Vatikan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. gr. 304

Themistius/Isocrates, Opera varia

Papier · 3, 40, 1 Bll. · 32 × 22 cm · Wahrscheinlich Italien · 1540er Jahre


Schlagwörter (GND)
Rhetorik / Panegyrik.
Diktyon-Nr.
66036.
1ar–1av vacat
Ir Titel, Signatur
Iv vacat
IIr Schenkungsexlibris
IIv vacat
1) 1r–8v Themistius, Pro iis, qui in calamitatem inciderant, imperante Valente
2) 9r–14v Themistius, De Pace (Gothis data), ad Valentem
3) 15r–18v Themistius, Adhortatoria ad Valentinianum Iuniorem
4) 18v–22r Themistius, Consularis, ad Imp. Iovianum
5) 22r–28v Themistius, Ad Imp. Constantium
6) 28v–36r Themistius, Gratiarum actio
7) 36r–40v Isocrates, Helenae encomium

Kodikologische Beschreibung

Entstehungsort
Wahrscheinlich Italien.
Entstehungszeit
1540er Jahre . Datierung vgl. Bianconi, S. 124.
Typus (Überlieferungsform)
Codex.
Beschreibstoff
Papier, Vorsatzblätter Papier.
Umfang
3, 40, 1 Bll.
Format (Blattgröße)
32 × 22 cm.
Zusammensetzung (Lagenstruktur)
(I-1)1a + 2II + 5 IV40 + (I-1)41*. Vorderspiegel ist Gegenbl. zu 1a, Hinterspiegel Gegenbl. zu 41*.
Foliierung
Vatikanische Foliierung (f. 1–40). Die Bezeichnung der ungez. Bll. folgt dem Digitalisat (1a, 41*).
Lagenzählung
Nur noch auf f. 9r erhalten, aber Reklamanten auf f. 16v, 24v und 32v.
Zustand
Gut erhalten, allerdings unvollständig (Text fehlt).
Wasserzeichen
Laut Pascale 2011, S. 154: Harlfinger Lettre 66, ähnlich Briquet 761, Arbalete (Udine, 1533).

Schriftraum
22 × 13 cm.
Spaltenanzahl
1 Spalte.
Zeilenanzahl
30 Zeilen.
Schriftart
späte Minuskelschrift gut lesbar, einige Ligaturen.
Angaben zu Schrift / Schreibern
Identisch mit dem Schreiber der Themistius-Codices o und y (laut Pascale 2011, S. 154). Hs. y enthält überdies Teile von der Hand des Johannes Mauromates (datierte Hss. 1541–1565, vgl. RGK I, Nr. 171), so dass auch für die vorliegende Hs. eine Entstehung Mitte des 16. Jhs. angenommen werden kann.
Buchgestaltung
Der Text ist als Fließtext mit wenigen Absätzen geschrieben, gelegentlich sind kleine Lücken für einzelne Wörter gelassen.
Buchschmuck
Rubrizierte Überschriften und Initialien.

Nachträge und Benutzungsspuren
Gelegentliche Unterstreichungen und Anmerkungen von verschiedenen Händen, z.B. f. 13r p. 126 (laut Pascale 2011, S. 154 n. 65, ein Hinweis auf die Edition von Stephanus aus dem Jahr 1562).
f. 40v Septem postremae paginae, quae per errorem a Librariis cum hoc compactae fuerant, relatae sunt in Cod. hujus Biblioth. n°. 299. ad quem pertinent Laur. Zaccagnius praenotaverat. f. Ir Capsa-Nr. C. 166 / 173. Titel Themistii orationes. Isocratis Helenae encomium. Signatur. 304. Bibliotheksstempel der BAV f. 1r und 40v.

Einband
Roter Ledereinband der BAV aus der Zeit der von Kardinalbibliothekar Francesco Saverio de Zelada und Papst Pius VI.; Rücken mit goldenen Wappenstempeln von Papst Pius IX. (oben) und Kardinalbibliothekar Angelo Mai (unten), vgl. Schunke, Einbände, II, S. 909.
Provenienz
Venedig / Augsburg / Heidelberg.
Geschichte der Handschrift
War im Besitz von Giovanni Baptista Cipell, genannt Egnazio, und gelangte am 6.10.1553 an Ulrich Fugger. Seit 1623 in der BAV. Eine Zeitlang war ein Faszikel des Cod. Pal. graec. 299 in diese Hs. eingeheftet, wie ein Vermerk von Zaccagni dort angibt. Wohl vor 1797 wurde er wieder an der ursprünglichen Stelle eingefügt.

Faksimile
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/bav_pal_gr_304
Literatur
Stevenson, Graeci, S. 171f.; Lehmann, Fuggerbibliotheken, I, S. 94f.; Omer Ballériaux, Prolégomènes à une nouvelle édition critique des Discours de Thémistios, in: Revue d’histoire des textes, bulletin n°31 (2001), 2003, S. 1–59; Daniele Bianconi, Cura et studio. Il restauro del libro a Bisanzio, Hellenica 66, Alessandria 2018, S. 124; Paul Canart/Vittorio Peri, Sussidi bibliografici per i manuscritti greci della Biblioteca Vaticana, Vatikan 1970, S. 397–319; Giuseppe Pascale, Ricerche sulla tradizione manoscritta delle orazioni di Temistio, in: Aevum, 84, 2010, S. 361–402; Giuseppe Pascale, Per la tradizione di Temistio nei secoli XV-XVII. I codici recentiores delle Orationes augustales, in: Aevum, 85, 2011, S. 143–189, S. 154; Heinrich Schenkl, Beiträge zur Textgeschichte der Reden des Themistius (Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften in Wien, 192, 1. Abhandlung), S. 3–89.
Verzeichnis der im Katalogisierungsprojekt abgekürzt zitierten Literatur

Inhalt

1) 1r–8v Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
Pro iis, qui in calamitatem inciderant, imperante Valente.
TLG-Nummer
2001.007.
Titel (Vorlage)
Θεμιστίου σοφίστου καὶ έπάρχου λόγος περὶ τῶν ἠτυχηκότων ἐπί Οὐάλεντος.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 127–151 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

2) 9r–14v Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
De Pace (Gothis data), ad Valentem.
TLG-Nummer
2001.010.
Titel (Vorlage)
Τοῦ αὐτοῦ ἐπὶ τῆς εἰρήνης Οὐάλεντι.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 195–214 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

3) 15r–18v Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
Adhortatoria ad Valentinianum Iuniorem.
TLG-Nummer
2001.009.
Titel (Vorlage)
Θεμιστίου προτρεπτικός Οὐαλεντινιανῷ νέῳ.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 181–194 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

4) 18v–22r Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
Consularis, ad Imp. Iovianum.
TLG-Nummer
2001.005.
Titel (Vorlage)
τοῦ αὐτοῦ ὑπατινὸς καὶ τὸν αὐτοκράτορα Ἰοβιανόν.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 91–104 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

5) 18v–22r Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
Ad Imp. Constantium.
TLG-Nummer
2001.004.
Titel (Vorlage)
εἰς τὸν αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνον.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Stevenson bemerkt, dass der Adressat fälschlich mit Konstantinos bezeichnet wurde, während Constantius der Adressat sei.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 69–89 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

6) 28v–36r Digitalisat

Verfasser
Themistius (GND-Nr.: 118801783).
Titel
Gratiarum actio.
TLG-Nummer
2001.002.
Titel (Vorlage)
τοῦ αὐτοῦ περὶ αὐτοκράτορος ἐγκωμιάσαντος αὐτὸν περὶ τὴν γερουσίαν, εὐχαριστήριος, αὐτὸν ἀποδεικνὺς τὸν βασιλέα μάλιστα φιλοσοφίας μετέχοντος.
Edition
Glanville Downey/Heinrich Schenkl, Themistii orationes quae supersunt, vol. 1, Leipzig 1965, S. 27–56 (Hs. erwähnt auf S. XII [Sigle t]).

7) 36r–40v Digitalisat

Verfasser
Isocrates (GND-Nr.: 118556010).
Titel
Helenae encomium.
TLG-Nummer
0010.009.
Titel (Vorlage)
Ἰσοκράτους Ἑλένης ἐγκώμιον.
Nachträge und Rezeptionsspuren
Unvollständig, da am Ende mindestens eine Lage fehlt.
Edition
Basilius G. Mandilaras, Isocrates, opera omnia. Vol. I-III. München/Leipzig 2003, Vol. II, S. 256–268 (Hs. herangezogen: Vol. I, S. 52).


Bearbeitet von
Vinzenz Gottlieb, Universitätsbibliothek Heidelberg, 20.03.2020.
Katalogisierungsrichtlinien
Die Katalogisierungsrichtlinien finden Sie hier.
Gefördert durch
The Polonsky Foundation Greek Manuscripts Project: a Collaboration between the Universities of Cambridge and Heidelberg – Das Polonsky-Stiftungsprojekt zur Erschließung griechischer Handschriften: Ein Gemeinschaftsprojekt der Universitäten Cambridge und Heidelberg.