128

Marta Skwirowska

Tradycyjnie przestrzeń plastyczna na obrazkach wotywnych dzieli się na
trzy części. W pierwszej, w wyodrębnionej części górnej obrazka pojawia się
wizerunek „sprawcy” cudu. W przypadku naszych dwóch ex-votos są to Mat-
ka Boska z Guadalupe oraz Matka Boska z San Juan de los Lagos. Aby poło-
żyć nacisk na niebiańskość postaci, zwykle ta unosi się nad ziemią, umiesz-
czona jest na niebieskim tle i otoczona obłokami. Namalowany wizerunek jest
częścią obrazka mówiącą o jego wotywnym charakterze - jest widzialnym ele-
mentem niebiańskim. Część „ziemska” obrazka usytuowana jest pośrodku. Ilu-
struje ofiarodawcę i sytuację, która stała się przyczyną ofiarowania ex-voto.
Dół obrazka to wydzielona przestrzeń poświęcona opisowi cudownej sytuacji.
Obrazki wotywne używają podwójnej narracji: malowanej i pisanej. Obie
stanowią całość. Na naszych przykładowych milagros pojawia się osoba klę-
cząca, w obu przypadkach jest to sam ofiarodawca. Pierwszym z nich jest sam
ozdrowiały, drugim - matka chorego, która dziękuje za wyzdrowienie syna.
Obie postaci przedstawione są w pozycji klęczącej z rękoma złożonymi do mo-
dlitwy, na jednym z obrazków ze świecą (co jest częstym motywem) składają
podziękowanie za otrzymany cud. Takie przedstawienie ma na celu podkreśle-
nie pobożności i szacunku. Jednak obok przedstawienia religijnej gorliwości
i pokomości ofiarującego, część malarska ma za zadanie uwypuklić dramatyzm
wydarzeń, który najczęściej zastosowany jest poprzez użycie jasnych, żywych
i zdecydowanych kolorów. Ich zadanie polega na podkreśleniu emocjonalnego
charakteru zaprezentowanej sceny.
Natomiast tekst, będąc zazwyczaj spontanicznym komentarzem często
bez zachowanych reguł ortograficznych, wzmacnia część plastyczną przed-
stawionej sytuacji nadając jej emocjonalny i osobisty charakter. Prawie za-
wsze wskazuje datę, miejsce i okoliczności cudownego wydarzenia, ale rzadko
wspomina imię jego wykonawcy. Większość tekstów rozpoczyna się od słów
podziękowania, tym samym wyrażając chęć uczynienia rezultatu boskiej inter-
wencji powszechnie znanym. W chwili zagrożenia, w momencie kryzysu, ofia-
rodawca „powierza się opiece Najświętszej Panience” i opowiada, w jaki spo-
sób „otrzymał” cud47.
Cud jednak - według Anity Brenner - nie posiada chronologii, ponieważ
sam obrazek jest bliższy jego naturze niż historia. Nawet takie informacje jak
data, miejsce, imię świętego czy Madonny, która jest sprawczynią cudu, czy
nośnik niebezpieczeństwa pojawiają się jako składowe, niczym formuła kom-
pozycji.48 Jedynie dodany tekst jest opisem aktu malowania, nadaje emocjonal-
ny charakter rzeczy: „dlatego dedykuję ten oto obrazek”49.
47 Durand, Massey 1995: 23-27, Retablos y exvotos 2003: 33-53.
48 Brenner 2000: 167.
49 Brenner 2000: 167.