Anabasis. Editio stereotype correctior addenda et corrigenda adi. G(erhard) Wirth, Leipzig 1967, S. 1–390 (diese Hs. Sigle I = Vertreter der Familie I(/2; für die jedoch ausgeschieden); Arrian, Anabasis of Alexander. I: Book I–IV, II: Book V–VII, Indica, With an English Translation by Peter Astbury Brunt, Cambridge MA/London 1976, S. 2–446, 2–302 (verbesserter griech. Text der Ausg. Roos/Wirth; nur gerade Seiten).
2) 109v–119v
- Verfasser
- Ammonius Hermiae (GND-Nr.: 118648837).
- Titel
- Praefatio in Porphyrii isagogen sive quinque voces.
- TLG-Nummer
- 4016.001.
- Titel (Vorlage)
- 109v Ἑρμίου φιλοσόφου προθεωρία εἰς τὴν εἰσαγωγὴν προφυρίου τοῦ φοίνικος.
- Textgestaltung
- Auf den Außenstegen einige Skizzen zu zusammengehörigen Begriffen mit hellroter Tinte von der Hand des Schreibers.
- Edition
- Ammonius in Porphyrii isagogen sive V voces consilio et auctoritate Acad. Lit. Reg. Boruss. ed. Adolfus Busse, Berlin 1891, S. 1–23 (diese Hs. nicht verwendet).
3) 120r–130r
- Verfasser
- Ps.-Aristoteles (GND-Nr.: 118650130).
- Titel
- De mundo.
- TLG-Nummer
- 0086.028.
- Titel (Vorlage)
- 120r Ἀριστοτέλους περὶ παντὸς κόσμου, πρὸς ἀλέξανδρον βασιλέα.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Da am Ende von 130r viel Freiraum verblieb, ergänzte der Schreiber inhaltlich passend Epigramm 210 aus den Epigrammatum Anthologia Palatina, cum Planudeis et appendice nova epigrammatum veterum ex libris et marmoribus ductorum, annotatione inedita Boissonadii … et apparatu critico instruxit E(dmond) Cougny. Graece et Latine. Vol. III, caput III: Epigrammata demonstrativa, Paris 1890, Nr. 210 (= S. 325): Σοφοῖσιν ἐξέδωκας ὄντων τὴν φύσιν | λόγοις ἄριστα, τάξιν αὖτε καὶ θέσιν, | εὔσχημον κόσμον καλουνῆς [!] ἀσυγκρίτου | χρυσοῦν, ἀριστότελες, ὄργανον λόγων.
- Edition
- Aristotelis qui fertur libellus De mundo ed. William R. Lorimer. Accedit capitum V, VII VII interpretatio Syrica ab Eduardo Koenig, Paris 1933, S. 47–103 (= 391a1–401b29 Bekker; diese Hs. Sigle R256, wurde aber für die Textkollationierung nicht herangezogen).
4) 130v–287v
- Verfasser
- Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- Manuale legum sive Hexabiblos cum appendicibus.
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Angaben zum Text
- F. 130v–132r Prooimium; f. 132v–133r Protheoria; f. 133v–135r Pinax; f. 135r–166v Buch I; f. 166v–193r Buch II; f. 193r–217r Buch III; f. 217r–241r Buch IV; f. 241r–270v Buch V; f. 270v–287v Buch VI.
- Titel (Vorlage)
- 130v Πρόχειρον νόμων τὸ λεγόμενον ἡ ἑξάβιβλος, συναθροισθὲν πάντωθεν κατ᾿ ἐκλογὴν, καὶ κατ᾿ ἐπιτομέν[!] οὕτω συντεθὲν παρὰ τοῦ πανσεβάστου νομοφύλακος, καὶ κριτοῦ θεσσαλονίκης, κυρ(οῦ) κωνσταντίνου τοῦ ἁρμενοπούλου. Κριτῶν προκατάστασις, ἢ περὶ δικαιοσύνης.
- Incipit
- 130v Ὁ κρίνειν λαχὼν, καὶ κριτὴς εἶναι …
- Explicit
- 287v … ἐκ τῶν ἄλλων νόμων κεκωλυμένων. τέλος σὺν θεῷ πάσης τῆς ἐξαβίβλου.
- Textgestaltung
- Eine jüngere Hand hat häufig im Kopfsteg mit schwarzer Tinte Buch- und
Titelangabe nachgetragen. Von diesem Schreiber auch gelegentlich zeigende
Hände, die auf einen eher westlichen Gebrauch der Hs. hindeuten.
Zitatkennung durch doppelte Anführung auf dem Außensteg.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Wenige erläuternde Scholien von der Hand des Schreibers, außerdem eine Reihe von jüngeren Verweisen aus dem 16. Jh. Invokation am Ende des Pinax. F. 142v vacat (kein Textverlust, nur Papier sehr dünn).
- Edition
- Constantinus Harmnenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 2–818 (nur gerade Seiten; diese Hs. nicht herangezogen); Κωνσταντίνου Ἁρμενοπούλου Πρόχειρον νόμων ἢ Ἑχάβιβλος. Ἐπιμέλεια: Κωνσταντῖνος Γ. Πιτσάκης, Athen 1971, S. 3–386 (diese Hs. für die Edition nicht herangezogen).
5) 288r–v
- Verfasser
- Ps.-Constantinus Magnus Imp. (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- De donatione Constantini.
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Titel (Vorlage)
- 288r Θέσπισμα τοῦ μεγάλου κωνσταντίνου, περὶ τοῦ πάπα ῥώμης.
- Incipit
- 288r Θεσπίζομεν σὺν πάσι τοῖς σατράπαις …
- Explicit
- 288v … καὶ τοὺς αὐτοῦ διαδόχους +++.
- Edition
- Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 820–822 (= Appendix I; diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4.
6) 288v
- Verfasser
- Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- Anathemata ecclesiastica tria perduellionis causa.
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Angaben zum Text
- F. 288v, Z. 10–17 Alexii Studitae patriarchae anathema synodale produellionis causa (a 1026) (= Appendix II 1: Ἐπὶ τῆς βασιλείας κωνσταντίνου τοῦ πορφυρογεννήτου … καὶ αὐτὴν καταλιμπάνοντας, ἀνάθεμα:); f. 288v Z. 17–20 Michaelis Anchiali patriarchae anathema produellionis causa (a. 1171) (= Appendix II 2: Ὅμοιος ἐπὶ τῆς βασιλείας μανουὴλ … καὶ τοὺς αὐτοῖς συναιρουμένους:+++); f. 288v Z. 20–25 Iosephi Galesiotae patriarchae anathema produellionis causa (a. 1267) (= Appendix II 3 Ἕτερον παραπλήσιον· ὁ βασιλεὺς μιχαὴλ … … τὸν βασιλέα θεῖον ἀνδρόνικον+).
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Wiedergegeben werden hier nur die Beschlüsse der genannten Synodalakte.
- Edition
- Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969; diese Hs. nicht herangezogen), S. 822, siehe auch Inhalt 4; Migne PG 150, Sp. 41D1–C2 (diese Hs. nicht herangezogen).
7) 289r–290r
- Verfasser
- Philotheus Coccinus Patriarcha (GND-Nr.: 119159147).
- Titel
- Anathematum commemoratorum abrogatio.
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Titel (Vorlage)
- 289r Τοῦ ἁγιωτάτου καὶ σοφωτάτου π(ατ)ριάρχου κυροῦ φιλοθέου, ἀνατροπὴ τῶν ἀναγεγραμμένων ἀναθεματισμῶν.
- Incipit
- 289r Ὁ περὶ τὰ τοιαῦτα σοφὸς …
- Explicit
- 290r … καθὰ δὴ καὶ φθάσαντες εἴπομεν.
- Textgestaltung
- Die Widerrufung jedes einzelnen Anathemas beginnt mit einer neuen Zeile, der Rest der vorangegangenen Zeile bleibt frei. Innerhalb dieser Abschnitte beginnen Absätze mit einer Initiale im fortlaufenden Text. Zitate werden durch einfache Anführung gekennzeichnet.
- Edition
- Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 822–826 (diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4.
8) 290r–294r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Lex agraria (Epitome, Ι 1–Χ 8).
- TLG-Nummer
- 9030.001.
- Titel (Vorlage)
- 290r νόμος γεωργικὸς κατ᾿ ἐκλογὴν βιβλίου τοῦ τῆς θείας λήξεως ἰουστινιανοῦ βασιλέως, περὶ γεωργῶν.
- Incipit
- 290r Χρὴ τὸν γεωργὸν, ἐργαζόμενον …
- Explicit
- 294r … τοῦτο ἄδειαν ἐχέτωσαν.
- Textgestaltung
- Texteintrag fortlaufend, die Sachtitel der Paragraphen finden sich teils auch auf den Rändern.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Das Prooimium wurde hier ausgelassen, außerdem fehlen die letzten drei Paragraphen von Titel X; wenige Paragraphen werden mit einem Sachtitel versehen.
- Edition
- Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 830–850 (diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4; Walter Ashburner, The Farmer’s Law, in: JHS 30 (1910), S. 97–108 (ohne Nr. 85; diese Hs. nicht berücksichtig).
9) 294r–324r
- Verfasser
- Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- Canonum epitome.
- Angaben zum Text
- F. 294r–295v Prooimium; f. 295v–296r Pinax; f. 296r–303r Sectio I De episcopis; f. 303r–308v Sectio II De presbyteris, diaconis et subdiaconis; f. 308v–313r Sectio III De Clericis; f. 313r–314v Sectio IV De monachis et monasteriis; f. 314v–320r Sectio V De laicis; f. 320r–324r Sectio VI De mulieribus.
- Rubrik
- 294r Ἐπιτομὴ τῶν θείων κανόνων.
- Titel (Vorlage)
- 294r Ἐπιτομὴ τῶν ἱερῶν καὶ είων κανόνων, γέγονε δὲ καὶ αὔτε[!], παρὰ τοῦ αὐτοῦ, πανσεβάστου σε(βάστ)ου καὶ νομοφύλακος καὶ κριτοῦ θεσσαλονίκης κυροῦ κωνσταντ(ίνου() τοῦ ἁρμενοποπούλου.
- Incipit
- 294r Προθεωρία. Τῶν κανόνων, οἱ μὲν εἰσὶ τῶν ἀγίων ἀποστόλων …
- Explicit
- 324r … πρὸ τῆς αἰχμαλωσίας εἶεν, κατεγνωσμένοι. τέλος τῶν ἱερῶν καὶ θείων κανόνων.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Zahlreiche Semeioseis und zeigende Hände (teils mit Scholien) des 15./16. Jhs.
- Edition
- Migne PG 150, Sp. 45A1–168C6 (diese Hs. nicht herangezogen).
10) 324v–325r
- Verfasser
- Constatninus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- Confessio fidei.
- Titel (Vorlage)
- 324v τοῦ αὐτοῦ ἁρμενοπούλου περὶ πίστεως ὀρθοδόξου.
- Incipit
- 324v Πιστεύειν δεῖ τὸν ὄντως χριστιανὸν …
- Explicit
- 325r … τῶν ἁμαρτωλῶν κόλασιν ἀτελεύτητον.
- Edition
- Migne PG 150, Sp. 29B1–32C6 (diese Hs. nicht herangezogen).
11) 325r–328r
- Verfasser
- Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
- Titel
- De haeresibus.
- Titel (Vorlage)
- 325r τοῦ αὐτοῦ περὶ ὧν, οἱ κατὰ καιροὺς αἱρετικοὶ ἐδόξασαν.
- Incipit
- 325r Οἱ περὶ ἄρειον, κτίσμα τὸν υἱὸν …
- Explicit
- 328r … τὴν τῶν σχημάτων τούτων διαφοράν +++.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Im Anschluss an den Text erstmals ein größerer Absatz als Hinweis auf einen Text- bzw. Autorenwechsel.
- Edition
- Migne PG 150, Sp. 19A1–29A6.
12) 328r–v
- Verfasser
- Pseudo-Codinus (GND-Nr.: 100967949).
- Titel
- Officia palatii imperatorum Byzantinorum.
- TLG-Nummer
- Dieser Abschnitt nicht aufgenommen.
- Titel (Vorlage)
- 328r τὰ οφφίκια τοῦ παλατίου.
- Incipit
- 328r αʹ δεσπότης, βʹ ὁ σεβαστοκράτωρ, γʹ ὁ καῖσαρ …
- Explicit
- 328v … οἱ ἀπὸ τοῦ ἀκολούθου, μέχρι τέλους.
- Edition
- Verpeaux 1966, S. 133–138 (diese Hs. nicht herangezogen; Text weicht ab).
13) 328v–329r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Officia ecclesiae S. Sophiae Constantinopolitanae.
- Titel (Vorlage)
- 328v τὰ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας ὀφφίκια.
- Incipit
- 328v τάξις αʹ· ὁ μέγας οἰκονόμος, βʹ ὁ μέγας σακελλάριος …
- Explicit
- 329r … ὁ πριμμικήρης τῶν π(ατ)ριαρχικῶν νοταρίων.
- Edition
- Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981 (dort Liste L); Jean Darrouzès, Recherches sur les οφφίκια de l’église byzantine, Paris 1970.
14) 329r–v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Notitia XVI episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
- TLG-Nummer
- 3175.001.
- Titel (Vorlage)
- 329r ἡ γεγονυῖα διατύπωσις παρὰ τοῦ βασιλέως λέοντος τοῦ σοφοῦ· ὅπως ἔχουσι τάξεως οἱ θρόνοι τῶν ἐκκλησιῶν τῶν ὑποκειμένων τῷ πατριαρχείῳ κωνσταντινουπόλεως.
- Incipit
- 329r αʹ ἡ καισάρεια, βʹ ἡ ἔφεσος …
- Explicit
- 329v … ληʹ τὰ φάρσαλα, λθʹ τὰ μάτραχα +.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf f. 329r Texterläuterung von Leo Allatius.
- Edition
- Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 16 = S. 387–392 (diese Hs. Sigle S), siehe auch Inhalt 13.
15) 329v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Notitia de ordine Patriachatum ecclesiae.
- TLG-Nummer
- 3175.001.
- Titel (Vorlage)
- 329v τάξις προκαθεδρίας τῶν ὁσίων πατριαρχῶν.
- Incipit
- 329v αʹ ὁ ῥώμης, βʹὁ κωνσταντινουπόλεως …
- Explicit
- 329v … ὁ αἰλίας ἤτοι ἰερουσολύμων +.
- Edition
- Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darruozès, Paris 1981, Νr. 4 = S. 147–261 (Hs. nicht verwendet), siehe auch Inhalt 13.
16) 329v–330v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Notitia XVII episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
- TLG-Nummer
- 3175.001.
- Titel (Vorlage)
- 329v ἡ γενομένη ἔκθεσις τῶν ὑποκειμένων τῇ βασιλίδι κωνσταντινουπόλεως μ(ητ)ροπόλεων ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως κ(υροῦ) ἀνδρονίκου τοῦ δευτέρου τῶν παλαιολόγων.
- Incipit
- 329v αʹ ἡ καισάρεια, βʹ ἡ ἔφεσος …
- Explicit
- 330v … ριαʹὁ Ἀντιοχείας, ριβʹὁ Ἀχυράους +.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Text hier fortlaufend an den vorstehenden angehängt.
- Edition
- Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 17 = S. 393–403 (diese Hs. Sigle S), siehe auch Inhalt 13.
17) 330v–333v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Notitia X episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
- TLG-Nummer
- 3175.001.
- Titel (Vorlage)
- 330v τάξις προκαθεδρίας τῶν ὑπὸ τὸν ἀποστολικὸν θρόνον κωνσταντινουπόλεως τελούντων μη(τρο)πολιτῶν καὶ τῶν ὑπ᾿ αὐτοὺς ἐπισκόπων τῷ καισαρείας καππαδοκίας.
- Incipit
- 330v αʹ ὁ νύσσης, βʹ ὁ καμουλιανῶν …
- Explicit
- 333v … ιηʹ καὶ ἠχόλμη, ιθʹ τὸ σμολένσκον +.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Text hier fortlaufend an den vorstehenden angehängt.
- Edition
- Notitiae espiscopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 10 = S. 307–339 (diese Hs. Sigle c15), siehe auch Inhalt 13.
18) 333v–377v
- Verfasser
- Matthaeus Blastares.
- Titel
- Adversus Latinos.
- Titel (Vorlage)
- 333v Ἔλεγχος ὧδε τῆς πλάνης τῶν λατίνων, θύτου παρ᾿ οἰκτροῦ ματθαίου μονοτρόπου.
- Incipit
- 333v Ἄρτι μὲν ἡ τοῦ χριστοῦ ἐκκλησία …
- Explicit
- 377v … ὅμως οἶκτον οὐκ ἀποτίθεται.
- Textgestaltung
- Text fortlaufend eingetragen und nur durch rote Überschriften strukturiert.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf den Außenstegen Zitatkennung durch einfache Anführung. Scholien bis auf wenige Ausnahmen (des 16. Jhs.) von der Hand des Schreibers; einige rote Unterstreichungen von Leo Allatius.
- Edition
- Konstantinos A. Palaiologos, An annotated edition of the ‘Refutation of the Errors of the Latins’ by Matthaios Blastares, Diss. phil. London 2011, S. 269–462 (diese Hs. Sigle L).
19) 377v–379v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Synodicum rectae fidei adversus Barlaam Calabriensem et Gregorium Acyndinum (excerptum).
- Titel (Vorlage)
- 377v ἐκ τοῦ συνοδικοῦ κατὰ βαρλαὰμ καὶ ἀκινδύνουν.
- Incipit
- 377v Βαρλαὰμ καὶ ἀκινδύνῳ, καὶ τοῖς …
- Explicit
- 379v … τὸν θ(εὸ)ν καὶ π(ατέ)ρα. ἐν χ(ριστ)ῷ ἰ(ησο)ῦ τῷ κ(υρί)ῳ ἡμῶν.
- Edition
- Jean Gouillard, Le synodicon de l’Orthodoxie. Édition et commentaire, in: Travaux et mémoires 2 (1967), S. 82–89 (=Z. 573–682).
20) 379v–380r
- Verfasser
- Nicolaus Cabasilas (GND-Nr.: 118588036).
- Titel
- De vestimentis sacris.
- TLG-Nummer
- 3224.009.
- Titel (Vorlage)
- 379v τοῦ σοφοτάτου κυροῦ νικολάου καβάσιλα, εἰς τὴν ἱερὰν στολήν.
- Incipit
- 379v Ἡ μὲν τοῦ διακόνου στολὴ …
- Explicit
- 380r … θεὸν ἐν ἑαυτῷ ἔχων.
- Edition
- Nicolas Cabasilas, Explication de la divine liturgie. Traduction et notes de Sévérien Salaville. 2me éd. munie du texte grec, revue et augm. par René Bornert et Robert Périchon, Paris 1967, Appendice: Nicolas Cabasilas, Explication des ornaments sacrés. Explication des rites et de la Divine Liturgie. Intr., textes inédits et trad. par René Bornert, Paris 1967, S. 364–366 (diese Hs. Sigle V).
21) 380r–382r
- Verfasser
- Nicolaus Cabasilas (GND-Nr.: 118588036).
- Titel
- De sacra liturgia.
- TLG-Nummer
- 3224.009.
- Titel (Vorlage)
- 380r Τοῦ αὐτοῦ περὶ τῶν ἐν τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ τελουμένων.
- Incipit
- 380r Τὰ ἐν τῇ προθέσει γινόμενα …
- Explicit
- 382r … τῆς θείας μετασχόντες εὐχαριστίας.
- Edition
- Nicolas Cabasilas, Explication de la divine liturgie. Traduction et notes de Sévérien Salaville. 2me éd. munie du texte grec, revue et augm. par René Bornert et Robert Périchon. Appendice: Nicolas Cabasilas, Explication des ornaments sacrés. Explication des rites et de la Divine Liturgie. Intr., textes inédites et trad. par René Bornert, Paris 1967, S. 368–380 (diese Hs. Sigle V), siehe auch Inhalt 20.
22) 382r–383r
- Verfasser
- Petrus Chartophylax.
- Titel
- Erotapokriseis.
- Titel (Vorlage)
- 382r Ἐρώτηματα, ἅπερ ἔλυσεν ὁ τιμιώτατος χαρτοφύλαξ κῦρ πέτρος, καὶ διάκονος τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, ἐν ἔτει ςωχω.
- Incipit
- 382r Ἐρώτησις· Εἰς πόσον καιρὸν ὀφείλει βαπτιζεσθαι τὸ παίδιον …
- Explicit
- 383r … ὁ θ(εὸ)ς ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.
23) 383r–v
- Verfasser
- Photius Patriarcha (GND-Nr.: 118594095).
- Titel
- Epanagoge vel Eisagoge III, 1–4.
- TLG-Nummer
- 3133.001.
- Titel (Vorlage)
- 383r περὶ π(ατρ)ιάρχου.
- Incipit
- 383r Π(ατ)ριάρχης ἐστὶν εἴκων ζῶσα θεοῦ.
- Explicit
- 383v … καὶ μὴ αἰσχύνεσθαι.
- Edition
- Collectio librorum juris Graeco-Romani ineditorum. Ecloga Leonis et Constantini, Epanagoge Basilii Leonis et Alexandri ed. Carolus Eduardus Zachariae von Lingenthal, Leipzig 1852, S. 67 = Ioannes D. Zepos/ Panagiotes A. Zepos, Jus Graecoromanum, vol. 2, Athen 1931 (ND Aalen 1962), S. 242–243 (diese Hs. nicht verwendet).
24) 383v–389v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Prochirum auctum VIII, 1–92. 98–102.
- TLG-Nummer
- 3052.002.
- Titel (Vorlage)
- 383v περὶ κεκωλυμένων γαμῶν καὶ περὶ συγγενείας καὶ βαθμῶν.
- Incipit
- 383v συγγένεια ἐστι ὄνομά γενικὸν …
- Explicit
- 389r ἀλλὰ τῆ διαθέσει συνίσταται (f. 113r).
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf f. 389r–v unterschiedliche Schemata zur Darstellung der im Text behandelten Verwandtschaftsverhältnisse, inc. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἡ νέα … , expl. … ἵνα ἐπάρωσι δύο ἀδελφοὺς.
- Edition
- Prochirum auctum ed. Carolus Eduardus Zachraiae von Lingenthal, Leipzig 1870, S. 71–87 (nur Text ohne die Schemata; diese Hs. nicht herangezogen) = Ioannes D. Zepos/ Panagiotes A. Zepos, Prochirum auctum, Athen 1931 (ND Aalen 1962), S. 60–73 (diese Hs. nicht herangezogen).
25) 390r–391v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Medicamenta sicut succi magici ex libris geoponicis.
- Angaben zum Text
- (1) περὶ τοῦ γνῶναι βουλὴν γυναικῶν. λαβὼν βάτραχον
ποτάμιον … ἐποίησεν ὁμολογήσῃ αὐτῷ. - (2) περὶ δυσωδίας ὀδόντων. δάφνης φύλλα … τοὺς
ὀδόντας. - (3) περὶ τοῦ μὴ ἐάσαι ἀγαπῆσαι
γυναῖκα ξένον ἄνδρα, ἀλλὰ βλέπειν αὐτὸν μαινομενῶς. λαβὼν γεράνου χολῆν
… μετὰ ἑτέρου ἀνδρὸς. - (4) θεραπεία
ὅταν συμβῇ κιρρὸν γενέσθαι πρόσωπον ἀνθρώπου. ἄλευρον ἐκ τῶν κυάμων …
καὶ εὐπρώσοπος γενήσεται. - (5) περὶ
δυσουρίας. λαβὼν τῆς ἀλώπεκος … τοῦ αἵματος λυθήσεται. - (6)
παίγνιον ἐρωτικόν. ἔπαρον τὸ μέλαν τῆς … μέλανες
ὥσπερ αἰθίωπες. - (7) περὶ τοῦ ὁμολογῆσαι
γυναῖκα ἅπερ ἐποίησεν. λαβὼν σπέρμα κοινίου … ἔπραξα ὁμολογῆσαι
αὐτὸ. - (8) περὶ τοῦ ὁμολογῆσαι γυναῖκα
τίς ἐπόρνευσεν αὐτὴν. λαβὼν μαγνίτην [!] λίθον … ὁμολογῆσαι ἔχει αὐτίκα. - (9) περὶ τοῦ γνῶναι τὸν μοιχὸν. Κάρδαμον ἐπίθες … καὶ ὁμολογῆσαι. - (10) θεραπεία εἰς ἀπορριφὴν. λαβὼν λαπάτου ῥίζαν
… ἐπίπλαττε. - (11) περὶ τοῦ μὴ ποεῖν
οἶνον. Καρύας φλοιὸν … καὶ θαυμάσῃς. - (12) περὶ τοῦ διῶξαι ψίλλας. Τῆς τετραγγουραίας … καὶ
ἀπόλονται. - (13) περὶ οὐρούντων εἰς
κοιτὴν. Καλαμήθ<ρ>ιν ζαδόαρ … ποιεῖν [!].
(14) ἄλλο· Γλῶσσαν χηνὸς … καὶ μεγάλους. - (15) ἄλλο εἰς παιδία. δαφνόκοκκα καὶ ἐπέπερι … καὶ τὰ ὁπίσω. - (16) εἰς ὄγκωσιν αἰδοίων. Ἐψίσας φακὸν … καὶ ἀναλαβὼν ἐπίχρισον. - (17) περὶ φθειριάσεως ἐν τῇ κεφαλῇ. [f. 390r] Φθειρὼν γένεσις … μετ᾽ ἐλαίου ἄλειφε. - (18) περὶ παιδῶν ἵνα μὴ κλαίει τὴν νύκτα μὴ δὲ δαίμωνας φοβεῖται. Νοσσιὰν χελιδόνος … πηγάνου σκόροδα. - (19) περὶ τοῦ πῶς οἶνον ὄξος ποῖσαι. Λαβὼν σεύτλου ῥίζαν … ῥίζαν ἔμβαλε. - (20) πῶς ἂν οἶνον ὄξος γενέσθαι. βάλε εἰς κεράμνιον … εἶτα χρῶ. - (21) ἄλλο. βάλε εἰς κεράμνιον σύκλα … εἶτα χρῶ. - (22) ἄλλο. Γύψον καὶ … διηθηθῇ (cod. διυληθῇ) χρῶ [19–22 = Geoponica sive Cassiani Bassi scholastici De re rustica eclogae ed. Heinrich Beckh, Leipzig 1895, VIII 33–34].
(23) περισίκην χωρὶς ὀστέων ποιῆσαι· Κατὰ μέσον … ἔμπηξον. - (24) ῥοιὰν πολὺν καρπὸν φέρειν Ἀνδράχνην … περιάλειψον [= Geoponica X 81.1].
(25) δημοκρίτου φιλοσόφου καὶ ἑτέρων εἰς τὸ πιεῖν τινὰ οἶνον πολὺν, καὶ μὴ μεθυσθῆναι. Κράμβης καυλὸν … διαμένεις. - (26) ἄλλο. ἀμύγδαλα πικρὰ … καὶ ἔσθιε. - (27) ἄλλο. ἀψινθίαν … πρόπιε. - (28) ἄλλο. πνεύμονα αἰγὸς ἐψήσας ἔσθιε. - (29) εἰς τὸ εὔκολον μεθυσθῆναι. Κλῆμα ἀμπέλου … αὐτίκα μεθύει. - (30) εἰς τὰ μὴ δόλως ποεῖν οἶνον. ἀμανίτην ἀμπέλου … δίδου π{ο}ιεῖν. - (31) ἄλλο. Αἷμα περιστερᾶς … πότιζε. - (32) πρὸς τὸ ἐξοινίσαι τινὰ ταχέως μεθύοντα. Γλίχανον καὶ …προσαγάγει. - (33) ἄλλο. Βρόχθον ὄξους ἐπορροφείτω.
(34) ἄλλο. σίνηπι … προσαγάγει. - (35) εἰς τὸ γενέσθαι τινὰ μνημονευτικον. Ἃν μνήμονα … σελήνης ἐκρόφα. - (36) πρὸς τὸ γνῶναι οἶνον, ἐὰν ᾖ μικτὸς μεθ᾽ ὕδατος. ἄλειψον κάλαμον μετ᾽ … οὐ δεδόλωται [f. 391r].
(37) ἄλλο. πάπυρον βαλὼν … ὕδωρ.
(38) ἄλλο. ὀξυσχοίνιον … δεδόλωται ὁ οἶνος. - (39) πρὸς τὸν ἐθέλοντα οἶνον ὀξύζειν. Δρυὸς πρίσμα … ἔμβαλε αὐτῷ. - (40) πρὸς οἶνον ὀξύζοντα. ἄμμον ἐκπλύνας … αὐτὸν κατασταθέντα. - (41) πρὸς τὸ γνῶναι οἶνον εἰ μόνιμος ἔσται, εἰ ὀξίζει. βαλὼν τὸν οἶνον … ὀξίζει. - (42) πρὸς τὸ ἄδολον εὑρεῖν μέλι. Ἀλλύχνιον ποιήσας … ἄδολόν ἐστιν. - (43) περὶ ἐλαίου ταγγοῦ. βάλε ἅλας … ὀπτὰ ὁμοίως. - (44) πρὸς τὸ θηρεῦσαι παντοία ὄρνεα. Θεῖον ἄπυρον … θηρεύεις αὐτὰ. - (45) ἄλλο. Ἐλλεβόρου μέλανος … προείρηται. - (46) πρὸς τὸ θηρεῦσαι στρουθί(ν) χωρὶς μαγγάνων. Τροβοτάνης … ὁμεύονται. - (47) ἄλλο. οἴνῳ εὐώδει πάνυ … κρατήσεις αὐτὰ. - (48) πρὸς τὸ καρωθῆναι ὄρνεις. Λίβανον λειώσας … τεθνᾶναι. - (49) λύσις τοῦ κάρου. Ἐνέγκας ὕδωρ … καὶ ἀνανήφουσι. - (50) πρὸς τὸ τίκτειν ὄρνεις ὦα μεγάλα. Τίλιτον λειώσας … μεγάλα. - (51) πρὸς τὸ μὴ βλάπτεσθαι ὑπὸ αἰλούρου. Ἐὰν κρεμάσῃς … τόπον ἐκεῖνον. - (52) πρὸς τὸ μὴ κοκκίζειν ἀλέκτορα. Μόλιβδον μικρὸν … [f. 391v] οὐ κομμῖσαι. - (53) πρὸς τὸ πληθύνεσθαι τὰς μέλισσας. Ξηλοκέρατα … πληθύνονται. - (54) πρὸς τὸ μὴ βλάπτεσθαι ὑπὸ μελίσσων. Μαλάχην κοπανίσας … παρ᾽ αὐτῶν. - (55) ἄλλος. ἀλθαίας τὰ φύλλα … εἰσερχόμενος τρύγα. - (56) πρὸς τὸ μὴ νοσεῖν βοηθ(ῶν). Κυπέρου ῥίζαν … ἐγχυμάτιζε αὐτοὺς. - (57) πρὸς τὸ ἆραι λεύκωμα ὑπὸ ζώου. Ὁποῦ τιθημάλου (?) ἔμβαλε … ἅψωντα κώνωπες.
- Titel (Vorlage)
- 390r Κεφάλαιά τινα ἐξ ἰατρικῶν βιβλίων ἀναγκαῖα καὶ λυσιτελεῖ [!].
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Dem Textende hat eine Hand des 15./16. Jhs. ein Rezept gegen Muskelkrämpfe in frühneugriechischer Sprache hinzugefügt, εἰς σπάσμον· + να ἐπάρη τὸ βότανιν … χάσης τῶν φεγγαρίων.
- Edition
- In der hier wiedergegebenen Form weitgehend unpubliziert.
- Bearbeitet von
- Dr. Lars Martin Hoffmann, Universitätsbibliothek Heidelberg, 2020.
Zitierempfehlung:
Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 256. Beschreibung von: Dr. Lars Martin Hoffmann (Universitätsbibliothek Heidelberg), 2020.
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.