DOI Artikel:
Andrzejewska, Agata: Motywy pochodzenia europejskiego jako jeden z aspektów badań nad stylistyką mestizo w barokowej architekturze Wicekrólestwa Peru
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.52432#0265
Motywy pochodzenia europejskiego jako jeden z aspektów badań. ..
261
w wyniku napływu ludności europejskiej i jej wrastania w społeczność auto-
chtoniczną, zainspirowała współczesnych badaczy do określenia omawianego
trendu mianem stylu mestizo. Uważali oni bowiem, że tak jak Metysi zrodzeni
zostali z mieszanych par europejsko-indiańskich, tak fasady „metyskich” ko-
ściołów są owocem związku europejskich idei z żywiołowością tubylczą.
W późniejszym okresie autorem używającym terminu mestizo był Ramón
Gutiérrez, stosował określenie w sposób neutralny, opisując dekorację archi-
tektoniczną kościołów andyjskiego płaskowyżu10. Także Teresa Gisbert w swo-
ich pracach publikowanych po roku 1980 nadal określa niektóre obiekty jako
powstałe w nurcie estilo mestizo11. Luis Enrique Tord badając zjawiska zwią-
zane z architekturą andyjską, również opisuje niektóre formy jako metyskie12.
Po latach powraca jednak refleksja nad stosownością użycia terminu mestizo
w związku z jego „rasową” konotacją. Antonio de San Cristóbal dystansuje
się od określenia mestizo i w odniesieniu do lokalnej dekoracji architektonicz-
nej opowiada się zdecydowanie za terminami planifrome i textilografo, deter-
minując tym samym zależność formalną kamieniarki kościołów od motywów
występujących w tradycyjnych wyrobach tekstylnych13. Ważnym „głosem”
w dyskusji na temat stylistyki mestizo jest wydana w 2010 r. książka Alexan-
dra Gauvina Baileya, w której używa on w sposób jednoznacznie zdecydowany
terminu „barok hybrydyczny”, uważając, że pozbawiony jest on bagażu raso-
wego z jednej strony, a z drugiej ma szersze zastosowanie zarówno w kontek-
ście geograficznym, jak i znaczeniowym14.
Zakres terytorialny występowania stylu mestizo obejmuje południową
część Peru i niektóre regiony w Boliwii [il. 1], Obszar, na którym istnieje naj-
więcej przykładów form lokalnych ciągnie się od rejonów Arequipy w Peru,
aż do boliwijskiego Potosí. Zabytki architektury mestizo skoncentrowane są
wokół jeziora Titicaca; można je spotkać zarówno w większych miastach, jak
i niewielkich osadach regionu. W miejscowościach takich jak Juliaca, Puno czy
Juli na fasadach kościołów można odnaleźć wiele interesujących i zaskakują-
cych motywów, charakterystycznych dla tego stylu. Również w architekturze
trzech boliwijskich departamentów: Oruro, Chuquisaca i Potosí spotkać można
wiele przykładów budowli „metyskich”.
10 Gutierrez 1978: 91.
11 Gisbert 2009; Gisbert 1999.
12 Thord 1987; Thord 2003: 173-215.
13 San Cristóbal 1997: 46.
14 Autor w pierwszym rozdziale swojej publikacji przedstawia historię pojęć mestizo oraz hy-
bryd baroque-, Bailey 2010: 1-73.
261
w wyniku napływu ludności europejskiej i jej wrastania w społeczność auto-
chtoniczną, zainspirowała współczesnych badaczy do określenia omawianego
trendu mianem stylu mestizo. Uważali oni bowiem, że tak jak Metysi zrodzeni
zostali z mieszanych par europejsko-indiańskich, tak fasady „metyskich” ko-
ściołów są owocem związku europejskich idei z żywiołowością tubylczą.
W późniejszym okresie autorem używającym terminu mestizo był Ramón
Gutiérrez, stosował określenie w sposób neutralny, opisując dekorację archi-
tektoniczną kościołów andyjskiego płaskowyżu10. Także Teresa Gisbert w swo-
ich pracach publikowanych po roku 1980 nadal określa niektóre obiekty jako
powstałe w nurcie estilo mestizo11. Luis Enrique Tord badając zjawiska zwią-
zane z architekturą andyjską, również opisuje niektóre formy jako metyskie12.
Po latach powraca jednak refleksja nad stosownością użycia terminu mestizo
w związku z jego „rasową” konotacją. Antonio de San Cristóbal dystansuje
się od określenia mestizo i w odniesieniu do lokalnej dekoracji architektonicz-
nej opowiada się zdecydowanie za terminami planifrome i textilografo, deter-
minując tym samym zależność formalną kamieniarki kościołów od motywów
występujących w tradycyjnych wyrobach tekstylnych13. Ważnym „głosem”
w dyskusji na temat stylistyki mestizo jest wydana w 2010 r. książka Alexan-
dra Gauvina Baileya, w której używa on w sposób jednoznacznie zdecydowany
terminu „barok hybrydyczny”, uważając, że pozbawiony jest on bagażu raso-
wego z jednej strony, a z drugiej ma szersze zastosowanie zarówno w kontek-
ście geograficznym, jak i znaczeniowym14.
Zakres terytorialny występowania stylu mestizo obejmuje południową
część Peru i niektóre regiony w Boliwii [il. 1], Obszar, na którym istnieje naj-
więcej przykładów form lokalnych ciągnie się od rejonów Arequipy w Peru,
aż do boliwijskiego Potosí. Zabytki architektury mestizo skoncentrowane są
wokół jeziora Titicaca; można je spotkać zarówno w większych miastach, jak
i niewielkich osadach regionu. W miejscowościach takich jak Juliaca, Puno czy
Juli na fasadach kościołów można odnaleźć wiele interesujących i zaskakują-
cych motywów, charakterystycznych dla tego stylu. Również w architekturze
trzech boliwijskich departamentów: Oruro, Chuquisaca i Potosí spotkać można
wiele przykładów budowli „metyskich”.
10 Gutierrez 1978: 91.
11 Gisbert 2009; Gisbert 1999.
12 Thord 1987; Thord 2003: 173-215.
13 San Cristóbal 1997: 46.
14 Autor w pierwszym rozdziale swojej publikacji przedstawia historię pojęć mestizo oraz hy-
bryd baroque-, Bailey 2010: 1-73.