DOI Artikel:
Skwirowska, Marta: Święte obrazy na blasze malowane
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52432#0121
Święte obrazy na blasze malowane
117
import obrazów z Europy lub wytwarzane na miejscu w Meksyku przez mala-
rzy imigrantów. Oni też, jak i Kreole, byli pierwszymi fundatorami obrazów.
Misjonarze wprowadzali miejscowych rzemieślników w arkany ikonogra-
fii chrześcijańskiej, nadzorowali pracę Indian przy budowie i zdobieniu świą-
tyń. Ikonografia zdeterminowana była przez surowe kanony religijne. Mnisi
oraz nawróceni Indianie pracujący przy malowaniu fresków wykorzystywali
europejskie wzory. Nierzadko malarze kolonialni, którzy nie mieli możliwo-
ści wzbogacenia swojej twórczości z powodu niewystarczających środków fi-
nansowych na podróże, a tym samym docierania do nowych dzieł z Europy,
polegali na importowanych wzorcach. Czerpali je głównie z obrazów i figur
z przedstawieniami świętych, drzeworytów, miedziorytów oraz rycin z ksiąg
religijnych. Kolejnym źródłem inspiracji były kościoły i znajdujące się w nich
obrazy świętych, Matki Boskiej, Jezusa. Niektóre z obrazów, a zwłaszcza te,
którym przypisywano uzdrawiające właściwości lub łączono z cudownym wy-
darzeniem (jak np. Matki Boskiej z Guadalupe czy Matki Boskiej z San Juan
de los Lagos15) chętnie „przenoszone” były na małe obrazki16. Niektóre reta-
blos to jedynie ich czysta uproszczona reprodukcja różniąca się od oryginału
tylko nieznacznie17.
Mimo trudności, jakie pojawiają się przy dokładnym określeniu rozwoju
tej dziedziny sztuki meksykańskiej, mówi się ojej początkach przypadających
na lata 20. XIX w. i jej zanikaniu w pierwszej dekadzie wieku XX, z okresem
rozwoju przypadającym na lata 50. i 60. XIX w. Jej rozkwit, częściowo moż-
na powiązać z szeroko wówczas dostępnym i tanim materiałem - blachą, który
pojawił się w połowie XVIII w., ze szczególnym rozpowszechnieniem przypa-
dającym na przełom XVIII i XIX stulecia18.
Zanim jednak blacha weszła do powszechnego użycia, w XVIII w. popu-
larnością cieszyły się obrazy wykonane na miedzianych płytkach, ale z powo-
du kosztu materiału tylko ci o zasobniejszych portfelach mogli sobie na nie po-
zwolić. Dla tych biedniejszych wytwarzano wizerunki na drewnie lub płótnie
lokalnie wyrabianym w Meksyku. Pod koniec XVIII w. metalurgiczny proces
nakładania cienkiej warstwy blachy na metalową płytkę został udoskonalony.
Blachę zaczęto wykorzystywać nie tylko do wyrobów dekoracyjnych, ale tak-
że użytkowych, produkowanych na domowe potrzeby. Dla ludowego artysty
stała się niedrogim i łatwo dostępnym materiałem i uważana była za piata de
15 Więcej o historii Matki Boskiej z Guadalupe: Martí 1973; o znanych sanktuariach i zwią-
zanych z nimi postaciami, patrz: Durand, Massey 2005.
16 Więcej o konsekracji obrazka i nabywania przez niego „cudownych” właściwościach:
„Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nrl-2/2002; Freedberg 2005.
17 Giffords 1992: 8-10.
18 Hojalata 1999, Giffords 1992.
117
import obrazów z Europy lub wytwarzane na miejscu w Meksyku przez mala-
rzy imigrantów. Oni też, jak i Kreole, byli pierwszymi fundatorami obrazów.
Misjonarze wprowadzali miejscowych rzemieślników w arkany ikonogra-
fii chrześcijańskiej, nadzorowali pracę Indian przy budowie i zdobieniu świą-
tyń. Ikonografia zdeterminowana była przez surowe kanony religijne. Mnisi
oraz nawróceni Indianie pracujący przy malowaniu fresków wykorzystywali
europejskie wzory. Nierzadko malarze kolonialni, którzy nie mieli możliwo-
ści wzbogacenia swojej twórczości z powodu niewystarczających środków fi-
nansowych na podróże, a tym samym docierania do nowych dzieł z Europy,
polegali na importowanych wzorcach. Czerpali je głównie z obrazów i figur
z przedstawieniami świętych, drzeworytów, miedziorytów oraz rycin z ksiąg
religijnych. Kolejnym źródłem inspiracji były kościoły i znajdujące się w nich
obrazy świętych, Matki Boskiej, Jezusa. Niektóre z obrazów, a zwłaszcza te,
którym przypisywano uzdrawiające właściwości lub łączono z cudownym wy-
darzeniem (jak np. Matki Boskiej z Guadalupe czy Matki Boskiej z San Juan
de los Lagos15) chętnie „przenoszone” były na małe obrazki16. Niektóre reta-
blos to jedynie ich czysta uproszczona reprodukcja różniąca się od oryginału
tylko nieznacznie17.
Mimo trudności, jakie pojawiają się przy dokładnym określeniu rozwoju
tej dziedziny sztuki meksykańskiej, mówi się ojej początkach przypadających
na lata 20. XIX w. i jej zanikaniu w pierwszej dekadzie wieku XX, z okresem
rozwoju przypadającym na lata 50. i 60. XIX w. Jej rozkwit, częściowo moż-
na powiązać z szeroko wówczas dostępnym i tanim materiałem - blachą, który
pojawił się w połowie XVIII w., ze szczególnym rozpowszechnieniem przypa-
dającym na przełom XVIII i XIX stulecia18.
Zanim jednak blacha weszła do powszechnego użycia, w XVIII w. popu-
larnością cieszyły się obrazy wykonane na miedzianych płytkach, ale z powo-
du kosztu materiału tylko ci o zasobniejszych portfelach mogli sobie na nie po-
zwolić. Dla tych biedniejszych wytwarzano wizerunki na drewnie lub płótnie
lokalnie wyrabianym w Meksyku. Pod koniec XVIII w. metalurgiczny proces
nakładania cienkiej warstwy blachy na metalową płytkę został udoskonalony.
Blachę zaczęto wykorzystywać nie tylko do wyrobów dekoracyjnych, ale tak-
że użytkowych, produkowanych na domowe potrzeby. Dla ludowego artysty
stała się niedrogim i łatwo dostępnym materiałem i uważana była za piata de
15 Więcej o historii Matki Boskiej z Guadalupe: Martí 1973; o znanych sanktuariach i zwią-
zanych z nimi postaciami, patrz: Durand, Massey 2005.
16 Więcej o konsekracji obrazka i nabywania przez niego „cudownych” właściwościach:
„Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nrl-2/2002; Freedberg 2005.
17 Giffords 1992: 8-10.
18 Hojalata 1999, Giffords 1992.