Sztuka Ameryki Łacińskiej (1.2011)

154

Magdalena Śniadecka-Kotarska

przygląda się wywracającej się na niego wieży wysokiego napięcia. To retablo
jest też ukłonem w stronę organizacji międzynarodowych. Odnotowuje pomoc
zagraniczną poprzez umieszczenie w jednej ze scen sylwetki sanitariusza ze
znakiem czerwonego krzyża biegnącego na pomoc rannemu dziecku, nad któ-
rym klęczy bezsilna matka.
Retablo pod tytułem Terroryzm {Terrorismo) ukazuje z kolei skrótowo, na
trzech poziomach kompozycyjnych, ewolucję poglądów ludności sierry i hi-
storię organizacji samoobrony. Ronda campesina zaczęły dopiero z biegiem
lat, wskutek zmian poglądów i własnych decyzji, walkę z guerrillą. Początko-
wo były to organizacje narzucane przez władze, których działalność była wy-
muszana przez tajne siły policji i wojsko. Na górnej płaszczyźnie znajduje się
scena nierównej potyczki oddziałów samoobrony z patrolem guerrilli. Chłopi
uzbrojeni w kije, kopaczki i maczety walczą z członkami guerrilli uzbrojony-
mi w broń palną. Środkowa scena przedstawia moment euforii, jaki zapanował
po ukazaniu się prawa władz o przyznaniu broni palnej oddziałom samoobrony.
Te nastroje oddają transparenty powiewające nad grupą zgromadzonych i wi-
watujących (sądząc z gestykulacji) chłopów: „Niech żyje prezydent Fujimori”,
„Wieś jest z tobą” oraz trzymane przez nich flagi - nie czerwone, jak było to
wcześniej, a narodowe. Naprzeciw grupy wieśniaków znajduje się uzbrojona
w broń maszynową grupa żołnierzy sił zbrojnych, którzy przez lata kontrolując
walkę chłopów, nie interesowali się ich niewspółmiernie prymitywnym uzbro-
jeniem. Najniższy poziom przedstawia już równe szanse walczących w scenie
potyczki, gdzie oddziały wiejskie dysponują bronią palną podobną do tej, jaką
dysponują żołnierze guerrilli.
Pozytywne ocena działań prezydenta Fujimori’ego w pewnym zakresie
nie oznacza, że artysta i mieszkańcy wsi popierali bezkrytycznie jego polity-
kę. Kolejne retablo zatytułowane El paquetazo ilustruje oceny krytyczne wo-
bec działań Fujimori’ego. Pierwszy poziom przedstawia zamach stanu z 9 IV
1992 r., drugi kontrowersyjną akcję „Chavin de Huantar” w ambasadzie Japo-
nii w Limie, po której uwolniono przetrzymywanych zakładników (kilkudzie-
sięciu dyplomatów), ale też zamordowano wszystkich terrorystów w momen-
cie negocjacji finalnych. Trzeci poziom ilustruje niespełnione obietnice wobec
prowincji: na tle pustych, wyludnionych wiosek, ruin kościoła i szkoły stoją za-
straszone kobiety, słuchając zapewnień przedstawicieli administracji rządowej
lub organizacji pozarządowych - jak można interpretować przedstawione po-
stacie ze względu na stroje.
Wizerunki zmian relacji płci
Drugim, zupełnie nowym zjawiskiem w retablos tego okresu są zmiany
w zakresie wyobrażeń kobiet. Kobiety zaczęto ukazywać w charakterystyczny