Święta Gertruda Wielka - kult i ikonografia w sztuce kolonialnej. ..

205


[7. Św. Gertruda z małym Jezusem, Rafael de la Peña, (fragment), XVIII w.,
olej na płótnie, Iztacuixtla, stan Tlaxcala (fot. Doris Bieñko de Peralta)]

Jak wytłumaczyć tego typu wizerunki, które dziś wydają się dość niety-
powe, jeśli nie skandaliczne? Co prawda w kulturze iberoamerykańskiej i hisz-
pańskiej przedstawienia karmienia piersią świętych przez Matkę Boską nie są
rzadkością, ale w tym przypadku role są odwrócone - to święta zakonnica kar-
mi małego Jezusa. Niewątpliwie artyści lokalni inspirowali się tekstami druko-
wanymi, szczególnie tymi z XVIII w., gdzie wizje laktacji bywały wyekspo-
nowane. Wcześniej była ona co prawda już obecna w ikonografii, ale w ujęciu
bardziej subtelnym, w hiszpańskich wersjach dzieł św. Gertrudy z XVII w.28
W anonimowych osiemnastowiecznych „krótkich streszczeniach życia św.
Gertrudy” wydanych w Meksyku i w Puebli akcentuje się ten wątek, dodając
że „w dziewiczych piersiach tej świętej Bóg stworzył cudowne mleko i nie-

28 W sztuce XVII w. nie spotkaliśmy tego typu reprezentacji, są jednak dowody na to, że już
wtedy opis tej sceny nie uszedł uwadze mieszkańców Nowej Hiszpanii: wymienione już cenzu-
rowane kazanie wygłoszone na Jukatanie zawierało wzmianki o karmieniu Jezusa piersią. AGN,
Inquisición, t. 303: 570-589.