Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 256

Sammelhandschrift

Papier · 1, 387, 1 Bll. · 29,5 × 22,0 cm · Peloponnes · 23. August 1449


Schlagwörter (GND)
Flavius Arrianus / Aristotelismus / Rechtsgeschichte / Byzanz / Constantinus Harmenopulos / Hexabiblos / Matthaeus Blastares / Adversus Latinos / Aristoteles, De mundo.
Diktyon-Nr.
65988.
1ar–v, 6r–v vacant
4r Pinax libri
4v–5v vacant
3r Index Latinus
3v Schenkungsexlibris
1) 9r–109r Flavius Arrianus, Alexandri Anabasis
2) 109v–119v Ammonius Hermiae, Praefatio in Porphyrii isagogen sive quinque voces
3) 120r–130r Ps.-Aristoteles, De mundo
4) 130v–287v Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive Hexabiblos cum appendicibus
5) 288r–v Ps.-Constantinus Magnus Imp., De donatione Constantini
6) 288v Constantinus Harmenopulus, Anathemata ecclesiastica tria perduellionis causa
7) 289r–290r Philotheus Coccinus Patriarcha, Anathematum commemoratorum abrogatio
8) 290r–294r Anonymus, Lex agraria (Epitome, Ι 1–Χ 8)
9) 294r–324r Constantinus Harmenopulus, Canonum epitome
10) 324r–325r Constantinus Harmenopulus, Confessio fidei
11) 325r–328r Constantinus Harmenopulus, De haeresibus
12) 328r–v Pseudo-Codinus, Officia palatii imperatorum Byzantinorum
13) 328v–329r Anonymus, Officia ecclesiae S. Sophiae Constantinopolitanae
14) 329r–v Anonymus, Notitia XVI episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae
15) 329v Anonymus, Notitia de ordine Patriachatum ecclesiae
16) 329v–330v Anonymus, Notitia XVII episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae
17) 330v–333v Anonymus, Notitia X episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae
18) 333v–377v Matthaeus Blastares, Adversus Latinos
19) 377v–379v Anonymus, Synodicum rectae fidei adversus Barlaam Calabriensem et Gregorium Acyndinum (excerptum)
20) 379v–380r Nicolaus Cabasilas, De vestimentis sacris
21) 380r–382r Nicolaus Cabasilas, De sacra hierourgia
22) 382r–383r Petrus Chartophylax, Erotapokriseis
23) 383r–v Photius Patriarcha, Epanagoge vel Eisagoge III, 1–4
24) 383v–389v Anonymus, Prochirum auctum VIII, 1–92. 98–102
25) 390r–391v Anonymus, Medicamenta sicut succi magici ex libris geoponicis
392*r–v vacant

Kodikologische Beschreibung

Entstehungsort
Peloponnes. Wohl Mistras/Peloponnes, was auch nach Ernst Gamillscheg RGK I, Nr. 313, entsprechend naheläge. Atsalos, Formel, S. 706, gibt dagegen mit aller Vorsicht Konstantinopel an, auf jeden Fall geht er aber von einer griechischen Herkunft aus. Verbindet man die von Mellachrenos angeführte Bezeichnung des Vestiarites (Amtsträger aus dem Bereich der Finanzverwaltung) und des Grammatikos mit seiner Herkunftsangabe als früherer Bewohner der Morea, sollte man wohl am ehesten davon ausgehen, dass der Schreiber bis 1460 entsprechender Amtsinhaber am Despotes-Hof in Mistras war. Nicht zuletzt besaßen dort die Texte des Konstantinos Harmenopulos noch über das Jahr 1453 und die osmanische Eroberung Konstantinopels hinaus normative Bedeutung, was Ursache für die im Vergleich zu den anderen Texten starken Benutzungsspuren gerade dieser Teile der Hs. gewesen sein könnte. Für diese Verortung, für die es natürlich keinen unmittelbaren Beweis gibt, spricht nicht zuletzt auch das kurze, aus der Entstehungszeit stammende Rezept gegen Muskelkrämpfe auf f. 391v, das in der byzant. Volkssprache bzw. dem frühen Neugriechisch geschrieben ist u. sprachliche Verwandtschaft mit den zeitgleichen Versionen der sog. Chronik der Morea (Ende 14. Jh.) aufweist.
Entstehungszeit
23. August 1449. Tag der Fertigstellung, die Subskription mit Datierung siehe Angaben zu Schrift / Schreibern.
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Westliches Papier (Vor- und Nachsatz modernes westl. Papier).
Umfang
1, 387, 1 Bll.
Format (Blattgröße)
29,5 × 22,0 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
(I-1)1a + 16 + I4–5 + 13 + 46 IV376 + (IV-1)383 + IV391 + (I-1)392*. Vorderspiegel ist Gegenbl. von 1a, Hinterspiegel Gegenbl. von 392*.
Foliierung
Vatikanische Foliierung (f. 6, 4, 5, 3, 9–391) mit Bleistift im Kopfsteg rechts. Die Bezeichnung der ungez. Bll. folgt dem Digitalisat (1a, 392*).
Lagenzählung
Ursprüngliche griechische Lagenzählung von Nikolaos Mellachrenos noch fast ganz erhalten. Bis f. 41 dreifache Zählung am Lagenanfang, danach nur noch einfach, bisweilen auch ausgelassen. Unregelmäßig begegnet auch eine entsprechende Zählung auf der letzten Versoseite einer Lage.
Zustand
Insbes. am Anfang und Ende stockfleckig; Papier im Rahmen der vatikanischen Bindung an den Rändern partiell stabilisiert. Text überall sehr gut lesbar. Starke Benutzungsspuren (Wachsflecken etc.) weisen insbes. die juristischen Texte auf.
Papier nicht von bester Qualität, da unterschiedlich dick. Die Bögen werden an den Rändern sehr dünn u. fransen teils sogar aus.
Wasserzeichen
.

Schriftraum
19,8 × 13,7 cm.
Spaltenanzahl
1 Spalte.
Zeilenanzahl
30 Zeilen.
Linierung
Leory 10D1m. Zum Teil aber auch ohne Linierung der Bll.
Schriftart
Hand B = Leicht nach rechts geneigte, individuelle Buchschrift der Entstehungszeit mit kursiven Elementen. Öfter Tintenwechsel von braun zu schwarzbraun bzw. schwarz. Die Rubrizierungen mit wässrig hellroter Tinte stammen ebenfalls vom Schreiber. Hand A weist noch mehr kursive Elemente als B auf, ist jedoch noch als individuelle Buchschrift erkennbar.
Angaben zu Schrift / Schreibern
Zwei Schreiber. Hand A = f. 9r–13v u. 390r–391v; Hand B = f. 14r–389v (so bereits De Gregorio, Attività, S. 251 Anm. 17). Letztere gehört dem Schreiber u. Grammatikos Nikolaos Mellachrenos (s. RGK I, Nr. 313, RGK III, Nr. 504), der auf f. 389v subskribiert hat + δόξα σοι, ὁ θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι· ἐπληρώθη τὸ πάρον βιβλίον αὐγ(ού)στ(ῳ) κγʹ | ἰνδ(ικτιῶνι) ιδʹ τοῦ ͵ςϠνζʹ ἔτους [= 23. August 1449] +. Es folgt ein nicht ganz geglückter iambischer Trimeter: [cod. εἰ] μὲν χεὶρ ἡ [cod. χυρὶ] γράψασα σήπεται [cod. σίπεται] τάφῳ, ἡ [cod. εἰ] δὲ γραφὴ μένει [cod. γραφιμένοι] εἰς χρόνους ἀπεράντους +.| + νικόλαος βεστιαρίτης μελλαρχηνὸς ὁ γραμματικός. | ἀμὴν, ἀμὴν, ἀμὴν. Nikolaos Mellachrenos bezeichnet sich an anderer Stelle selbst als ὁ ποτὲ Μοραῖος, dazu Demetrios I. Polemis, The Doukai, London 1968, S. 144–145. Von Mellachrenos sind weitere Hss. erhalten, etwa Paris. gr. 1684 u. 1699 od. Escor. Σ I 12 (f. 68–70). Hand A ist zeitgleich mit Hand B, auf die jedoch die Rubrizierungen in der gesamten Hs. zurückgehen.
Buchgestaltung
Der Text wurde einspaltig und eng, aber noch unter Wahrung des goldenen Schnitts eingetragen. Neue Texte beginnen auf einer neuen Seite, zu viel freibleibender Raum wird ggf. mit kurzen Versatzstücken gefüllt. Zwischen den Texten zumeist Zierlinien mit schlichten Mustern, die auf den Schreiber bzw. Rubrizisten zurückgehen. Die Trennlinie über Text 4 (= f. f. 130r) wurde nicht mehr ausgeführt. Werk- und Abschnittsinitialen sind nach links ausgerückt, erstere in einer Höhe von bis zu sieben Zeilen. Ansonsten Gliederung der Texte durch farblich Absetzung der Überschriften, Zwischentitel oder Paragraphen. Letztere in Text 4 fortlaufend ohne Zeilensprung aneinandergereiht.
Buchschmuck
Überhöhte Werkinitialen mit etwas Fleuronné am Werkbeginn, die wohl die epigraphische Auszeichnungsmajuskel der Vorlage nachahmen. Einzeltexte durch einfache Wellenlinien od. Flechtbänder voneinander abgesetzt, sonst keinerlei Schmuck.

Nachträge und Benutzungsspuren
Signaturenmarke der BAV auf dem Vorderspiegel, außerdem Notizzettel des 18. Jhs. aufgeklebt (gefunden nach f. 48). Vatikanische Signatur 256 Pal. auf f. 4r, Bibliotheksstempel der BAV (f. 4r, 391v). Lateinischer Index auf f. 3r wohl aus der Heidelberger Zeit der Hs. zwischen 1584 u. 1622. Schenkungsexlibris auf f. 3v. Leo Allatius ergänzte das im Pinax ausgelassene Manuale legum (= Text Nr. 4).

Einband
Roter Ledereinband der BAV aus der Zeit von Kardinalbibliothekar Francesco Saverio de Zelada und Papst Pius VI.; späterer Rücken mit goldenen Wappenstempeln von Papst Pius IX. (oben) und Kardinalbibliothekar Angelo Mai (unten), vgl. Schunke, Einbände, II, S. 909.
Provenienz
Venedig / Augsburg / Heidelberg.
Geschichte der Handschrift
Für diese Hs. fällt insbesondere eine doch etwas überraschende Zusammenstellung aus historiographischen, philosophischen und juristischen Texten auf. Schreiber und damit auch erster Eigentümer war der bereits mit seinen Amtsfunktionen genannte Nikoalos Mellachrenos. Atsalos (siehe Literatur) denkt dabei an Konstantinopel, jedoch spricht die Herkunft des Schreibers aus der Morea in Verbindung mit den genannten Funktionen wohl eher für den Hof des byzantinischen Regionalkaisers in Mistras.
Auch wenn der für die Fuggerhss. charakteristische Erwerber- bzw. Sammlungsvermerk fehlt, kann die Hs. mit Ulrich Fugger in Verbindung gebracht werden. Denn nach dem von Martin Gerstmann erstellten Inventar, siehe BAV, Pal. lat. 1950, f. 184r (Arrianus de ascensu Alexandri), gehört sie zu den Codices aus dem Nachlass von Giovanni Battista Cipelli.

Faksimile
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_gr_256
Literatur
Stevenson, Graeci, S. 139–141; Flavii Arriani quae extant omnia ed. A(ntoon) G. Roos, Vol. 1: Alexandri Anabasis. Editio stereotype correctior addenda et corrigenda adi. G(erhard) Wirth, Leipzig 1967, S. XVI; Basileios Atsalos, Die Formel ἡ μὲν χεὶρ ἡ γράφησα in den griechischen Handschriften, in: Scritture, libri e testi nelle aree provinciali di Bisanzio. Atti … a cura di Guglielmo Cavallo, Giuseppe De Gregorio e Marilena Maniaci, II, Spoleto 1991, S. 706 mit Anm. 38, 710, 717, 720, 722–723; René Bornert, Les commentaires byzantins de la divine liturgie du VIIe au XVe siècle, Paris 1966, S. 218, 222, 224 mit Anm. 1; Nicolas Cabasilas, Explication de la divine liturgie. Traduction et notes de Sévérien Salaville. 2me éd. munie du texte grec, revue et augm. par René Bornert et Robert Périchon, Paris 1967, S. 360 u. 362; Giuseppe De Gregorio, Attività scrittoria a Mistrà nell’ultima età paleologa. Il caso del Cod. Mut. gr. 144, in: Scrittura e Civiltà 18 (1994), S. 251 u. 275 mit Anm. 87 (Literatur); Lehmann, Fuggerbibliotheken, II, S. 88 (unter Ἑξάβιβλος); Jean Anselme Bernard Mortreuil, Histoire du droit byzantin ou de droit romains dans l’empire d’Orient depuis la mort de Justinien jusqu’à la prise de Constantinople, vol. III, Paris 1846, S. 364; Konstantinos A. Palaiologos, An annotated edition of the ‘Refutation of the Errors of the Latins’ by Matthaios Blastares, Diss. phil. London 2011, S. 141–144; RGK I, Nr. 313, RGK III, Nr. 504; Davide Speranzi, Omero, i cardinali e gli esuli. Copisti greci di un manoscritto di Stoccarda, Madrid 2016, S. 96 (mit Anm. 14); VG, S. 352; Dionysios A. Zakynthinos, Le despotat grec de Morée, vol. 2: Vie et institutions, Paris 1953, S. 318.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

Inhalt

1) 9r–109r Digitalisat

Verfasser
Flavius Arrianus (GND-Nr.: 118504436).
Titel
Alexandri Anabasis.
TLG-Nummer
0074.001.
Angaben zum Text
F. 9r–24r Buch I; f. 24r–37r Buch II; f. 37r–51r Buch III; f. 51r–67r Buch IV; f. 67r–80v Buch V; f. 80v–94v Buch VI; f. 94v–109r Buch VII.
Titel (Vorlage)
9r Ἀρριανοῦ , ἀλεξάνδρου ἀναβάσεως, βιβλίον πρῶτον.
Textgestaltung
Untertitel zu einzelnen Begebenheiten auf den Außenstegen in hellroter Tinte von der Hand des Schreibers.
Edition
Flavii Arriani quae extant omnia ed. A(ntoon) G. Roos, Vol. 1: Alexandri Anabasis. Editio stereotype correctior addenda et corrigenda adi. G(erhard) Wirth, Leipzig 1967, S. 1–390 (diese Hs. Sigle I = Vertreter der Familie I(/2; für die jedoch ausgeschieden); Arrian, Anabasis of Alexander. I: Book I–IV, II: Book V–VII, Indica, With an English Translation by Peter Astbury Brunt, Cambridge MA/London 1976, S. 2–446, 2–302 (verbesserter griech. Text der Ausg. Roos/Wirth; nur gerade Seiten).

2) 109v–119v Digitalisat

Verfasser
Ammonius Hermiae (GND-Nr.: 118648837).
Titel
Praefatio in Porphyrii isagogen sive quinque voces.
TLG-Nummer
4016.001.
Titel (Vorlage)
109v Ἑρμίου φιλοσόφου προθεωρία εἰς τὴν εἰσαγωγὴν προφυρίου τοῦ φοίνικος.
Textgestaltung
Auf den Außenstegen einige Skizzen zu zusammengehörigen Begriffen mit hellroter Tinte von der Hand des Schreibers.
Edition
Ammonius in Porphyrii isagogen sive V voces consilio et auctoritate Acad. Lit. Reg. Boruss. ed. Adolfus Busse, Berlin 1891, S. 1–23 (diese Hs. nicht verwendet).

3) 120r–130r Digitalisat

Verfasser
Ps.-Aristoteles (GND-Nr.: 118650130).
Titel
De mundo.
TLG-Nummer
0086.028.
Titel (Vorlage)
120r Ἀριστοτέλους περὶ παντὸς κόσμου, πρὸς ἀλέξανδρον βασιλέα.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Da am Ende von 130r viel Freiraum verblieb, ergänzte der Schreiber inhaltlich passend Epigramm 210 aus den Epigrammatum Anthologia Palatina, cum Planudeis et appendice nova epigrammatum veterum ex libris et marmoribus ductorum, annotatione inedita Boissonadii … et apparatu critico instruxit E(dmond) Cougny. Graece et Latine. Vol. III, caput III: Epigrammata demonstrativa, Paris 1890, Nr. 210 (= S. 325): Σοφοῖσιν ἐξέδωκας ὄντων τὴν φύσιν | λόγοις ἄριστα, τάξιν αὖτε καὶ θέσιν, | εὔσχημον κόσμον καλουνῆς [!] ἀσυγκρίτου | χρυσοῦν, ἀριστότελες, ὄργανον λόγων.
Edition
Aristotelis qui fertur libellus De mundo ed. William R. Lorimer. Accedit capitum V, VII VII interpretatio Syrica ab Eduardo Koenig, Paris 1933, S. 47–103 (= 391a1–401b29 Bekker; diese Hs. Sigle R256, wurde aber für die Textkollationierung nicht herangezogen).

4) 130v–287v Digitalisat

Verfasser
Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
Manuale legum sive Hexabiblos cum appendicibus.
TLG-Nummer
9030.001.
Angaben zum Text
F. 130v–132r Prooimium; f. 132v–133r Protheoria; f. 133v–135r Pinax; f. 135r–166v Buch I; f. 166v–193r Buch II; f. 193r–217r Buch III; f. 217r–241r Buch IV; f. 241r–270v Buch V; f. 270v–287v Buch VI.
Titel (Vorlage)
130v Πρόχειρον νόμων τὸ λεγόμενον ἡ ἑξάβιβλος, συναθροισθὲν πάντωθεν κατ᾿ ἐκλογὴν, καὶ κατ᾿ ἐπιτομέν[!] οὕτω συντεθὲν παρὰ τοῦ πανσεβάστου νομοφύλακος, καὶ κριτοῦ θεσσαλονίκης, κυρ(οῦ) κωνσταντίνου τοῦ ἁρμενοπούλου. Κριτῶν προκατάστασις, ἢ περὶ δικαιοσύνης.
Incipit
130v Ὁ κρίνειν λαχὼν, καὶ κριτὴς εἶναι …
Explicit
287v … ἐκ τῶν ἄλλων νόμων κεκωλυμένων. τέλος σὺν θεῷ πάσης τῆς ἐξαβίβλου.
Textgestaltung
Eine jüngere Hand hat häufig im Kopfsteg mit schwarzer Tinte Buch- und Titelangabe nachgetragen. Von diesem Schreiber auch gelegentlich zeigende Hände, die auf einen eher westlichen Gebrauch der Hs. hindeuten.
Zitatkennung durch doppelte Anführung auf dem Außensteg.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Wenige erläuternde Scholien von der Hand des Schreibers, außerdem eine Reihe von jüngeren Verweisen aus dem 16. Jh. Invokation am Ende des Pinax. F. 142v vacat (kein Textverlust, nur Papier sehr dünn).
Edition
Constantinus Harmnenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 2–818 (nur gerade Seiten; diese Hs. nicht herangezogen); Κωνσταντίνου Ἁρμενοπούλου Πρόχειρον νόμων ἢ Ἑχάβιβλος. Ἐπιμέλεια: Κωνσταντῖνος Γ. Πιτσάκης, Athen 1971, S. 3–386 (diese Hs. für die Edition nicht herangezogen).

5) 288r–v Digitalisat

Verfasser
Ps.-Constantinus Magnus Imp. (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
De donatione Constantini.
TLG-Nummer
9030.001.
Titel (Vorlage)
288r Θέσπισμα τοῦ μεγάλου κωνσταντίνου, περὶ τοῦ πάπα ῥώμης.
Incipit
288r Θεσπίζομεν σὺν πάσι τοῖς σατράπαις …
Explicit
288v … καὶ τοὺς αὐτοῦ διαδόχους +++.
Edition
Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 820–822 (= Appendix I; diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4.

6) 288v Digitalisat

Verfasser
Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
Anathemata ecclesiastica tria perduellionis causa.
TLG-Nummer
9030.001.
Angaben zum Text
F. 288v, Z. 10–17 Alexii Studitae patriarchae anathema synodale produellionis causa (a 1026) (= Appendix II 1: Ἐπὶ τῆς βασιλείας κωνσταντίνου τοῦ πορφυρογεννήτου … καὶ αὐτὴν καταλιμπάνοντας, ἀνάθεμα:); f. 288v Z. 17–20 Michaelis Anchiali patriarchae anathema produellionis causa (a. 1171) (= Appendix II 2: Ὅμοιος ἐπὶ τῆς βασιλείας μανουὴλ … καὶ τοὺς αὐτοῖς συναιρουμένους:+++); f. 288v Z. 20–25 Iosephi Galesiotae patriarchae anathema produellionis causa (a. 1267) (= Appendix II 3 Ἕτερον παραπλήσιον· ὁ βασιλεὺς μιχαὴλ … … τὸν βασιλέα θεῖον ἀνδρόνικον+).
Nachträge und Rezeptionsspuren
Wiedergegeben werden hier nur die Beschlüsse der genannten Synodalakte.
Edition
Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969; diese Hs. nicht herangezogen), S. 822, siehe auch Inhalt 4; Migne PG 150, Sp. 41D1–C2 (diese Hs. nicht herangezogen).

7) 289r–290r Digitalisat

Verfasser
Philotheus Coccinus Patriarcha (GND-Nr.: 119159147).
Titel
Anathematum commemoratorum abrogatio.
TLG-Nummer
9030.001.
Titel (Vorlage)
289r Τοῦ ἁγιωτάτου καὶ σοφωτάτου π(ατ)ριάρχου κυροῦ φιλοθέου, ἀνατροπὴ τῶν ἀναγεγραμμένων ἀναθεματισμῶν.
Incipit
289r Ὁ περὶ τὰ τοιαῦτα σοφὸς …
Explicit
290r … καθὰ δὴ καὶ φθάσαντες εἴπομεν.
Textgestaltung
Die Widerrufung jedes einzelnen Anathemas beginnt mit einer neuen Zeile, der Rest der vorangegangenen Zeile bleibt frei. Innerhalb dieser Abschnitte beginnen Absätze mit einer Initiale im fortlaufenden Text. Zitate werden durch einfache Anführung gekennzeichnet.
Edition
Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 822–826 (diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4.

8) 290r–294r Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Lex agraria (Epitome, Ι 1–Χ 8).
TLG-Nummer
9030.001.
Titel (Vorlage)
290r νόμος γεωργικὸς κατ᾿ ἐκλογὴν βιβλίου τοῦ τῆς θείας λήξεως ἰουστινιανοῦ βασιλέως, περὶ γεωργῶν.
Incipit
290r Χρὴ τὸν γεωργὸν, ἐργαζόμενον …
Explicit
294r … τοῦτο ἄδειαν ἐχέτωσαν.
Textgestaltung
Texteintrag fortlaufend, die Sachtitel der Paragraphen finden sich teils auch auf den Rändern.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Das Prooimium wurde hier ausgelassen, außerdem fehlen die letzten drei Paragraphen von Titel X; wenige Paragraphen werden mit einem Sachtitel versehen.
Edition
Constantinus Harmenopulus, Manuale legum sive hexabiblos cum appendicibus et legibus agrariis, ad fidem antiquorum librorum Mss. editionum rec., scholiis nondum editis locupletavit, Latinam Reitzii translationem correxit, notis criticis, locis parallelis, glossario, illustravit Gustavus Ernestus Heimbach, Leipzig 1851 (ND Aalen 1969), S. 830–850 (diese Hs. nicht herangezogen), siehe auch Inhalt 4; Walter Ashburner, The Farmer’s Law, in: JHS 30 (1910), S. 97–108 (ohne Nr. 85; diese Hs. nicht berücksichtig).

9) 294r–324r Digitalisat

Verfasser
Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
Canonum epitome.
Angaben zum Text
F. 294r–295v Prooimium; f. 295v–296r Pinax; f. 296r–303r Sectio I De episcopis; f. 303r–308v Sectio II De presbyteris, diaconis et subdiaconis; f. 308v–313r Sectio III De Clericis; f. 313r–314v Sectio IV De monachis et monasteriis; f. 314v–320r Sectio V De laicis; f. 320r–324r Sectio VI De mulieribus.
Rubrik
294r Ἐπιτομὴ τῶν θείων κανόνων.
Titel (Vorlage)
294r Ἐπιτομὴ τῶν ἱερῶν καὶ είων κανόνων, γέγονε δὲ καὶ αὔτε[!], παρὰ τοῦ αὐτοῦ, πανσεβάστου σε(βάστ)ου καὶ νομοφύλακος καὶ κριτοῦ θεσσαλονίκης κυροῦ κωνσταντ(ίνου() τοῦ ἁρμενοποπούλου.
Incipit
294r Προθεωρία. Τῶν κανόνων, οἱ μὲν εἰσὶ τῶν ἀγίων ἀποστόλων …
Explicit
324r … πρὸ τῆς αἰχμαλωσίας εἶεν, κατεγνωσμένοι. τέλος τῶν ἱερῶν καὶ θείων κανόνων.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Zahlreiche Semeioseis und zeigende Hände (teils mit Scholien) des 15./16. Jhs.
Edition
Migne PG 150, Sp. 45A1–168C6 (diese Hs. nicht herangezogen).

10) 324v–325r Digitalisat

Verfasser
Constatninus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
Confessio fidei.
Titel (Vorlage)
324v τοῦ αὐτοῦ ἁρμενοπούλου περὶ πίστεως ὀρθοδόξου.
Incipit
324v Πιστεύειν δεῖ τὸν ὄντως χριστιανὸν …
Explicit
325r … τῶν ἁμαρτωλῶν κόλασιν ἀτελεύτητον.
Edition
Migne PG 150, Sp. 29B1–32C6 (diese Hs. nicht herangezogen).

11) 325r–328r Digitalisat

Verfasser
Constantinus Harmenopulus (GND-Nr.: 10093949X).
Titel
De haeresibus.
Titel (Vorlage)
325r τοῦ αὐτοῦ περὶ ὧν, οἱ κατὰ καιροὺς αἱρετικοὶ ἐδόξασαν.
Incipit
325r Οἱ περὶ ἄρειον, κτίσμα τὸν υἱὸν …
Explicit
328r … τὴν τῶν σχημάτων τούτων διαφοράν +++.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Im Anschluss an den Text erstmals ein größerer Absatz als Hinweis auf einen Text- bzw. Autorenwechsel.
Edition
Migne PG 150, Sp. 19A1–29A6.

12) 328r–v Digitalisat

Verfasser
Pseudo-Codinus (GND-Nr.: 100967949).
Titel
Officia palatii imperatorum Byzantinorum.
TLG-Nummer
Dieser Abschnitt nicht aufgenommen.
Titel (Vorlage)
328r τὰ οφφίκια τοῦ παλατίου.
Incipit
328r αʹ δεσπότης, βʹ ὁ σεβαστοκράτωρ, γʹ ὁ καῖσαρ …
Explicit
328v … οἱ ἀπὸ τοῦ ἀκολούθου, μέχρι τέλους.
Edition
Pseudo-Kodinos, Traité des offices. Introd., texte et trad. par Jean Verpeaux, Paris 1976, S. 133–138 (diese Hs. nicht herangezogen; Text weicht ab).

13) 328v–329r Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Officia ecclesiae S. Sophiae Constantinopolitanae.
Titel (Vorlage)
328v τὰ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας ὀφφίκια.
Incipit
328v τάξις αʹ· ὁ μέγας οἰκονόμος, βʹ ὁ μέγας σακελλάριος …
Explicit
329r … ὁ πριμμικήρης τῶν π(ατ)ριαρχικῶν νοταρίων.
Edition
Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981 (dort Liste L); Jean Darrouzès, Recherches sur les οφφίκια de l’église byzantine, Paris 1970.

14) 329r–v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Notitia XVI episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
TLG-Nummer
3175.001.
Titel (Vorlage)
329r ἡ γεγονυῖα διατύπωσις παρὰ τοῦ βασιλέως λέοντος τοῦ σοφοῦ· ὅπως ἔχουσι τάξεως οἱ θρόνοι τῶν ἐκκλησιῶν τῶν ὑποκειμένων τῷ πατριαρχείῳ κωνσταντινουπόλεως.
Incipit
329r αʹ ἡ καισάρεια, βʹ ἡ ἔφεσος …
Explicit
329v … ληʹ τὰ φάρσαλα, λθʹ τὰ μάτραχα +.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Auf f. 329r Texterläuterung von Leo Allatius.
Edition
Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 16 = S. 387–392 (diese Hs. Sigle S), siehe auch Inhalt 13.

15) 329v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Notitia de ordine Patriachatum ecclesiae.
TLG-Nummer
3175.001.
Titel (Vorlage)
329v τάξις προκαθεδρίας τῶν ὁσίων πατριαρχῶν.
Incipit
329v αʹ ὁ ῥώμης, βʹὁ κωνσταντινουπόλεως …
Explicit
329v … ὁ αἰλίας ἤτοι ἰερουσολύμων +.
Edition
Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darruozès, Paris 1981, Νr. 4 = S. 147–261 (Hs. nicht verwendet), siehe auch Inhalt 13.

16) 329v–330v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Notitia XVII episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
TLG-Nummer
3175.001.
Titel (Vorlage)
329v ἡ γενομένη ἔκθεσις τῶν ὑποκειμένων τῇ βασιλίδι κωνσταντινουπόλεως μ(ητ)ροπόλεων ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως κ(υροῦ) ἀνδρονίκου τοῦ δευτέρου τῶν παλαιολόγων.
Incipit
329v αʹ ἡ καισάρεια, βʹ ἡ ἔφεσος …
Explicit
330v … ριαʹὁ Ἀντιοχείας, ριβʹὁ Ἀχυράους +.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Text hier fortlaufend an den vorstehenden angehängt.
Edition
Notitiae episcopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 17 = S. 393–403 (diese Hs. Sigle S), siehe auch Inhalt 13.

17) 330v–333v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Notitia X episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae.
TLG-Nummer
3175.001.
Titel (Vorlage)
330v τάξις προκαθεδρίας τῶν ὑπὸ τὸν ἀποστολικὸν θρόνον κωνσταντινουπόλεως τελούντων μη(τρο)πολιτῶν καὶ τῶν ὑπ᾿ αὐτοὺς ἐπισκόπων τῷ καισαρείας καππαδοκίας.
Incipit
330v αʹ ὁ νύσσης, βʹ ὁ καμουλιανῶν …
Explicit
333v … ιηʹ καὶ ἠχόλμη, ιθʹ τὸ σμολένσκον +.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Text hier fortlaufend an den vorstehenden angehängt.
Edition
Notitiae espiscopatuum Ecclesiae Constantinopolitanae. Texte critique, introd. et notes par Jean Darrouzès, Paris 1981, Nr. 10 = S. 307–339 (diese Hs. Sigle c15), siehe auch Inhalt 13.

18) 333v–377v Digitalisat

Verfasser
Matthaeus Blastares.
Titel
Adversus Latinos.
Titel (Vorlage)
333v Ἔλεγχος ὧδε τῆς πλάνης τῶν λατίνων, θύτου παρ᾿ οἰκτροῦ ματθαίου μονοτρόπου.
Incipit
333v Ἄρτι μὲν ἡ τοῦ χριστοῦ ἐκκλησία …
Explicit
377v … ὅμως οἶκτον οὐκ ἀποτίθεται.
Textgestaltung
Text fortlaufend eingetragen und nur durch rote Überschriften strukturiert.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Auf den Außenstegen Zitatkennung durch einfache Anführung. Scholien bis auf wenige Ausnahmen (des 16. Jhs.) von der Hand des Schreibers; einige rote Unterstreichungen von Leo Allatius.
Edition
Konstantinos A. Palaiologos, An annotated edition of the ‘Refutation of the Errors of the Latins’ by Matthaios Blastares, Diss. phil. London 2011, S. 269–462 (diese Hs. Sigle L).

19) 377v–379v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Synodicum rectae fidei adversus Barlaam Calabriensem et Gregorium Acyndinum (excerptum).
Titel (Vorlage)
377v ἐκ τοῦ συνοδικοῦ κατὰ βαρλαὰμ καὶ ἀκινδύνουν.
Incipit
377v Βαρλαὰμ καὶ ἀκινδύνῳ, καὶ τοῖς …
Explicit
379v … τὸν θ(εὸ)ν καὶ π(ατέ)ρα. ἐν χ(ριστ)ῷ ἰ(ησο)ῦ τῷ κ(υρί)ῳ ἡμῶν.
Edition
Jean Gouillard, Le synodicon de l’Orthodoxie. Édition et commentaire, in: Travaux et mémoires 2 (1967), S. 82–89 (=Z. 573–682).

20) 379v–380r Digitalisat

Verfasser
Nicolaus Cabasilas (GND-Nr.: 118588036).
Titel
De vestimentis sacris.
TLG-Nummer
3224.009.
Titel (Vorlage)
379v τοῦ σοφοτάτου κυροῦ νικολάου καβάσιλα, εἰς τὴν ἱερὰν στολήν.
Incipit
379v Ἡ μὲν τοῦ διακόνου στολὴ …
Explicit
380r … θεὸν ἐν ἑαυτῷ ἔχων.
Edition
Nicolas Cabasilas, Explication de la divine liturgie. Traduction et notes de Sévérien Salaville. 2me éd. munie du texte grec, revue et augm. par René Bornert et Robert Périchon, Paris 1967, Appendice: Nicolas Cabasilas, Explication des ornaments sacrés. Explication des rites et de la Divine Liturgie. Intr., textes inédits et trad. par René Bornert, Paris 1967, S. 364–366 (diese Hs. Sigle V).

21) 380r–382r Digitalisat

Verfasser
Nicolaus Cabasilas (GND-Nr.: 118588036).
Titel
De sacra liturgia.
TLG-Nummer
3224.009.
Titel (Vorlage)
380r Τοῦ αὐτοῦ περὶ τῶν ἐν τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ τελουμένων.
Incipit
380r Τὰ ἐν τῇ προθέσει γινόμενα …
Explicit
382r … τῆς θείας μετασχόντες εὐχαριστίας.
Edition
Nicolas Cabasilas, Explication de la divine liturgie. Traduction et notes de Sévérien Salaville. 2me éd. munie du texte grec, revue et augm. par René Bornert et Robert Périchon. Appendice: Nicolas Cabasilas, Explication des ornaments sacrés. Explication des rites et de la Divine Liturgie. Intr., textes inédites et trad. par René Bornert, Paris 1967, S. 368–380 (diese Hs. Sigle V), siehe auch Inhalt 20.

22) 382r–383r Digitalisat

Verfasser
Petrus Chartophylax.
Titel
Erotapokriseis.
Titel (Vorlage)
382r Ἐρώτηματα, ἅπερ ἔλυσεν ὁ τιμιώτατος χαρτοφύλαξ κῦρ πέτρος, καὶ διάκονος τῆς μεγάλης ἐκκλησίας, ἐν ἔτει ςωχω.
Incipit
382r Ἐρώτησις· Εἰς πόσον καιρὸν ὀφείλει βαπτιζεσθαι τὸ παίδιον …
Explicit
383r … ὁ θ(εὸ)ς ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.

23) 383r–v Digitalisat

Verfasser
Photius Patriarcha (GND-Nr.: 118594095).
Titel
Epanagoge vel Eisagoge III, 1–4.
TLG-Nummer
3133.001.
Titel (Vorlage)
383r περὶ π(ατρ)ιάρχου.
Incipit
383r Π(ατ)ριάρχης ἐστὶν εἴκων ζῶσα θεοῦ.
Explicit
383v … καὶ μὴ αἰσχύνεσθαι.
Edition
Collectio librorum juris Graeco-Romani ineditorum. Ecloga Leonis et Constantini, Epanagoge Basilii Leonis et Alexandri ed. Carolus Eduardus Zachariae von Lingenthal, Leipzig 1852, S. 67 = Ioannes D. Zepos/ Panagiotes A. Zepos, Jus Graecoromanum, vol. 2, Athen 1931 (ND Aalen 1962), S. 242–243 (diese Hs. nicht verwendet).

24) 383v–389v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Prochirum auctum VIII, 1–92. 98–102.
TLG-Nummer
3052.002.
Titel (Vorlage)
383v περὶ κεκωλυμένων γαμῶν καὶ περὶ συγγενείας καὶ βαθμῶν.
Incipit
383v συγγένεια ἐστι ὄνομά γενικὸν …
Explicit
389r ἀλλὰ τῆ διαθέσει συνίσταται (f. 113r).
Nachträge und Rezeptionsspuren
Auf f. 389r–v unterschiedliche Schemata zur Darstellung der im Text behandelten Verwandtschaftsverhältnisse, inc. Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἡ νέα … , expl. … ἵνα ἐπάρωσι δύο ἀδελφοὺς.
Edition
Prochirum auctum ed. Carolus Eduardus Zachraiae von Lingenthal, Leipzig 1870, S. 71–87 (nur Text ohne die Schemata; diese Hs. nicht herangezogen) = Ioannes D. Zepos/ Panagiotes A. Zepos, Prochirum auctum, Athen 1931 (ND Aalen 1962), S. 60–73 (diese Hs. nicht herangezogen).

25) 390r–391v Digitalisat

Verfasser
Anonymus.
Titel
Medicamenta sicut succi magici ex libris geoponicis.
Angaben zum Text
(1) περὶ τοῦ γνῶναι βουλὴν γυναικῶν. λαβὼν βάτραχον ποτάμιον … ἐποίησεν ὁμολογήσῃ αὐτῷ. - (2) περὶ δυσωδίας ὀδόντων. δάφνης φύλλα … τοὺς ὀδόντας. - (3) περὶ τοῦ μὴ ἐάσαι ἀγαπῆσαι γυναῖκα ξένον ἄνδρα, ἀλλὰ βλέπειν αὐτὸν μαινομενῶς. λαβὼν γεράνου χολῆν … μετὰ ἑτέρου ἀνδρὸς. - (4) θεραπεία ὅταν συμβῇ κιρρὸν γενέσθαι πρόσωπον ἀνθρώπου. ἄλευρον ἐκ τῶν κυάμων … καὶ εὐπρώσοπος γενήσεται. - (5) περὶ δυσουρίας. λαβὼν τῆς ἀλώπεκος … τοῦ αἵματος λυθήσεται. - (6) παίγνιον ἐρωτικόν. ἔπαρον τὸ μέλαν τῆς … μέλανες ὥσπερ αἰθίωπες. - (7) περὶ τοῦ ὁμολογῆσαι γυναῖκα ἅπερ ἐποίησεν. λαβὼν σπέρμα κοινίου … ἔπραξα ὁμολογῆσαι αὐτὸ. - (8) περὶ τοῦ ὁμολογῆσαι γυναῖκα τίς ἐπόρνευσεν αὐτὴν. λαβὼν μαγνίτην [!] λίθον … ὁμολογῆσαι ἔχει αὐτίκα. - (9) περὶ τοῦ γνῶναι τὸν μοιχὸν. Κάρδαμον ἐπίθες … καὶ ὁμολογῆσαι. - (10) θεραπεία εἰς ἀπορριφὴν. λαβὼν λαπάτου ῥίζαν … ἐπίπλαττε. - (11) περὶ τοῦ μὴ ποεῖν οἶνον. Καρύας φλοιὸν … καὶ θαυμάσῃς. - (12) περὶ τοῦ διῶξαι ψίλλας. Τῆς τετραγγουραίας … καὶ ἀπόλονται. - (13) περὶ οὐρούντων εἰς κοιτὴν. Καλαμήθ<ρ>ιν ζαδόαρ … ποιεῖν [!].
(14) ἄλλο· Γλῶσσαν χηνὸς … καὶ μεγάλους. - (15) ἄλλο εἰς παιδία. δαφνόκοκκα καὶ ἐπέπερι … καὶ τὰ ὁπίσω. - (16) εἰς ὄγκωσιν αἰδοίων. Ἐψίσας φακὸν … καὶ ἀναλαβὼν ἐπίχρισον. - (17) περὶ φθειριάσεως ἐν τῇ κεφαλῇ. [f. 390r] Φθειρὼν γένεσις … μετ᾽ ἐλαίου ἄλειφε. - (18) περὶ παιδῶν ἵνα μὴ κλαίει τὴν νύκτα μὴ δὲ δαίμωνας φοβεῖται. Νοσσιὰν χελιδόνος … πηγάνου σκόροδα. - (19) περὶ τοῦ πῶς οἶνον ὄξος ποῖσαι. Λαβὼν σεύτλου ῥίζαν … ῥίζαν ἔμβαλε. - (20) πῶς ἂν οἶνον ὄξος γενέσθαι. βάλε εἰς κεράμνιον … εἶτα χρῶ. - (21) ἄλλο. βάλε εἰς κεράμνιον σύκλα … εἶτα χρῶ. - (22) ἄλλο. Γύψον καὶ … διηθηθῇ (cod. διυληθῇ) χρῶ [19–22 = Geoponica sive Cassiani Bassi scholastici De re rustica eclogae ed. Heinrich Beckh, Leipzig 1895, VIII 33–34].
(23) περισίκην χωρὶς ὀστέων ποιῆσαι· Κατὰ μέσον … ἔμπηξον. - (24) ῥοιὰν πολὺν καρπὸν φέρειν Ἀνδράχνην … περιάλειψον [= Geoponica X 81.1].
(25) δημοκρίτου φιλοσόφου καὶ ἑτέρων εἰς τὸ πιεῖν τινὰ οἶνον πολὺν, καὶ μὴ μεθυσθῆναι. Κράμβης καυλὸν … διαμένεις. - (26) ἄλλο. ἀμύγδαλα πικρὰ … καὶ ἔσθιε. - (27) ἄλλο. ἀψινθίαν … πρόπιε. - (28) ἄλλο. πνεύμονα αἰγὸς ἐψήσας ἔσθιε. - (29) εἰς τὸ εὔκολον μεθυσθῆναι. Κλῆμα ἀμπέλου … αὐτίκα μεθύει. - (30) εἰς τὰ μὴ δόλως ποεῖν οἶνον. ἀμανίτην ἀμπέλου … δίδου π{ο}ιεῖν. - (31) ἄλλο. Αἷμα περιστερᾶς … πότιζε. - (32) πρὸς τὸ ἐξοινίσαι τινὰ ταχέως μεθύοντα. Γλίχανον καὶ …προσαγάγει. - (33) ἄλλο. Βρόχθον ὄξους ἐπορροφείτω.
(34) ἄλλο. σίνηπι … προσαγάγει
. - (35) εἰς τὸ γενέσθαι τινὰ μνημονευτικον. Ἃν μνήμονα … σελήνης ἐκρόφα. - (36) πρὸς τὸ γνῶναι οἶνον, ἐὰν ᾖ μικτὸς μεθ᾽ ὕδατος. ἄλειψον κάλαμον μετ᾽ … οὐ δεδόλωται [f. 391r].
(37) ἄλλο. πάπυρον βαλὼν … ὕδωρ.
(38) ἄλλο. ὀξυσχοίνιον … δεδόλωται ὁ οἶνος
. - (39) πρὸς τὸν ἐθέλοντα οἶνον ὀξύζειν. Δρυὸς πρίσμα … ἔμβαλε αὐτῷ. - (40) πρὸς οἶνον ὀξύζοντα. ἄμμον ἐκπλύνας … αὐτὸν κατασταθέντα. - (41) πρὸς τὸ γνῶναι οἶνον εἰ μόνιμος ἔσται, εἰ ὀξίζει. βαλὼν τὸν οἶνον … ὀξίζει. - (42) πρὸς τὸ ἄδολον εὑρεῖν μέλι. Ἀλλύχνιον ποιήσας … ἄδολόν ἐστιν. - (43) περὶ ἐλαίου ταγγοῦ. βάλε ἅλας … ὀπτὰ ὁμοίως. - (44) πρὸς τὸ θηρεῦσαι παντοία ὄρνεα. Θεῖον ἄπυρον … θηρεύεις αὐτὰ. - (45) ἄλλο. Ἐλλεβόρου μέλανος … προείρηται. - (46) πρὸς τὸ θηρεῦσαι στρουθί(ν) χωρὶς μαγγάνων. Τροβοτάνης … ὁμεύονται. - (47) ἄλλο. οἴνῳ εὐώδει πάνυ … κρατήσεις αὐτὰ. - (48) πρὸς τὸ καρωθῆναι ὄρνεις. Λίβανον λειώσας … τεθνᾶναι. - (49) λύσις τοῦ κάρου. Ἐνέγκας ὕδωρ … καὶ ἀνανήφουσι. - (50) πρὸς τὸ τίκτειν ὄρνεις ὦα μεγάλα. Τίλιτον λειώσας … μεγάλα. - (51) πρὸς τὸ μὴ βλάπτεσθαι ὑπὸ αἰλούρου. Ἐὰν κρεμάσῃς … τόπον ἐκεῖνον. - (52) πρὸς τὸ μὴ κοκκίζειν ἀλέκτορα. Μόλιβδον μικρὸν … [f. 391v] οὐ κομμῖσαι. - (53) πρὸς τὸ πληθύνεσθαι τὰς μέλισσας. Ξηλοκέρατα … πληθύνονται. - (54) πρὸς τὸ μὴ βλάπτεσθαι ὑπὸ μελίσσων. Μαλάχην κοπανίσας … παρ᾽ αὐτῶν. - (55) ἄλλος. ἀλθαίας τὰ φύλλα … εἰσερχόμενος τρύγα. - (56) πρὸς τὸ μὴ νοσεῖν βοηθ(ῶν). Κυπέρου ῥίζαν … ἐγχυμάτιζε αὐτοὺς. - (57) πρὸς τὸ ἆραι λεύκωμα ὑπὸ ζώου. Ὁποῦ τιθημάλου (?) ἔμβαλε … ἅψωντα κώνωπες.
Titel (Vorlage)
390r Κεφάλαιά τινα ἐξ ἰατρικῶν βιβλίων ἀναγκαῖα καὶ λυσιτελεῖ [!].
Nachträge und Rezeptionsspuren
Dem Textende hat eine Hand des 15./16. Jhs. ein Rezept gegen Muskelkrämpfe in frühneugriechischer Sprache hinzugefügt, εἰς σπάσμον· + να ἐπάρη τὸ βότανιν … χάσης τῶν φεγγαρίων.
Edition
In der hier wiedergegebenen Form weitgehend unpubliziert.


Bearbeitet von
Dr. Lars Hoffmann, Universitätsbibliothek Heidelberg, 27.02.2020.
Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Gefördert durch
The Polonsky Foundation Greek Manuscripts Project: a Collaboration between the Universities of Cambridge and Heidelberg – Das Polonsky-Stiftungsprojekt zur Erschließung griechischer Handschriften: Ein Gemeinschaftsprojekt der Universitäten Cambridge und Heidelberg.