DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Piotrowski, Piotr: Globalny network: w stronę porównawczej historii sztuki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42379#0153
GLOBALNY NETWORK. W STRONĘ PORÓWNAWCZEJ HISTORII SZTUKI
151
Kontakty między Brazylią i Polską, a na szerszym planie między
Ameryką Łacińską i Europą Wschodnią, to szersze zagadnienie niż tylko
NET. W Ameryce Południowej także pojawiały się inicjatywy współpracy
międzyregionalnej. Wspomnianym już przykładem była działalność wy-
stawiennicza i kolekcjonerska Museu de Arte Contemporanea na uniwer-
sytecie w Säo Paulo. Inny to bardzo żywa, dynamiczna i efektowna praca
Jorge Glusberga, twórcy Centro de Arte y Comunicatión (Centrum Sztuki
i Komunikacji), znane szeroko pod skróconą nazwą CAYC, w istocie rze-
czy światowa, globalna inicjatywa z centralą w Buenos Aires, obejmująca
pozostałe kraje Ameryki Łacińskiej, Stany Zjednoczone i Kanadę, Azję
oraz obie części Europy. Glusberg, szczególnie w końcu lat 1960. i na po-
czątku lat 1970., a więc w czasie, kiedy CAYC zostało powołane (powstało
w 1968 roku), mocno angażował się w działania artystyczno-polityczne,
zwłaszcza na terenie Południowej Ameryki. Tytułem przykładu przywo-
łam próbę zorganizowania w jego rodzinnym mieście wystawy, która
jeszcze przed zamachem pomyślana została jak hołd złożony socjalistycz-
nemu prezydentowi Chile Salvadorowi Allende (miał w niej brać udział
Jarosław Kozłowski), a która jednak nie doszła do skutku ze względów
politycznych. Te same powody stanęły na przeszkodzie innej ekspozycji
pt. Art and Ideology. CAYC in the Open Air w 1972 roku. Niedopuszcze-
nie do jej realizacji przez władze Argentyny sprowokowało światową pe-
tycję do prezydenta kraju, którą również podpisał Jarosław Kozłowski.
W świetle naszych w tym tekście zainteresowań warto odnotować znacz-
ną i znaczącą wagę, jaką Glusberg przywiązywał do Europy Wschodniej.
Wielu twórców z regionu wzięło udział w znanej ekspozycji Arte de Siste-
mas w 1972 roku w Buenos Aires. Odbywały się tu także monograficzne
ekspozycje twórców pochodzących z Europy Wschodniej, jak wystawy
sztuki węgierskiej w 1973 i 1974 roku oraz wrocławskiej galerii Permafo
w 1974 roku. W 1973 roku powstał także projekt pokazania 45 polskich
artystów wraz z publikacją katalogu, ale nie został on zrealizowany9.
9 Klara Kemp-Welch i Cristina Freire sugerują, iż wystawa była jednak zorganizowa-
na, jakkolwiek nie podają daty. Piszą: „in addition to the Hungarian Festival, [Glusberg’s]
trips bore fruit in a little-documented Polish exhibition in CAYC”: K. Kemp-Welch and
C. Freire, „Art Margin”, op. cit., s. 4. W swoim liście do Jarosława Kozłowskiego Glusberg
podaje natomiast, że ekspozycja pt. „Poland 1973” odbędzie się w sierpniu [1973]. Jednak-
że w innymi liście z 17 lutego 1977 roku napisał: „Finally, the exhibition of Polish artists
will be held in June this year (...). I apologize for having delayed it so much, but it couldn’t
be done before due to political reasons. I will prepare for it a catalogue similar to the one of
the Hungary 74 exhibition”. Wynika więc z tego, że wcześniej wymieniany projekt z 1973
roku nie został zrealizowany. Ten, o którym mowa w liście z 1977 roku, według Jarosława
Kozłowskiego, również nie doczekał się realizacji (listy pochodzą z archiwum Jarosława
Kozłowskiego). Trzeba jednak pamiętać, że od 1976 roku Argentyna była pod rządami wy-
jątkowo krwawej, nawet jak na warunki południowoamerykańskie, dyktatury Generała
151
Kontakty między Brazylią i Polską, a na szerszym planie między
Ameryką Łacińską i Europą Wschodnią, to szersze zagadnienie niż tylko
NET. W Ameryce Południowej także pojawiały się inicjatywy współpracy
międzyregionalnej. Wspomnianym już przykładem była działalność wy-
stawiennicza i kolekcjonerska Museu de Arte Contemporanea na uniwer-
sytecie w Säo Paulo. Inny to bardzo żywa, dynamiczna i efektowna praca
Jorge Glusberga, twórcy Centro de Arte y Comunicatión (Centrum Sztuki
i Komunikacji), znane szeroko pod skróconą nazwą CAYC, w istocie rze-
czy światowa, globalna inicjatywa z centralą w Buenos Aires, obejmująca
pozostałe kraje Ameryki Łacińskiej, Stany Zjednoczone i Kanadę, Azję
oraz obie części Europy. Glusberg, szczególnie w końcu lat 1960. i na po-
czątku lat 1970., a więc w czasie, kiedy CAYC zostało powołane (powstało
w 1968 roku), mocno angażował się w działania artystyczno-polityczne,
zwłaszcza na terenie Południowej Ameryki. Tytułem przykładu przywo-
łam próbę zorganizowania w jego rodzinnym mieście wystawy, która
jeszcze przed zamachem pomyślana została jak hołd złożony socjalistycz-
nemu prezydentowi Chile Salvadorowi Allende (miał w niej brać udział
Jarosław Kozłowski), a która jednak nie doszła do skutku ze względów
politycznych. Te same powody stanęły na przeszkodzie innej ekspozycji
pt. Art and Ideology. CAYC in the Open Air w 1972 roku. Niedopuszcze-
nie do jej realizacji przez władze Argentyny sprowokowało światową pe-
tycję do prezydenta kraju, którą również podpisał Jarosław Kozłowski.
W świetle naszych w tym tekście zainteresowań warto odnotować znacz-
ną i znaczącą wagę, jaką Glusberg przywiązywał do Europy Wschodniej.
Wielu twórców z regionu wzięło udział w znanej ekspozycji Arte de Siste-
mas w 1972 roku w Buenos Aires. Odbywały się tu także monograficzne
ekspozycje twórców pochodzących z Europy Wschodniej, jak wystawy
sztuki węgierskiej w 1973 i 1974 roku oraz wrocławskiej galerii Permafo
w 1974 roku. W 1973 roku powstał także projekt pokazania 45 polskich
artystów wraz z publikacją katalogu, ale nie został on zrealizowany9.
9 Klara Kemp-Welch i Cristina Freire sugerują, iż wystawa była jednak zorganizowa-
na, jakkolwiek nie podają daty. Piszą: „in addition to the Hungarian Festival, [Glusberg’s]
trips bore fruit in a little-documented Polish exhibition in CAYC”: K. Kemp-Welch and
C. Freire, „Art Margin”, op. cit., s. 4. W swoim liście do Jarosława Kozłowskiego Glusberg
podaje natomiast, że ekspozycja pt. „Poland 1973” odbędzie się w sierpniu [1973]. Jednak-
że w innymi liście z 17 lutego 1977 roku napisał: „Finally, the exhibition of Polish artists
will be held in June this year (...). I apologize for having delayed it so much, but it couldn’t
be done before due to political reasons. I will prepare for it a catalogue similar to the one of
the Hungary 74 exhibition”. Wynika więc z tego, że wcześniej wymieniany projekt z 1973
roku nie został zrealizowany. Ten, o którym mowa w liście z 1977 roku, według Jarosława
Kozłowskiego, również nie doczekał się realizacji (listy pochodzą z archiwum Jarosława
Kozłowskiego). Trzeba jednak pamiętać, że od 1976 roku Argentyna była pod rządami wy-
jątkowo krwawej, nawet jak na warunki południowoamerykańskie, dyktatury Generała