DOI Artikel:
Skwirowska, Marta: Święte obrazy na blasze malowane
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52432#0120
116
Marta Skwirowska
nych także jako milagros opisujących cudowne wydarzenie za sprawą inter-
wencji boskiej. Milagros jednak mogą się odnieść do prawie jakiegokolwiek
przedmiotu będącego świadectwem obecności boskiej. Może to być wycięta
lub odlana z metalu replika części ciała, już zbyteczne kule, bransolety, włosy,
a obecnie także prześwietlenia rentgenowskie, fotografie i szpitalne bransolet-
ki identyfikacyjne11. Dlatego też, za Glorią Giffords, przyjmę termin retablo na
określenie obrazu na blasze z przedstawieniem Świętej Rodziny lub świętego,
a ex-voto na określenie dziękczynnych obrazków wotywnych. Warto jeszcze
wspomnieć, że o ile produkcja retablos santos ustała na przełomie XIX i XX w.
i została zastąpiona nowymi, tańszymi i łatwiej dostępnymi formami (np. ob-
razkiem religijnym na papierze), to ex-votos nadal są wykonywane. Wraz ze
zmianą czasu i technologii zmienia się także ich charakter i problematyka, ale
nadal można je zobaczyć zawieszone lub przypięte, umieszczone w pobliżu lub
w samych kapliczkach na terenie całego Meksyku12.
„Srebro ubogich"13
W dopiero co „nawróconej” Ameryce nie istniał panteon świętych lokal-
nych. Misjonarze rozpoczynając proces ewangelizacji Indian do ich nawraca-
nia używali wizerunków świętych z ksiąg, obrazów, rzeźb o tematyce religij-
nej pochodzących z Europy. Pierwszymi fundatorami obrazów powstałych na
Nowym Kontynencie byli Hiszpanie i Kreole, czyli biali potomkowie hiszpań-
skich imigrantów.
Pierwsi zakonnicy nie obawiali się łączyć elementów chrześcijaństwa
z wierzeniami rdzennych mieszkańców niedawno odkrytego lądu. Rodzimym
bóstwom przypisywano nowy zestaw świętych, niekiedy uderzająco podob-
nych, a nawet obchodzących swoje święto w podobnym terminie. Imiona bo-
gów indiańskich przenoszono na figury świętych europejskich. Terminy ka-
tolickich świąt zbiegały się z rytuałami w kalendarzu azteckim, po to, by te
„działały” na rzecz Kościoła14. Z kolei przybyli osadnicy nadal chcieli mieć
patrona, który miałby zapewnić zdrowie, płodność i obfitość plonów. To zapo-
trzebowanie na wizerunki wśród osiedlających się Hiszpanów w pierwszych
latach po konkwiście wypełniane było obrazami sprowadzanymi z Hiszpanii,
a następnie wytwarzanymi już w Meksyku kopiami znanych europejskich prac
tego okresu. Przy klasztorach powstawały szkoły kształcące Indian w sztuce
rzeźbiarskiej i malarskiej. Jedynie bogaci Hiszpanie mogli pozwolić sobie na
11 Giffords 1992: xxii, Giffords 1991: 33, Egan 2000: 25-45.
12 Vilchis Roque, Schwartz 2004, Vilchis Roque 2005, Olędzki 2002, Exvotos 2000.
13 Określenie przyjęte za: (Giffords 1999: 15).
14 Bailey 2005: 212-213.
Marta Skwirowska
nych także jako milagros opisujących cudowne wydarzenie za sprawą inter-
wencji boskiej. Milagros jednak mogą się odnieść do prawie jakiegokolwiek
przedmiotu będącego świadectwem obecności boskiej. Może to być wycięta
lub odlana z metalu replika części ciała, już zbyteczne kule, bransolety, włosy,
a obecnie także prześwietlenia rentgenowskie, fotografie i szpitalne bransolet-
ki identyfikacyjne11. Dlatego też, za Glorią Giffords, przyjmę termin retablo na
określenie obrazu na blasze z przedstawieniem Świętej Rodziny lub świętego,
a ex-voto na określenie dziękczynnych obrazków wotywnych. Warto jeszcze
wspomnieć, że o ile produkcja retablos santos ustała na przełomie XIX i XX w.
i została zastąpiona nowymi, tańszymi i łatwiej dostępnymi formami (np. ob-
razkiem religijnym na papierze), to ex-votos nadal są wykonywane. Wraz ze
zmianą czasu i technologii zmienia się także ich charakter i problematyka, ale
nadal można je zobaczyć zawieszone lub przypięte, umieszczone w pobliżu lub
w samych kapliczkach na terenie całego Meksyku12.
„Srebro ubogich"13
W dopiero co „nawróconej” Ameryce nie istniał panteon świętych lokal-
nych. Misjonarze rozpoczynając proces ewangelizacji Indian do ich nawraca-
nia używali wizerunków świętych z ksiąg, obrazów, rzeźb o tematyce religij-
nej pochodzących z Europy. Pierwszymi fundatorami obrazów powstałych na
Nowym Kontynencie byli Hiszpanie i Kreole, czyli biali potomkowie hiszpań-
skich imigrantów.
Pierwsi zakonnicy nie obawiali się łączyć elementów chrześcijaństwa
z wierzeniami rdzennych mieszkańców niedawno odkrytego lądu. Rodzimym
bóstwom przypisywano nowy zestaw świętych, niekiedy uderzająco podob-
nych, a nawet obchodzących swoje święto w podobnym terminie. Imiona bo-
gów indiańskich przenoszono na figury świętych europejskich. Terminy ka-
tolickich świąt zbiegały się z rytuałami w kalendarzu azteckim, po to, by te
„działały” na rzecz Kościoła14. Z kolei przybyli osadnicy nadal chcieli mieć
patrona, który miałby zapewnić zdrowie, płodność i obfitość plonów. To zapo-
trzebowanie na wizerunki wśród osiedlających się Hiszpanów w pierwszych
latach po konkwiście wypełniane było obrazami sprowadzanymi z Hiszpanii,
a następnie wytwarzanymi już w Meksyku kopiami znanych europejskich prac
tego okresu. Przy klasztorach powstawały szkoły kształcące Indian w sztuce
rzeźbiarskiej i malarskiej. Jedynie bogaci Hiszpanie mogli pozwolić sobie na
11 Giffords 1992: xxii, Giffords 1991: 33, Egan 2000: 25-45.
12 Vilchis Roque, Schwartz 2004, Vilchis Roque 2005, Olędzki 2002, Exvotos 2000.
13 Określenie przyjęte za: (Giffords 1999: 15).
14 Bailey 2005: 212-213.