Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 146
Theologisch-grammatische Sammelhandschrift
Papier · 1, 289, 1 Bll. · 21 × 14,5 cm · Italien (?) · 14.–16. Jh.
- Schlagwörter (GND)
- Theologie / Philosophie / Grammatik / Briefe.
- Diktyon-Nr.
- 65878.
1ar–2r | vacant | |
1) | 2v | Anonymus, Index |
2) | 3r | Anonymus, Fragmentum medicum |
3) | 3rv | Anonymus, Fragmentum grammaticum |
4) | 4rv | Anonymus, De coniunctionibus |
5) | 5r–7v | Leonardus Brunus, De Florentinae Reipublicae statu |
8r–10r | vacant | |
6) | 10v | Anonymus, De septem sapientibus |
11rv | vacat | |
7) | 12r–17v | Anonymus, Calculationes calendariae |
8) | 18r–21v | Anonymus, De lunae cursibus |
9) | 22r–43v | Athanasius Alexandrinus, Quaestiones ad Antiochum ducem |
10) | 44r–45v | Anonymus, Viae mortis vitaeque |
11) | 45v–53v | Iohannes Chrysostomus, Eclogae |
12) | 54r–59r | Anonymus, Scholia |
13) | 59v | Iohannes Damascenus, Expositio fidei (Auszug) |
60r | vacat | |
14) | 60v–62v, 66r | Eustratius Constantinopolitanus?, De anima et angelis |
15) | 63r–65r | Hierocles, Facetiae |
16) | 66v–67v | Cassianus Bassus, Prognostica |
68r–69v | vacant | |
17) | 70r | Anonymus, Menses Atheniensium |
18) | 70r–71v | Anonymus, Definitiones grammaticae |
19) | 72r–77v | Iohannes Chrysostomus, De patientia |
20) | 78r | Iohannes Chrysostomus, Epistola (Auszug) |
78v | vacat | |
21) | 79r | Iohannes Chrysostomus, Fragment |
22) | 79v–81v | Michael Chumnus, De gradibus consanguinitatis |
23) | 81v–82r | Anonymus, De pactionibus observandis |
24) | 82r–83v | Anonymus, Entalma |
25) | 84r–87r | Georgius Choeroboscus, De spiritibus |
26) | 87v–88r | Philippus Monotropus, Dioptra |
27) | 88rv | Iohannes Chrysostomus, Intrepretatio orationis Pater noster |
28) | 89r–96r | (Ps.-)Anastasius Antiochenus Sinaita, Ad Antiochum de divinitate Christi |
96v | vacat | |
29) | 97r–106v | Manuel Moschopulus, Grammatica (Exzerpt) |
30) | 107r–113v | Anonymus, Scholia in Homerum |
31) | 113v–118v | Diversi, Sententiae theologicae |
32) | 119r–124v | Pseudo-Anastasius Sinaita = Ephraem Graecus, Sermo in eos qui in Christo obdormierunt |
33) | 124v–127r | Isidorius Pelusiota, De differentiis peccatorum |
127v–128v | vacant | |
34) | 129r–137v | Gregorius Nazianzenus et al., Sententiae (Excerpta) |
35) | 137v–138v | Anonymus, Florilegium |
36) | 139r–144r | Iohannes Siceliota, Commentaria in Hermogenum |
37) | 144v–148v | Anonymus, Grammatica |
38) | 149r | Anonymus, De orationibus |
149v–151r | vacant | |
39) | 151v | Anonymus, Scholia |
152r | vacat | |
40) | 152v–156v | Anonymus, Grammatica |
41) | 157r–158v | Basilius Casesariensis, Quaestiones ad Gregorium Nazianzenum |
42) | 159r–166v | Iohannes Argyropulus, Epistula ad papam Nicolaum |
167rv | vacat | |
168r | Fragment zu Text 42 | |
168v | vacat | |
43) | 169r–178v | Gregorius Pardus, De dialectis |
44) | 179r–180r | Marcus Tullius Cicero, Epistula ad Lentulum |
180v | vacat | |
45) | 181rv | Anonymus, Duo testamenta |
46) | 182r | Anonymus, De morte |
47) | 182v, 191r | Iulianus Apostata, Epistola ad Basilium |
183r | Brieffragment | |
183v | Überschrift und Buchschmuck | |
48) | 184r–189r | Gregorius Pardus, De syntaxi |
189v | Anhang zu Text 48 | |
49) | 190v | Anonymus, Officia magnae ecclesiae |
50) | 191rv | Basilius Caesariensis, Epistola in Iulianum |
51) | 192r–199v | Diogenes Laertius, Vita Platonis |
200r | vacat | |
200v | Fragment zu Solon | |
52) | 201r–203r | Anonymus, De virtutibus |
53) | 204rv, 212rv | Theodorus Abucara, De nominibus trinitatis (in griechischer Übersetzung) |
54) | 205r | Anonymus, Apophthegmata |
205v | vacat | |
55) | 206r–209v | Theodorus Prodromus, De grammatica |
56) | 210r–211v | Anonymus, De impedimentis matrimonii |
57) | 213r | Anonymus, Epigramma in fures |
58) | 213r–215v | Anonymus, De luna |
59) | 216r | Anonymus, In fures |
60) | 216r–218v | Astrologica, De botanis VII stellarum |
61) | 219r–220v | Anonymus, De syntaxi praepositionum |
62) | 221r–231r | Anonymus, Synopsis dialecticae |
231v–232v | vacant | |
63) | 233r–252v | Libanius, Epistolae |
64) | 253r–272v | Manuel Chrysoloras, Quaestiones artis grammaticae |
65) | 273r–287v | Anonymus, Quaestiones grammaticae |
66) | 288r | Anonymus, Theologisches Fragment |
Kodikologische Beschreibung
- Entstehungsort
- Italien (?).
- Entstehungszeit
- 14.–16. Jh. Dabei dürfte das 14. Jh. nur für wenige Teile der Hs. infrage kommen (so 273r–287v, vielleicht 204rv und 212rv). Manche Texte (5r–7v, 253r–271r) sind im 15. Jh. entstanden, einige Schreiberhände entstammen auch dem 16. Jh. Für einige Teile der Hs. kann man den Entstehungszeitraum einschränken. So entstand Text 3 (f. 5r–7v) nach 1439, f. 129–138 können durch die Wasserzeichen auf das 1. Drittel des 15. Jhs. geschätzt werden. Weitere Wasserzeichen deuten auf die Mitte des 15. Jhs. hin. Für weite Teile der Hs. dürfte diese Datierung gelten. Einige Nachträge stammen aus dem 16. Jh.
- Typus (Überlieferungsform)
- Codex.
- Beschreibstoff
- Westliches Papier.
- Umfang
- 1, 289, 1 Bll.
- Format (Blattgröße)
- 21 × 14,5 cm.
- Zusammensetzung (Lagenstruktur)
- (I-1)1a + 11 + 2 V21 + VI33 + 2 V53 + 2 IV69 + (V-1)78 + V88 + IV96 + V106 + VI118 + 2 V138 + IV148 + 3 V178 + II182 + (V-1)191 + VI203 + (IV+1?)212 + IV220 + VI232 + 2 V252 + 2 IV268 + II272 + 2 IV287 + 1288 + (I-1)289*. An einigen Stellen ist die Lagenformel unklar, besonders von Bl. 179 bis 191. Vorderspiegel ist Gegenbl. von 1a, Hinterspiegel ist Gegenbl. von 289*. Die Struktur ist etwas durcheinander geraten: Bl. 79 dürfte laut Textverlauf hinter 88 gehören, 191 hinter 182, 212 hinter 204.
- Foliierung
- Vatikanische Foliierung (f. 1–283, 283a, 188). 146 und 147 sind keine eigenen Bll., sondern zusätzlich auf 145v und 148r als Paginierung eingetragen (Zählfehler). Die Bezeichnung der ungez. Bll. folgt dem Digitalisat (1a, 289*).
- Lagenzählung
- Es gibt mehrere Lagenzählungen: mit lateinischen Kleinbuchstaben zu Lagenbeginn (setzt mehrmals neu an) und mit griechischen Zahlen zum Lagenende. Durchgestrichene Lagenzählungen sind ein Hinweis auf Vertauschung von Lagen.
- Zustand
- Die Hs. beinhaltet eine Vielzahl von Texten von unterschiedlichen Händen. Die Zusammensetzung ist nicht eindeutig zu erkennen. Komplizert wird das ganze zudem durch die Unordnung: so sind einige Lagen vertauscht oder so eingeheftet, dass die Reihenfolge der Bll. innerhalb der Lage falsch ist. Deswegen ist eine Aufteilung in Faszikel kaum möglich.
- Wasserzeichen
- Die Wasserzeichen wurden nicht digitalisiert und können daher nur aus der Literatur erschlossen werden: Harlfinger boeuf 37 (datiert auf 1460), ciseaux 51 (datiert auf 1464), monts 71 (datiert auf 1431); f. 129–138 (laut Mossay, S. 175): ähnlich Briquet, Nr. 11860 (Savoyen 1402) oder 11893 (Aix-en-Provence 1419); f. 185: Briquet, Nr. 7984 (Pavia 1447), f. 106 und 167: Briquet, Nr. 3670 (zwischen 1451 und 1477; beide laut Donnet, S. 24).
- Schriftraum
- 16 × 9–11,5 cm.
- Spaltenanzahl
- 1 Spalte.
- Zeilenanzahl
- Zeilenzahl variierend: 18–30 Zeilen.
- Angaben zu Schrift / Schreibern
- Einige Hände (vor allem 15. Jh.) treten sehr oft auf. Die Zahl der Schreiber
ist kaum exakt zu bestimmen. 139r–144r und 145r: Kardinal Bessarion
(RGK I, Nr. 41 = RGK II, Nr. 61 =
RGK III, Nr. 77). Ältere Hände findet man am Ende der Hs.:
204rv/212rv; 233r–252v; 253r–271r (ist letzterer sehr ähnlich); 273r–287v
(wobei diese doch wieder jünger sein könnte).
Möglicherweise war auch Iohannes Eugenicus als Schreiber beteiligt (Raby, S. 31: RGK II, Nr. 217 = RGK III, Nr. 270).
- Buchschmuck
- Textanfänge sind in sehr unterschiedlichem Ausmaß geschmückt. Viele Texte beginnen mit einer rubrizierten Initiale, deren Stil aber sehr variiert. Nicht alle Texte haben eine Überschrift, aber die vorhandenen sind in der Regel rubriziert. Zierleisten treten eher selten auf.
- Nachträge und Benutzungsspuren
- Stempel der BAV auf 2r, 4r und 288r. Signatur 146 und Provenienzvermerk seorsu[m] auf 1r sowie Inhaltsangabe Liber uaria sacra continens, et alia quæ in prima pagina libri. Auf 69v ist sie Skizze eines Bogenschützen. Darüber hinaus tauchen zahlreiche Annotationen unterschiedlicher Hände auf.
- Einband
- Roter Ledereinband der BAV aus der Zeit von Kardinalbibliothekar Francesco Saverio de Zelada und Papst Pius VI.; späterer Rücken mit goldenen Wappenstempeln von Papst Pius IX. (oben) und Kardinalbibliothekar Angelo Mai (unten), vgl. Schunke, Einbände, II, S. 909.
- Provenienz
- Augsburg / Heidelberg.
- Geschichte der Handschrift
- Die Hs. ist wahrscheinlich in Italien entstanden, wie aus den Schreiberhänden ersichtlich wird. Ältere Teile können aber auch aus dem griechischen Osten stammen. Auf freien Seiten wurde nachträglich Text ergänzt, besonders zur griechischen Grammatik. Eine Verwendung als Lehr- und Lesebuch der griechischen Sprache ist möglich. Die Hs. gelangte als Einzelstück in den Besitz von Ulrich Fugger (vgl. Provenienzvermerk seorsu[m] auf 1r). 1567 gelangte sie nach Heidelberg und ging 1584 in den Bestand der Bibliotheca Palatina über. 1623 wurden die Bestände der Bibliotheca Palatina von Leone Allacci nach Rom gebracht, wo sich unter anderem diese Hs. heute noch befindet.
- Literatur
- Stevenson, Graeci, S.
75–80; Harlfinger, Wasserzeichen II; Julian Raby, Mehmed the Conqueror's Greek
Scriptorium, in: DOP 37, 1983, S.
15–34, hier S. 31; Carlo Gallavotti, Nota sulla schedografia di
Moscopulo e suoi precedenti fino a Teodoro Prodromo, in: Bollettino dei
Classici 4, 1983, S. 3–35, hier S. 7; Didier Xhardez, Le
Пερι διαλέκτων
de Grégoire de Corinthe: Inventaire préalable à l'histoire du
texte, in: Byzantion 59, 1989, S. 283–290, hier S. 289; Justin Mossay, Repertorium Nazianzenum. Orationes.
Textus Graecus, 5. Codices Civitatis Vaticanae.
Paderborn u.a. 1996 (Studien zur Geschichte und Kultur des Altertums, N.F., 2.
Reihe. Forschungen zu Gregor von Nazianz 12), S. 175–177; Paul Canart, Compte-rendu de Paul Moore, Iter
Psellianum a detailed listing of manuscript sources for all works attributed
to Michael Psellos, including a comprehensive bibliography, Toronto,
2005, in: Scriptorium 62, 2008, S. 350–355, hier S. 353; Tiziano Dorandi, Altri codici con excerpta delle
Vite di Diogene Laerzio, in: Göttinger Forum für
Altertumswissenschaft 11, 2008, S. 1–6, hier S. 2; Nikolaos Zagklas, A Byzantine grammar treatise
attributed to Theodoros Prodromos, in: Graeco-Latina
Brunensia 16, 2011, S. 77–86, hier S. 81; Paul Géhin, Les collections de kephalaia
monastiques. Naissance et succès d'un genre entre création originale,
plagiat et florilège, in: Antonio Rigo u.a.
(Hrsg.), Theologica minora. The Minor Genres of Byzantine Theological
Literature, Turnhout 2013, S. 1–50, hier S. 37, Anm. 166; Stefec 2014, S. 178; Tommaso Braccini, Un manoscritto inesplorato del
Philogelos: un primo sondaggio, in: Medioevo Greco
16, 2016, S. 25–34, hier S. 26.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur
Inhalt
1) 2v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Index.
- Angaben zum Text
- Der Index ist nicht in der Reihenfolge der Texte in der Hs. abgefasst, oder
die Blattreihenfolge wurde nachträglich geändert. - Ἐνταῦθα ῥήσεις ἐν περὶ τοῦ Πάσχα, μέχρι τῆς τοῦ κόσμου συστάσεως, καὶ
περὶ τῆς ἀποκρέω καὶ τῶν ἄλλων. - Εἶτα
περὶ ἀποριῶν καὶ λύσεων θείων.
Καὶ περὶ ἀποδείξεως Ἀναστασίου, ὅτι θεὸς ἀληθὴς ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. - Εἶτα Πλατῶνος περὶ δύο ἀρχῶν περί τε θεοῦ καὶ ὕλης. - Εἶτα περὶ συντάξεως, καὶ περὶ τῶν τοῦ λόγου ὀκτὼ μέρων. - Εἶτα ἐκλογὴ κεφαλαίων ἐκ διαφόρων βιβλίων. Καὶ περὶ θεολογίας τινὰ καὶ ῥητορικῶν. - Λόγοι παραμυθιτικοὶ [!] Ἀναστασίου τοῦ μοναχοῦ καὶ ἑτέρου τινός. - Περὶ γραμματικῆς, καὶ περὶ ἄλλα τὶνα, εἰς αὐτὴν. - Περὶ διαλέκτων (καὶ) περὶ βαθμῶν, περὶ τόνων. - περὶ ποιητικῶν τρόπων καὶ ἄλλων τινῶν, περὶ βαθμῶν συγγενίας τοῦ Ἱεροκλέους, ἀστεῖα τινὰ ἅπερ τις ἰδῶν μειδιάσει. - περὶ τῆς τῶν Φλωρεντίνων πολιτεῖας. - Ἑπιστολαὶ μερικαὶ Λιβανίου / περὶ προθεσέων. - Γραμματικὴ Μανουὴλ τοῦ Χρυσωλουρᾶς. - Καὶ λογικὴ καλλίστη, καὶ ἀλλά τινα. - Περὶ τόνων, ἐν ἐπιτομῆ, ἔτι καὶ λεξιδίων ὁμηρικά.
2) 3r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Fragmentum medicum.
- Angaben zum Text
- oben: medizinisches Rezept; darunter grammatisches Fragment.
- Titel (Vorlage)
- 3r Περίδακος σπέρμα πινόμενον μετὰ οἴνου ἰᾶσθαι τὸν δηχθέντα.
- Incipit
- 3r ἀν δὲ συκῆς οπὼν τῶ τόπω ἐπιθύσσης.
- Explicit
- 3r παντὸς ἐρπετοῦ + μήχανον θεραπῆναι.
3) 3rv
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Fragmentum grammaticum.
- Angaben zum Text
- Am Seitenende könnte Texte fehlen, da kein Satzzeichen gesetzt ist. Die Lagenformel gibt allerdings keinen Hinweis auf Blattverlust.
- Titel (Vorlage)
- 3r περὶ τῶν ἀνθρωπικῶν μέλων καὶ μερῶν· περῖ πνευματικῶν τε καῖ τόνων …
- Incipit
- 3r τὸν οἰνον ἐαν επιγράψης ἐν τῶ αγγείω .
- Explicit
- 3v θῆλων αυθις το ἀνάπαλον κοινονοῦσι.
4) 4rv
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De coniunctionibus.
- Angaben zum Text
- Erläuterungen zur Grammatik, über die Konjunktionen ὅπως, ἵνα und εἴ πως.
- Incipit
- 4r φανεροῦ μὲν ὄντος τοῦ πράγματος ἀδιστακτως.
- Explicit
- 4v καὶ ἐναντιωματικὸν ἀντὶ τοῦ ἀνευ.
5) 5r–7v
- Verfasser
- Leonardus Brunus (GND-Nr.: 118516132).
- Titel
- De Florentinae Reipublicae statu.
- Angaben zum Text
- Brief an Georgius Amiroutzes. Der Text entstand wohl 1439 im Rahmen des Konzils von Florenz, was diesen Text datieren hilft.
- Titel (Vorlage)
- 5r περὶ τῆς πολιτείας τῆς φλωρεντίας.
- Incipit
- 5r Ἐπειδὴ ἐπιθυμεῖς εἰδέναι τὴν πολιτείαν τῆς ἡμετέρας πόλεως.
- Explicit
- 7v εἰς τοῦτο τὸ σχῆμα ἐν ὧ νῦν ἐστὶν ἡ πολιτεία κατέστη.
- Edition
- Athanasiu Moulakis, Leonardo Bruni’s Constitution of Florence, in: Rinascimento 26, 1986, S. 141–190, hier S. 174–178 (Sigle Pal).
6) 10v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De septem sapientibus.
- Titel (Vorlage)
- 10v τῶν ἑπτὰ σοφῶν καθολικὰ γνωμοδοτήματα, ἅπερ ἐξέθεντο εἰς κοινὸν παίδευμα.
- Incipit
- 10v ὁ μὲν κλερόβουλος ἀπὸ τοῦ λίνδου.
- Explicit
- 10v παρήδαται.
- Schrift / Schreiber
- Gebrauchsschrift des 16. Jhs.
7) 12r–17v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Calculationes calendariae.
- Angaben zum Text
- Mond- und Sonnenzyklen, Feste der Quadragesima, bezogen auf die Jahre 6970–7000 byzantinischer Rechnung. Die zunächst ausgelassene Berechnung für 6992 ist am Ende von anderer Hand nachgetragen.
- Incipit
- 12r ἔτει ςϠο’ λογος ι’.
- Explicit
- 17v ἀποστόλων ἡμέρας· ιε’· ἡ μνήμη αὐτῶν ἡμέρα· Γ’.
8) 18r–21v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De lunae cursibus.
- Angaben zum Text
- 12 Mondzyklen. Das Ende scheint unvollständig zu sein.
- Titel (Vorlage)
- 18r Σεληνοδρόμιον τῶν ιθ’ κύκλων τῆς σελήνης κατὰ μῆνας.
- Incipit
- 18r μὴν ἰανουάριος.
- Explicit
- 21v ὥρα δ’ τῆς ἡμέρας.
9) 22r–43v
- Verfasser
- Athanasius Alexandrinus (GND-Nr.: 118504843).
- Titel
- Quaestiones ad Antiochum ducem.
- TLG-Nummer
- 2035.077.
- Angaben zum Text
- Fragen und Antworten.
- Titel (Vorlage)
- 22r Μαρτυρία ἐκ τῶν ἁγίων προφητῶν· περὶ τοῦ κυροῦ ἡμῶν ἰησοῦ χριστοῦ ὅτι κατ’ἀλήθειαν θεὸς πρὸ αἰώνων ἐστι τοῦ θεοῦ καὶ πατρὸς μονογενὴς ὑιὸς καὶ συναίδιος.
- Incipit
- 22r ἐρώτησις· Πιστεύσαντες καὶ βαπτισθέντες εἰς τριάδα ὁμοούσιον.
- Explicit
- 43v ὥστε ἀξιως μεταλαμβανοντες, οὐκ ἀποθνήσκουσι τότε.
- Edition
- Migne PG 28, Sp. 597C–668B.
10) 44r–45v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Viae mortis vitaeque.
- Titel (Vorlage)
- 44r ἀνάγνωθι προσεχῶς.
- Incipit
- 44r Δύο ὁδοὶ εἰσὶν ἀγαπητοὶ πρὸ προσώπου ἡμῶν.
- Explicit
- 45v τὰ πανοφέλιμα καὶ ὡραῖα ταῦτα.
11) 45v–53v
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- Eclogae.
- Angaben zum Text
- CPG 4754. - Exzerpte aus Chrysostomus-Predigten. Das Ende des Textes fehlt wegen Blattverlusts. Der griechische Titel führt in die Irre: Diese Exzerpte passen nur teilweise zu den Eclogen, die bei Migne PG 63, Sp. 567–902 ediert sind.
- Titel (Vorlage)
- 45v ἐκλογὴ ἀπο διἀφόρων βιβλίων τοῦ ἁγίου ἰωάννου τοῦ χρυσοστόμου κεφάλαια ρ’.
- Incipit
- 45v Πρὸ πάντων, φοβοῦ τὸν θεὸν.
- Explicit
- 53v καὶ μὴ καταφρόνει ἀλλ’ ἐν πάση ἀγϊ.
- Textgestaltung
- Der Text besteht aus vielen kurzen Lehrsätzen von wenigen Zeilen Länge. Jeder beginnt mit einer rubrizierten Initiale.
12) 54r–59r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Scholia.
- Angaben zum Text
- Die Überschrift bezeichnet den Text als Sophocles-Scholien. Allerdings lassen sie sich keinem bekannten Sophocles-Text zuordnen. Viele griechische Wörter werden erklärt, durch Synonyme oder Antonyme. Die entsprechenden Stichwörter sind in margine rubriziert annotiert. Weitere Wörter erscheinen im Kopfsteg. Am Ende sind von anderer Hand theologische Abhandlungen angefügt: 59r: LXX, Ps 49,14; LXX, Jer 36,12–13; NA Joh 16,23b; ein kurzer Abschnitt aus Gregor von Nyssa oder Iohannes Damascenus (TLG 2017.090 bzw. 2934.018; ediert Migne PG 95, Sp. 1440–1441), hier aber unter der Überschrift θεολόγου.
- Titel (Vorlage)
- 54r τινὰ ἐκ τοῦ σοφολέους (!).
- Incipit
- 54r ἐπέχω τὸ κωλύω, καὶ ἐπέχει ἡ οἰκία τοσοῦτον διάστημα, ἀντὶ τοῦ ἐπικρατεῖ.
- Explicit
- 59r εἰς πνεῦμα δροσῶδες τὴν φλόγα ἔτρεψε.
- Schrift / Schreiber
- 58v in der Mitte beginnt eine neue Hand.
- Textgestaltung
- Stichworte stehen in margine, teilweise abgeschnitten.
13) 59v
- Verfasser
- Iohannes Damascenus (GND-Nr.: 118557971).
- Titel
- Expositio fidei (Auszug).
- TLG-Nummer
- 2934.004.
- Incipit
- 59v ὥσπερ γὰρ ἐὰν πόλον ποιήσης.
- Explicit
- 59v πράξεις ἰθύνονται.
- Edition
- Bonifatius Kotter, Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 2, Berlin 1973 (Patristische Texte und Studien 12), Section 21, Z. 114–125.
14) 60v–62v, 66r
- Verfasser
- Eustratius Constantinopolitanus?
- Titel
- De anima et angelis.
- TLG-Nummer
- 2873.004.
- Angaben zum Text
- CPG 7522, evtl. auch 7523. - Hier liegen mehrere Textfragmente vor. Dazu Peter Van Deun, Le "De anima et angelis" attribué à Eustrate de Constantinople (CPG 7523) : un texte fantôme ?, in: Sacris Erudiri, 44 2005, S. 219–226. Es ist umstritten, ob der Text eine Variante von De statu animarum post mortem ist. Van Deun bezweifelt diese These. Für ihn handelt es sich um Exzerpte der Dioptra des Philippus Monotropus (vgl. auch f. 87r–88r). Der Text ist in dieser Form in keiner anderen Hs. erhalten.
- Titel (Vorlage)
- 60v εἰ ἐν οὐρανοῖς εἰσὶν αἱ ψυχαὶ.
- Incipit
- 60v Ὁτι δὲ ἐν οὐρανοῖς εἰσὶ τῶν ἁγίων αἱ ψυχαὶ γρηγόριος ὁ νύσσης φησὶ.
- Explicit
- 66r πᾶσα ἀμφιβολία καὶ δισταγμὸς.
15) 63r–65r
- Verfasser
- Hierocles (GND-Nr.: 102395594).
- Titel
- Facetiae.
- TLG-Nummer
- 2404.001.
- Angaben zum Text
- Dieser Text der Hs. wurde wahrscheinlich für die Vögelin‘sche Editio princeps benutzt (Hieroclis philosophi facetiae …, Ladenburg 1605, vgl. Thierfelder, S. 154).
- Titel (Vorlage)
- 63r ἀστεῖα τοῦ ἱεροκλέους τινά.
- Incipit
- 63r σχολαστικὸς κολυμβᾶν βουλόμενος.
- Explicit
- 65r πλανηθεὶς γὰρ ἀντὶ ἐμοῦ τὸν φαλακρὸν διύπνισεν.
- Edition
- Andreas Thierfelder, Philogelos der Lachfreund, von Hierokles und Philagrios, Griechisch-deutsch, München 1968 (Sigle P); Roger David Dawe, Philogelos, München/Leipzig 2000 (Sigle P).
16) 66v–67v
- Verfasser
- Cassianus Bassus (GND-Nr.: 119305852).
- Titel
- Prognostica.
- TLG-Nummer
- 4080.001.
- Angaben zum Text
- Aus dem 1. Buch der Geoponica nach Cassianus Bassus sind hier die Kapitel 2.5–6.4. enthalten, wobei am Anfang und Ende die Kapitel nicht vollständig sind.
- Incipit
- 66v νέφη ἐρυθρότερα διεσπασμένα περὶ δυσμάς, ἀνομβρίαν δηλοῦσι.
- Explicit
- 67v προειρημένων παρατειρήσεως καὶ καλλίων αὕτει· τὸ φυτεύειν μὲν.
- Edition
- Heinrich Beckh, Geoponica sive Cassiani Bassi scholastici De re rustica eclogae, Leipzig 1895, S. 7–11.
17) 70r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Menses Atheniensium.
- Titel (Vorlage)
- 70r ἀθηναίων μήνες.
- Incipit
- 70r ἑκατομβαίων - ἀπρίλλ.
- Explicit
- 70r μάρτιος.
18) 70r–71v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Definitiones grammaticae.
- Angaben zum Text
- Es sind möglicherweise Auszüge aus den Progymnasmata des Aphthonius. Auf 71v folgen von späterer Hand zwei weitere Zeilen.
- Titel (Vorlage)
- 70r ὅρος γνώμης.
- Incipit
- 70r γνώμη ἐστὶ λόγος ἐν αποφάσεσι.
- Explicit
- 71v ἀπορη· λόχος ν’· οὐλαμὸς μ’.
19) 72r–77v
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- De patientia.
- TLG-Nummer
- 2062.274.
- Angaben zum Text
- CPG 5040. - Predigt, Autorschaft nicht ganz sicher. Textverlauf: 72r–73v, 76r–77v, 74r–75r. 75v vacat. Der erste Satz der Predigt fehlt. Gegen Ende bietet die Hs. eine verkürzte Version des Textes, der Schluss ist aber erhalten.
- Incipit
- 72r Καὶ γὰρ πολλοὺς τῶν χθὲς ὄντων μεθ’ ἡμῶν.
- Explicit
- 75r ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ἀμὴν. Τέλος.
- Edition
- Migne PG 60, Sp. 723–730.
20) 78r
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- Epistola (Auszug).
- Angaben zum Text
- Aus Brief 73.
- Incipit
- 78r Εἰ καὶ πολὺς μεταξὺ χρόνος.
- Explicit
- 78r ἐγκολάψαντες ἡμῶν ἔχομεν τῶ συνειδότι.
- Edition
- Migne PG 52, Sp. 648.
21) 79r
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- Fragment.
- Angaben zum Text
- Der kurze Text erscheint zweimal. Es ist das Ende des Textes, der auf f. 88v gefehlt hat und dort von anderer Hand ergänzt wurde. Man kann von einer Vertauschung der Bll. ausgehen.
- Incipit
- 79r μὴ δώης ἡμᾶς εἰς τῷ θελήματι αὐτοῦ, ἀλλὰ σκέπασον.
- Explicit
- 79r τῶν πτερύγων σου ἀμήν.
- Schrift / Schreiber
- Auffällig ist die Verwendung des Iota subscriptum.
- Textgestaltung
- Der Text erscheint zweimal nacheinander.
- Edition
- Migne PG 59, Sp. 628.
22) 79v–81v
- Verfasser
- Michael Chumnus.
- Titel
- De gradibus consanguinitatis.
- Angaben zum Text
- Regelungen zu Ehehindernissen aufgrund von Verwandtschaft. Der Text ist nur bis 80v ediert.
- Titel (Vorlage)
- 79v περὶ τῶν βαθμῶν τῆς συγγενείας σύγγραμμα μοναχοῦ νομοφύλακος τοῦ χούμνου τοῦ γεγονότος μητροπολίτου θεσσαλονίκης.
- Incipit
- 79v Ἡ συγγένεια ὄνομά ἐστι κοινὸν καὶ καθολικὸν.
- Explicit
- 81v ἀκωλύτως μνηστεύονται.
- Edition
- Migne PG 119, Sp. 1297–1300.
23) 81v–82r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De pactionibus observandis.
- Angaben zum Text
- Text mit theologischem Bezug.
- Titel (Vorlage)
- 81v τὸ ταῖς διαθῆκαις τηρεῖν ἀκρίβειαις.
- Incipit
- 81v τὸ ταῖς διαθῆκαις τηρεῖν ἀκρίβειαις τοῖς βιωτικοῖς.
- Explicit
- 82r καὶ γὰρ δϊατίθημι οὕτως.
24) 82r–83v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Entalma.
- Titel (Vorlage)
- 82r ἔνταλμα εἰς πνευματικὸν.
- Incipit
- 82r Ἡ ταπεινότης ἡμῶν, διὰ τοῦ παρόντος αὐτῆς γράμματος.
- Explicit
- 83v καὶ τὸ κῦρος ἔχειν καὶ τὴν ἀσφάλειαν ἐν μηνὶ τῶδε …
25) 84r–87r
- Verfasser
- Georgius Choeroboscus (GND-Nr.: 100967876).
- Titel
- De spiritibus.
- TLG-Nummer
- 4093.009.
- Angaben zum Text
- Der Text von 84r (unten) bis 86r ist in der Edition enthalten, die anderen Teile sind nicht ediert. Die Bildung von Buchstabenkombinationen wird durchexerziert, wobei hier nur α vor anderen Buchstaben aufgeführt ist, die alphabetisch angeordnet sind. Die Hs. enthält keinen Autorennamen. Er wurde aus der Edition erschlossen. Auf 86v beginnt ein neues Kapitel περὶ τόνων.
- Titel (Vorlage)
- 84r περὶ πνευμάτων.
- Incipit
- 84r Ἑπτὰ εἰσί φωνήεντα τὰ ἐπιδεχόμενα.
- Explicit
- 87r μάθης οὖν ἔμπροσθεν.
- Edition
- Lodewijk Caspar Valckenaer, Ammonius De differentia adfinium vocabulorum, Leipzig 1822, S. 188–193.
26) 87v–88r
- Verfasser
- Philippus Monotropus (GND-Nr.: 10095846X).
- Titel
- Dioptra (Auszug).
- TLG-Nummer
- 4472.001.
- Angaben zum Text
- Der erste Abschnitt ist auch bei Iohannes Chrysostomus überliefert: Migne PG 49, Sp. 117–118.
- Incipit
- 87v [Φ]θαρτὴ φησὶ ἡ κτίσις ἐγένετο τοῦ Θεοῦ κελεύσαντος οὕτως, ἐκέλευσε δὲ ὁ θεὸς οὕτως διὰ τὸ γένος τὸ ἡμέτερον.
- Explicit
- 88r τοῦτο γὰρ κατεκρίθη διὰ τὰς ἡμῶν ἁμαρτίας, οὐχ ἑκοῦσα.
- Edition
- „Dioptra“ Filippa Monotropa. Antropologičeskaja ėnciklopedija pravoslavnogo Srednevekov’ja, izd. podgot. G<eljan> M. Prochorov, Ch<ans> Miklas, A<rina> B. Bild’djug, otv. Red. M<ichail> N. Gromov, Moskau 2008, S. 427.
27) 88rv
- Verfasser
- Iohannes Chrysostomus (GND-Nr.: 118557831).
- Titel
- Interpretatio orationis Pater noster.
- TLG-Nummer
- 2062.250.
- Angaben zum Text
- Das Ende (die letzten zwei Zeilen) ist von späterer Hand nachgetragen; das originale Ende befindet sich wegen falscher Heftung auf 79r.
- Titel (Vorlage)
- 88r εἰς τὸ πατὴρ ἡμῶν.
- Incipit
- 88r Πατέρα λέγεις τὸν θεὸν· καλῶς λέγεις.
- Explicit
- 88v τῶν πτερύγων σου ἀμήν.
- Edition
- Migne PG 59, Sp. 627–628.
28) 89r–96r
- Verfasser
- (Ps.-)Anastasius Antiochenus Sinaita (GND-Nr.: 11896822X).
- Titel
- Ad Antiochum de divinitate Christi.
- TLG-Nummer
- 2897.003.
- Angaben zum Text
- CPG 7745 laut Pinakes-Datenbank. Der dort genannte Text Viae Dux stimmt aber nicht mit dem Text der Hs. überein. - Die Identität des Autors ist nicht sicher. Kein edierter Text konnte eindeutig der Hs. zugeordnet werden. Inhaltlich gibt es Parallelen zur Disputatio adversus Iudaeos.
- Titel (Vorlage)
- 89r ἀναστασίου ὅτι μὲν θεὸς ἀληθὴς ὁ κύριος ὁ χριστὸς.
- Incipit
- 89r Ὅτι μὲν ἀληθὴς ὁ κύριος ὁ χριστὸς ἐστιν ἀντίοχε.
- Explicit
- 96r τῆς δὲ κϋριακῆς τὴν ἀρχὴν, τῆς δὲ μὲν σον πληρώσας …
- Edition
- ähnlich Migne PG 59, Sp. 1204–1282?
29) 97r–106v
- Verfasser
- Manuel Moschopulus (GND-Nr.: 118785044).
- Titel
- Grammatica (Exzerpta).
- Angaben zum Text
- F. 97r–102v Deklination von Substantiven, geordnet nach Endungen; 102v–106v Ausführungen über Verben (inc. Τὰ ἀοριστικὰ παθητικὰ οὕτω γίνεται· ὁ ἐνεστῶς ἀπὸ τοῦ ἐνεργητικοῦ).
- Titel (Vorlage)
- 97r τινὰ τῶν εἰς γραμματικὴν ἐκ τοῦ κυροῦ ἐμμανουὴλ τοῦ μοσχοπούλου χρήσιμα.
- Incipit
- 97r Τῶν εἰς ης ἰσοσυλλάβων ἡ κλητικὴ, εἰς η λήγει.
- Explicit
- 106v οἷον τέτυφα τετύφοιμι· τετύψομαι τετυψόμενος.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- 106v Nachtrag von anderer Hand, theologischer Text: inc. Ἐκ πολλῶν μεμαθήκαμεν; expl. καὶ φόβω θεοῦ τὴν ἁγίαν ἐκκλησίαν.
30) 107r–113v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Scholia in Homerum.
- Angaben zum Text
- Worterklärungen zum 2. Buch der Ilias. Es besteht Ähnlichkeit zu den Scholien D, welche aber viel ausführlicher sind.
- Titel (Vorlage)
- 107r λεξί δια τινα εξ ὁμήρου.
- Incipit
- 107r ἱπποκορυσταὶ ἔφιπποι ὀπληται. Νήδυμος βαθὺ ἢ γλυκὺς.
- Explicit
- 113v ὀχλήσειαν κινήσειαν.
- Schrift / Schreiber
- Anderer Schreiber?
- Edition
- vgl. Christian Gottlob Heyne, Homeri Ilias. Cum brevi annotatione, Oxford 1834, ab S. 75.
31) 113v–118v
- Verfasser
- Diversi.
- Titel
- Sententiae theologicae.
- Angaben zum Text
- Asketische Weisheiten ohne Autorenangabe. Die ersten beiden Abschnitte sind wahrscheinlich von Iohannes Chrysostomus, der dritte von Iohannes Climacus (Scala Paradisi, Migne PG 88, Sp. 656), der vierte von Iohannes Eugenicus (TLG 3287.003, S. 92). Am Ende der Lage (118v) bricht der Text unvermittelt ab.
- Incipit
- 113v Λέοντα ὁ κολακεύσας· πολλάκις.
- Explicit
- 118v καὶ δϊα τούτω παρακαλῶ ὑμᾶς.
- Edition
- Anfang: Migne PG 62, Sp. 760 u.a.
32) 119r–124v
- Verfasser
- Pseudo-Anastasius Sinaita (GND-Nr.: 1158772890) / Ephraem Graecus (GND-Nr.: 118530550).
- Titel
- Sermo in eos qui in Christo obdormierunt.
- TLG-Nummer
- 4138.122.
- Angaben zum Text
- CPG 7752; BHG 2103u. - Die Hs. und Migne schreiben die Urheberschaft des Textes Anastasius zu. Der gleiche Text ist aber auch unter dem Namen von Ephraem dem Syrer ediert. Die Verfasserfrage ist daher noch offen.
- Titel (Vorlage)
- 119r Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Ἀναστασίου μοναχοῦ τοῦ Σινᾶ ὅρος· Λόγος εἰς κοιμηθέντας, πάτερ εὐλόγησον.
- Incipit
- 119r Τί τοῦτο σήμερον ἀγαπητοί· σπουδαίως ὁμοῦ τε καὶ ἀξίως συνήχθημεν.
- Explicit
- 124v ὅτι αὐτῶ πρέπει δόξα· σὺν τῶ ἀθανάτω πατέρι· καὶ τῶ παναγίω καὶ ζωοποιῶ πνεύματι νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ἀμήν.
- Edition
- Konstantinos G. Phrantzoles(Hrsg.), Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου ἔργα, Vol. 6, Thessaloniki 1995, S. 94–118; Migne PG89, Sp. 1192–1201.
33) 124v–127r
- Verfasser
- Isidorus Pelusiota (GND-Nr.: 10029717X).
- Titel
- De differentiis peccatorum.
- TLG-Nummer
- 2741.002 und 2741.003.
- Angaben zum Text
- F. 125r–v heilbare Sünden; f. 125v–127r unheilbare Sünden (Brief 203: 125v–126r, Z. 9, dann Sprung zu Brief 1511). Das Ende ist nicht ediert (ab 126v, 4. Zeile von unten, inc. διἆ δὴ τοῦτο λοιπὸν). In der Hs. sind die Texte Basilius dem Großen zugeordnet.
- Titel (Vorlage)
- 124v τοῦ αὐτοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν βασιλείου περὶ διαφορᾶς τῶν ἁμαρτανόντων.
- Incipit
- 125r Ὁ μεγάλα μὲν πταίσας λαθῶν δὲ καὶ μήδενα σκανδαλίσας.
- Explicit
- 127r ἀπὸ τῆς ἀλγηδόνος· ἰατριαν καρπούμενος.
- Schrift / Schreiber
- 126v Mitte: Einsatz einer neuen Hand.
- Edition
- Pierre Évieux, Isidore de Péluse. Lettres, Tome II: Lettres 1414–1700, Paris 2000 (Sources chrétiennes 454), S. 184, 186, 272 und 274 (Briefe 1511 und 1572); Migne PG 78, Sp. 885 (Brief 203).
34) 129r–137v
- Verfasser
- Gregorius Nazianzenus et al. (GND-Nr.: 118541900).
- Titel
- Sententiae (Excerpta).
- Angaben zum Text
- CPG 3010.02. - Hier liegt eine Sammlung unterschiedlicher Texte vor, darunter auch Carmina. Kommentare zum Ende des 1. Buches von Homer. An Ende von 129r bricht der Text unvermittelt ab; auf 129v beginnen Exzerpte von Gregor von Nazianz, vor allem aus Rede 2 (Apologetica oder De fuga). In margine sind Stichworte des Textes rubriziert vermerkt. 136r–137r vacant.
- Titel (Vorlage)
- 129r In Homeri Iliad. Lib. I. extremum.
- Incipit
- 129r Ἐντεῦθεν φυσιογνωμονία τίς πάλιν ἐστὶ.
- Explicit
- 137v ἔτι ποιούμενος φάρμακον.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Titel nachträglich von Fr. Sylburg ergänzt.
- Edition
- vgl. Mossay, S. 176–178; Migne PG 35 und 36 passim.
35) 137v–138v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Florilegium.
- Angaben zum Text
- Philosophische Weisheiten und Lehrsätze.
- Incipit
- 137v διαυγέστερον λαμπρότερον φαιδρότερον.
- Explicit
- 138v καὶ χαμαίζηλον καὶ χαμαιπετευς τὸ αυτο …
- Schrift / Schreiber
- Hier waren mehrere Hände am Werk. Dies legt nahe, dass die Texte im Laufe der Zeit ergänzt wurden. Am Ende von 138v bricht der Text ab.
36) 139r–144r
- Verfasser
- Iohannes Siceliota.
- Titel
- Commentaria in Hermogenum.
- TLG-Nummer
- 4235.002.
- Angaben zum Text
- Kommentar zu Hermogenes‘ περὶ ἰδεῶν. Die Hs. enthält vom edierten Text nur die Synopsen zu einigen Kapiteln.
- Incipit
- 139r Καθαρότητος ἔννοιαι, αἱ πᾶσι κοιναὶ καὶ μηδὲν ἔχουσαι τοῖς πολλοῖς ἀσαφὲς.
- Explicit
- 144r ἑτέραν τροπὴν ἐπενέγκαμεν.
- Textgestaltung
- Anmerkungen sind als Klammer-, teils auch als Schachtelglosse beigefügt.
- Edition
- Christian Walz, Rhetores Graeci, Vol. VI, Stuttgart 1834, S. 173, 203, 249, 250, 262, 266, 293, 315–316, 354, 375, 390, 402, 419, 435–436, 365, 412.
37) 144v–148v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Grammatica.
- Angaben zum Text
- Rhetorische Tropen (in margine) mit Erklärung/Beispielen. Auf 145r ist ein griechischer Text eingeschoben, danach wieder lateinisch.
- Incipit
- 144v […]nomatio· Rudire, vagiri, mugiri, murmurari.
- Explicit
- 148v id minimum capi fuit …
38) 149r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De orationibus.
- Angaben zum Text
- Text über die Arten der Rede.
- Incipit
- 149r τοῦ πανηγυρικοῦ μὲν εἴδους, καὶ ὁ ἐπιθαλάμιος λόγος.
- Explicit
- 149r καὶ παιδείαν τοῦ ἐγκωμιαζομένου.
39) 151v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Scholia.
- Angaben zum Text
- Laut Überschrift sollten es Scholien zu Euripides sein. Die zweite Scholie (zu βωμὸς) konnte als Scholie zu Sophocles‘ Oedipus Rex identifiziert werden (TLG 5037.005), die dritte zu Euripides‘ Hecuba (TLG 5023.014).
- Titel (Vorlage)
- 151v εὐριπίδου.
- Incipit
- 151v ἐκπέμπη ἀντὶ τοῦ ἐξέπεμψεν.
- Explicit
- 151v ἑαυτῶν ἅλεται.
40) 152v–156v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Grammatica.
- Angaben zum Text
- Zu Beginn auf 152v ist im Kopfsteg eine Übersicht über griechische Dialekte ergänzt. Auf dieser Seite folgen Fragen und Antworten zur griechischen Grammatik. 153r vacat, 153v–154r: Übersicht über Wortarten (möglicherweise Exzerpte von Gregorius Pardus oder Michael Psellus, vgl. Canart, Études, S. 353); 155r: über Tempora; danach weitere grammatische Phänomene.
- Incipit
- 152v Πόσα στοιχεῖα λόγου· κδ’. Καὶ πόσα γράμματα.
- Explicit
- 156v οὔτε ἀριθμοὺς ἔχει.
41) 157r–158v
- Verfasser
- Basilius Caesariensis (GND-Nr.: 118637797).
- Titel
- Quaestiones ad Gregorium Nazianzenum.
- Angaben zum Text
- CPG 3064–3066; CPG 3068–3080. - Fragen Basilius‘ des Großen über Priester und Kirche an Gregor von Nazianz, und dessen Antworten.
- Titel (Vorlage)
- 157r ἐρώτησις τοῦ ἁγίου βασιλείου, πρὸς γρηγόριον τὸν θεολόγον περὶ ἱερέων καὶ τῆς ἐκκλησίας.
- Incipit
- 157r εἰπὲ μοι δια τὶ, ἱερεὺς, καὶ κατὰ ποῖον τρόπον.
- Explicit
- 158v σώματος τοῦ κυρίου ἡμῶν ἰ[ησο]ῦ χ[ριστο]ῦ.
42) 159r–166v
- Verfasser
- Iohannes argyropulus (GND-Nr.: 100948375).
- Titel
- Epistula ad papam Nicolaum.
- TLG-Nummer
- 4237.008.
- Angaben zum Text
- Der Text stammt aus der Mitte des 15. Jhs., denn die Amtszeit des adressierten Papstes Nikolaus V. war von 1447 bis 1455. Dieser Teil der Hs. dürfte dann jünger sein.
- Titel (Vorlage)
- 159r ἰωάννου ἀργυροπούλου τοῦ κριτοῦ δημοσίου τῆς κωνσταντίνου πόλεως εἰς τὸν μακαριώτατον πάπ[αν] κῦρ[ον] νικόλ[αον].
- Incipit
- 159r Πλείστην ὅτι χάριν οἶδα θεῶ μὲν πρῶτον.
- Explicit
- 166v ἀλλ’ ἐξ ἀγνοίας τῆς σμικρᾶς καὶ ταπεινῆς ἡμῶν τῶν ταπεινῶν διανοίας πεπλημμέληται.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf 168r ist der Anfang des Textes wiederholt.
- Edition
- Spyridon Lampros, Ἀργυροπούλεια, Athen 1910, S. 129–141 (Hs. als Codex unicus herangezogen).
43) 169r–178v
- Verfasser
- Gregorius Pardus (GND-Nr.: 100943446).
- Titel
- De dialectis.
- TLG-Nummer
- 4092.001.
- Angaben zum Text
- F. 169r Übersicht der griechischen Dialekte; f. 169v–176r Abhandlung über den ionischen Dialekt; f. 176v–178v ein Teil der Abhandlung über den dorischen Dialekt. Nach Ende der Lage bricht der Text ab.
- Titel (Vorlage)
- 169r διάλεκτος ἰδίωμα γλώττης.
- Incipit
- 169v Τὰς εἰς ας ληγούσας εὐθείας, τὰς ὑπὲρ δύο συλλαβάς.
- Explicit
- 178v αἵματος μελένηται, πελίωμι καλοῦσι. πύῤῥιχος ὁ πυῤῥὸς.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf 169v hat eine lateinische Hand (Friedrich Sylburg?) ergänzt Eadem in cod. 292. Das bezieht sich auf UB Heidelberg, Cod. Pal. graec. 292, f. 4r–37r.
- Edition
- Gottfried Heinrich Schäfer, Gregorii Corinthii et aliorum grammaticorum Graecorum libri de dialectis linguae Graecae, Leipzig 1811, S. 374–571, 189–290.
44) 179r–180r
- Verfasser
- Marcus Tullius Cicero (GND-Nr.: 118520814).
- Titel
- Epistula ad Lentulum.
- Angaben zum Text
- Lateinischer Text. Die letzte Zeile gehört nicht mehr zum Text.
- Incipit
- 179r [E]go omni officio ac potius pietate erga te.
- Explicit
- 180r decernit nec excludit po[m]peium censet | o[m]nibus reliquit locum Nam tum infer.
- Textgestaltung
- Zu Beginn ist Platz für eine Initiale gelassen, die aber nicht ausgeführt wurde.
- Edition
- Thomas Ethelbert Page, Cicero. Letters to his friends, in three Volumes, Vol. I, Cambridge (Massachusetts) 1958, S. 2–6.
45) 181rv
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Duo testamenta.
- Angaben zum Text
- Das erste Testament ist zu Beginn verstümmelt. Der erhaltene Teil umfasst 181r und die Hälfte von 181v. Das zweite umfasst den Rest von 181v und ist am Ende verstümmelt. Es wird eingeleitet mit ἕτερον, inc. ἐν ὀνόματι τοῦ πατρὸς.
- Incipit
- 181r καὶ πρὸς τὸ ὑπὸ σὲ ἅπαν πρόσωπόν τε καὶ μέτρος.
- Explicit
- 181v εἰς τὸν αἰῶνα τὸν ἅπαντα.
46) 182r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De morte.
- Angaben zum Text
- Philosophischer Text zum Tod.
- Titel (Vorlage)
- 182r εἰς διαθήκην.
- Incipit
- 182r Καὶ πᾶσι μὲν τοῖς ἔτι ζῶοις.
- Explicit
- 182r καὶ γὰρ διατίθημι οὕτως.
47) 182v, 191r
- Verfasser
- Iulianus Apostata (GND-Nr.: 118558684).
- Titel
- Epistola ad Basilium.
- TLG-Nummer
- 2040.004.
- Angaben zum Text
- BHG 0260bI ; CPG 2900.041.
- Titel (Vorlage)
- 182v ἐπιστολὴ ἰουλιανοῦ παραβάτου πρὸς τὸν μέγαν βασίλ[ειον].
- Incipit
- 182v Τὸ ἔμφυτόν μοι ἐκ παιδὸς γαληνοῦ.
- Explicit
- 182v ἐξίσταμαι τῆρ προτέρας; 191r Ἃ γὰρ ἀνέγνων, ἔγνων καὶ κατέγνων.
- Textgestaltung
- Durch falsche Heftung wurde der Text des Briefes getrennt. Nach Bl. 182 folgte ursprünglich 191. Die Anordnung der Lagen ist hier unklar.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- 182v Annotation von Sylburg infra 9ο abhinc folio, darüber eine griechische Annotation selben Inhalts. Der Text wird auf 191r fortgeführt. Auf 183r gibt es ein weiteres Brieffragment.
- Edition
- Migne PG 32, Sp. 341–344.
48) 184r–189r oder v
- Verfasser
- Gregorius Pardus (GND-Nr.: 100943446).
- Titel
- De syntaxi.
- TLG-Nummer
- 4092.003.
- Angaben zum Text
- Der Text ist ediert bis 189r, Zeile 9. Es folgt ein unbekannter Abschnitt περὶ ῥητορικῆς, inc. ἡ ρητορικὰ διαιρεῖται εἰς εἴδη τρία. 189v scheint ein Anhang zu sein, unter anderem mit Worterklärungen. Auf 183v befindet sich eine Zusammenfassung dazu: ἐν τῶδε τῶ βιβλίω εὑρήσεις τινὰ μὲν περὶ συνταξέως· τινὰ δὲ περὶ γραμματικῆς· ἕτερα δὲ εἰς φιλοσοφίαν ἠθίκην, ἄλλα δ’εἰς θεολογίαν ἐρωτοαποκρίσεις ἀλλα δ’εἰς ῥητορίκην καὶ ἑνὸς ἑκάστου ἄου μνήμην εὑρήσεις ὡς ἐν συνόψει καὶ ἄλλα πρὸς τούτοις παντοῖα τινὰ. Darunter ist die Zeichnung eines orthodoxen Kreuzes mit floralem Schmuck. Es dürfte sich hier um eine Inhaltsangabe dieses Textes handeln. Vermutlich befand sich dieses Bl. ursprünglich am Ende der Lage.
- Titel (Vorlage)
- 184r περὶ συντάξεως κυροῦ γρηγορίου μητροπολίτου κορίνθου.
- Incipit
- 184r Ὀκτὼ εἰσὶ πάντα τὰ μέρη τοῦ λόγου, ὄνομα, ρῆμα, μετοχή.
- Explicit
- 189r παλαιῶν, καὶ ἐπὶ λόγω βραχύ.
- Textgestaltung
- Die ganze Lage ist vermutlich hier falsch eingeheftet, denn der Text von 182v setzt sich auf 191r fort, so dass diese Bll. vermutlich zusammen gehören. Aber auch innerhalb dieser Lage scheinen die Bll. durcheinander geraten zu sein. Vorschlag zur Rekonstruktion: 190rv, 184r–189v, 183rv.
- Edition
- Daniel Donnet, Le traité Περὶ συντάξεως λόγου de Grégoire de Corinthe, Brüssel 1967 (Études de philologie, d'archéologie et d'histoire anciennes 22), S. 165–197 (Hs. erwähnt als Sigle a).
49) 190v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Officia magnae ecclesiae.
- Angaben zum Text
- Die hier aufgezählten Amtsbezeichnungen sind mit griechischen Zahlen von α bis λα (1 bis 31) nummeriert, die letzten beiden haben keine Ordnungszahl.
- Titel (Vorlage)
- 190v τὰ ὀφφίκια τῆς μεγάλης ἐκκλησίας.
- Incipit
- 190v α. ὁ μέγας οἰκονόμος.
- Explicit
- 190v ὁ νοταρίων.
50) 191rv
- Verfasser
- Basilius Caesariensis (GND-Nr.: 118637797).
- Titel
- Epistola in Iulianum.
- TLG-Nummer
- 2040.004.
- Angaben zum Text
- Textverlust am Lagenende.
- Titel (Vorlage)
- 191r τοῦ ἁγίου βασιλείου ἀπολογητικὴ πρὸς τὸν ἰουλιανὸν.
- Incipit
- 191r Ἃ ἀν έγνως, οὐκ ἔγνως· εἰ γὰρ ἔγνως, οὐκ ὰν κατέγνως· μικρά σου τὰ τῆς παρούσης τύχης ἀνδραγαθήματα.
- Explicit
- 191v πολιτεύεσθαι· ἀπήγγαλεν δὲ ἡμῖν καὶ τοῦτο· λαῦος.
- Textgestaltung
- Der Text beginnt in der Mitte von 191r; zum Text der ersten Blatthälfte siehe Text 47.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf 191r ist annotiert supra 9 abhinc folio.
- Edition
- Migne PG 32, Sp. 344–345.
51) 192r–199v
- Verfasser
- Diogenes Laertius (GND-Nr.: 118525859).
- Titel
- Vita Platonis.
- TLG-Nummer
- 0004.001.
- Angaben zum Text
- Buch 3, cap. 69–109. Der Text beginnt mitten im Kapitel. Es könnte daher ein Fragment sein.
- Titel (Vorlage)
- 192r κατά πλάτωνα.
- Incipit
- 192r δύο δὲ τῶν πάντων ἀπέφηνεν ἀρχάς, θεὸν καὶ ὕλην ὃν καὶ νοῦν προσαγορύει καὶ αἴτιον.
- Explicit
- 199v τῶν ὄντων ἄρα τὰ μὲν αὐτὰ καθ’ αὑτὰ λέγεται, τὰ δὲ πρός τι.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- 200v: Fragment zu Solon. Inc. Σόλων ἐγένετο ἐν κιλικία.
- Edition
- Herbert S. Long, Diogenis Laertii vitae philosophorum, Oxford 1964 (Nachdruck 1966), Vol. 1, S. 149–163.
52) 201r–203r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De virtutibus.
- TLG-Nummer
- 0007.094.
- Angaben zum Text
- Den Abhandlungen über Tugenden (u.a. Plutarchus, De virtute morali: 445A, Β) folgen Exzerpte aus Diogenes Laertios über Xenokrates, Dion, Solon, Anacharsis, Anaximander und Anaxagoras.
- Titel (Vorlage)
- 201r περὶ ἀνδρείας.
- Incipit
- 201r τὴν μὲν ἀνδρείαν μεσότητα φασὶν εἶναι δειλίας καὶ θρασύτητος.
- Explicit
- 203r ἀποφήναμαι εἶναι.
53) 204rv, 212rv
- Verfasser
- Theodorus Abucara (GND-Nr.: 119258986).
- Titel
- De nominibus trinitatis (in griechischer Übersetzung).
- TLG-Nummer
- 2934.004.
- Angaben zum Text
- Griechische Übersetzung aus dem Arabischen. Durch falsche Heftung wurde der Text getrennt: er beginnt auf Bl. 204r und verläuft über 204v und 212r bis 212v. Auf 204v und 212v beginnen zwei Traktate mit jeweils dem Titel ὅτι θεότοκος ἡ ἁγία παρθένος καλεῖται. Auf 212v beginnt zudem ein durch Blattverlust unvollständiger Text περὶ ἀποφάσεως. Der 2. Traktat ist als Werk des Iohannes Damascenus überliefert (Expositio fidei).
- Titel (Vorlage)
- 204r αποδειξις καὶ διδασκαλία περὶ θειο[ν] ὀνομ[α] κοινῶν τῆς τρια καὶ τῶν ἰδίων ἑκάστον τῆς τριᾶδος: τοῦ ἀβουκαρᾶ.
- Incipit
- 204r Ἐστιν ὀνόματα κοινὰ διὰ τῆς ἁγίας τριᾶδος διήκοντα.
- Explicit
- 212v ἀνάγκη δὲ τὴν μίαν ψεύδεσθαι, καὶ τὴν μίαν ἀληθείαν.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- 204v unten: Hinweis auf Fortführung des Textes auf 212r. Ein entsprechender Hinweis ist auch auf 212r oben.
- Edition
- Bonifatius Kotter, Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 2, Berlin 1973 (Patristische Texte und Studien 12), Kapitel 56.
54) 205r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Apophthegmata.
- Angaben zum Text
- Die Weisheiten sind teilweise biblisch (aus Jesus Sirach u.a.).
- Incipit
- 205r μὴ δανείσης ἀν[θρώπ]ω ἰσχυροτέρω.
- Explicit
- 205r καὶ ὁ ζυγὸς τῶν ἁμαρτιῶν, κουφήζηται.
55) 206r–209v
- Verfasser
- Theodorus Prodromus grammaticus (GND-Nr.: 118756826).
- Titel
- De grammatica (Exzerpt).
- TLG-Nummer
- 2020.003.
- Angaben zum Text
- Textverlauf: f. 207rv, 206rv, 209rv, 208rv. Die beiden Doppelbll. des Textes wurden anscheinend vertauscht. Trotzdem bleibt der Text fragmentarisch, da am Anfang und Ende Bll. fehlen. Als Autor gilt Theodorus Prodromus, dessen Name in wesentlich mehr Hss. über diesem Text auftaucht als der von Theodosius Alexandrinus.
- Incipit
- 206r […] ἔχουσι τὰς παραλεγούσας.
- Explicit
- 209v ἔμαθες ἐκεῖ ὅτι ὁ παρακείμενος …
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- 206r oben Annotation: καὶ ὁ τετυφώς τοῦ τετυφότος καὶ τὰ λοιπὰ ὡς ἐμάθομεν. Daneben in margine: Ex Theodori Prodromi Grammatica: cod. 43, fol. 28.
- Edition
- Karl Wilhelm Göttling, Theodosii Alexandrini grammatica, Leipzig 1822, S. 177–183.
56) 210r–211v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De impedimentis matrimonii.
- Titel (Vorlage)
- 210r περὶ τῶν βαθμῶν τῆς συγγενίας ὡς ἐν συντόμω τίνα μὲν τῶν προσώπων κωλύονται τίνα δὲ οὔ.
- Incipit
- 210r Περὶ δὲ τῆς ἐξαχιστείας, συγγενείας του τὸ γίνωσκε.
- Explicit
- 211v ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω.
57) 213r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Epigramma in fures.
- Angaben zum Text
- Inschrift gegen Diebe. 213r Mitte beginnt ein neuer Text: über Astrologie. Orthographisch fehlerhafter Text.
- Titel (Vorlage)
- 213r ἐπίγρα[φ]ῆ εἰς κλέπτας· γράψον οὕτως.
- Incipit
- 213r Ἰοῦδας ἰσχαριότης· ἐφανερώθ[η] ἐπὶ τῆ προδοσία τοῦ χριστοῦ.
- Explicit
- 213r οὐ μὴ κημηθῆ δι όλης τὺς (!) νύκτος.
58) 213r–215v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De luna.
- Angaben zum Text
- Orthographisch fehlerhafter Text über Sonne, Mond, Planeten und Tierkreiszeichen. Nach 215v wohl Blattverlust mit Textverlust. Es ist nicht auszuschließen, dass 216r damit im Zusammenhang steht; dort sind zu Beginn Empfehlungen für Tätigkeiten zu bestimmten Tageszeiten von der 7. bis zur 12. Stunde. Vermutlich sind dazwischen aber Bll. ausgefallen.
- Titel (Vorlage)
- 213r Τὸν δὲ τῆς σελήνης· θεμέλιον ἡ (!) θέλης εὑρεῖν.
- Incipit
- 213r ἐν δὲ καπλα πλασιάσον τὸν ἐνεστώτα.
- Explicit
- 215v ώρας τῆς δυνεῖα.
- Textgestaltung
- Die Überschrift ist nicht separat geschrieben, sondern rot unterstrichener Text.
59) 216r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- In fures.
- Titel (Vorlage)
- 216r εἰς κλέπτην.
- Incipit
- 216r Λαθῶν ἄρτον μικρὸν καὶ τύρων.
- Explicit
- 216r καὶ ἐξ αὐτοῦ γνωστήσεται.
- Textgestaltung
- Zu Beginn erscheint eine rubrizierte Zierleiste.
60) 216r–218v
- Verfasser
- Astrologica.
- Titel
- De botanis VII stellarum.
- TLG-Nummer
- 4350.142.
- Angaben zum Text
- Als Autor wird der sog. Hermes Trismegistus gehandelt. Die Edition stimmt nur am Anfang mit dem Text überein, bis zur Venus.
- Incipit
- 216r τῶν ἐν τοῖς ιβ’ ζωδίοις τριάκονταεξ.
- Explicit
- 218v φορὰς καὶ ἵσταται.
- Schrift / Schreiber
- Spätere, etwas kursivere Schrift.
- Edition
- Pierre Boudreaux, Codices Parisini, Brüssel 1912 (Catalogus Codicum Astrologorum Graecorum 8.3), S. 153–165, hier S. 161.
61) 219r–220v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- De syntaxi praepositionum.
- Angaben zum Text
- Jeder Eintrag beginnt mit dem rubrizierten Artikel ἡ, es folgt (nicht rubriziert) der Name der Präposition, die außerdem in margine rubriziert geschrieben ist.
- Incipit
- 219r ἡ ἐν ἀεὶ δοτικῆ συντάσσεται ὡς ἐν τῶ ναῶ.
- Explicit
- 220v τὸ ἐπέκεινα ὡς ὑπὲρ την θράκην.
62) 221r–231r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Synopsis dialecticae.
- Angaben zum Text
- Philosophische Abhandlung zur Logik: klassisches griechisches Gedankengut, verwoben mit christlichen Einflüssen. Es beginnt mit der Schöpfung der Welt. Es folgen Begriffsdefinitionen zu ousia, genos, eidos u.a.
- Titel (Vorlage)
- 221r Τί ἐστι διαλεκτικὴ τέχνη συλλογιστικαῖς ἀνάγκαις τὴν ἀλήθειαν καὶ τὸ ψεῦδος ἀποδηκνύ[σθαι].
- Incipit
- 221r Γίνωσκε ὅτι πάντα ὅσα ἐποίησεν ὁ θεὸς.
- Explicit
- 231r ἄρα οὐ πᾶν πτερωτὸν ἀετὸς.
- Schrift / Schreiber
- Wohl dieselbe Hand wie 5r–7v.
- Textgestaltung
- Die Überschriften und die Initialen jedes Absatzes sind rubriziert. Um die erste Initiale herum wurde in einem anderen Rotton ein Rankenmuster hinzugefügt. In margine sind viele Annotationen derselben Hand sowie schematische Darstellungen, die überwiegend mittels eines Zirkels gezeichnet worden sind.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Über dem Text wurde in einem anderen Rotton, aber möglicherweise von der Hand des Schreibers, eine Invocatio Dei ergänzt.
63) 233r–252v
- Verfasser
- Libanius (GND-Nr.: 11857258X).
- Titel
- Epistolae.
- TLG-Nummer
- 2200.001.
- Angaben zum Text
- Briefe 615–660. Am Ende von 252v bricht der Text ab.
- Incipit
- 233r Ὁ μὲν ἀ[σ]χόλιος τὰ πάντων δεινότατά τε καὶ ἤδιστα πρὸς ἡμᾶς ἀγγείλας.
- Explicit
- 252v καὶ πρὸς λυσίμαχον εἶπον.
- Schrift / Schreiber
- Die Schrift ist älter als die bisherigen Hände: Wohl 15. Jh.
- Textgestaltung
- Zu Beginn ist Platz gelassen für eine Überschrift und evtl. eine Zierleiste, die beide nicht ausgeführt wurden. Stattdessen ist der Name des Ascholios mit Rot unterstrichen.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Auf 233r hat Sylburg in margine annotiert: Libanii esse videntur hae epistolae, nam ad Thalassium, Acacium, Maximu[m], Eusebiu[m], Modestum, Spectatum et alios quoque hic fit me[n]tio, crebrae hinc epistolae Libanii in Volum. 82. Ea sane quae hic XXII est ordine, in Volum. 149o ordine est 78a inter Libanii epistolas.
- Edition
- Richard Förster, Libanii opera, vol. 10, Leipzig 1921, S. 566–603.
64) 253r–272v
- Verfasser
- Manuel Chrysoloras (GND-Nr.: 100952828).
- Titel
- Quaestiones artis grammaticae.
- TLG-Nummer
- 3348.004.
- Angaben zum Text
- Der Text ist wahrscheinlich nachträglich mit dem Rest der Hs. zusammengebunden worden. Dafür sprechen die Beschädigungen und die neu einsetzende Lagenzählung. 271v–272v folgt eine Liste mit Stammformen von Verben.
- Titel (Vorlage)
- 253r ἀρχὴ σὺν θεῶ ἁγίω· τῆς γραμματικῆς τέχνης.
- Incipit
- 253r εἰς πόσα διαιροῦνται τὰ εἴκοσι τέσσαρα γράμματα.
- Explicit
- 272v φέρω· οἴσω· ἤνεγκα· ἐνήνοχα.
- Schrift / Schreiber
- Hand des 15. Jhs. Ab 271r wird der Text von anderer Hand fortgeführt.
- Textgestaltung
- Der Schreiber arbeitet viel mit roter Tinte zur Kennzeichnung von Überschriften und Fachbegriffen.
- Nachträge und Rezeptionsspuren
- Es gibt einige Marginalien verschiedener Hände. Darunter auch eine Hand, die einigen italienischen Humanisten des 15. Jhs. ähnelt (253rv).
- Edition
- Antonio Rollo, Gli Erotemata tra Crisolora e Guarino, Messina 2012 (Percorsi dei classici 21), S. 301–338 (Hs. herangezogen als Sigle V8).
65) 273r–287v
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Quaestiones grammaticae.
- Angaben zum Text
- Fragen und Antworten zu Tropen und Figuren. Am Ende sind von anderer Hand einige Stammformenreihen angefügt.
- Titel (Vorlage)
- 273r ἄρχη τῶν ἐρωτημάτων.
- Incipit
- 273r Τί ἐστι προσωδία.
- Explicit
- 287v καὶ παραπληρωματικός.
66) 288r
- Verfasser
- Anonymus.
- Titel
- Theologisches Fragment.
- Angaben zum Text
- Es könnte sich um eine Homilie handeln. Zuvor ist Text verloren. Möglicherweise wurde der Text nicht fertiggestellt. Zwei Textanfänge, durch rubrizierte Initialen gekennzeichnet, beginnen: Βλέτεπε ἀγαπητοὶ μὴ προτιμώμεθα und Μακάριος ἄνθρωπος ἐλπίζει ἐπ’αὐτὸν.
- Incipit
- 288r ἵνα μὴ ἀμελῶμεν, καὶ λόγον δώσω μὲν ὑπὲρ πάντων.
- Explicit
- 288r καὶ παντὸς πλούτου καὶ δόξης.
- Bearbeitet von
- Vinzenz Gottlieb, Universitätsbibliothek Heidelberg, 15.11.2021 .
- Katalogisierungsrichtlinien
- Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.