DOI Artikel:
Pascal, Carlo: Il più antico tempio d'Apollo a Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13635#0053
Il più antico tempio d'Apollo a Roma
47
stato nell'anno 321 (av. C. 433) votato un tempio ad Apollo,
ed essere stato poi dedicato nell'anno 325 (av. C. 429) dal con-
sole Gneo G-iulio, absente conlega sim sorte (Liv. 4, 29) ; il
qual tempio fu certamente quello che Livio in 40, 51 chiamò
aedès Apollinis Medici (2). Al principiare del quarto secolo av. C.
responsi expersque imperii esset, rem stimma ope taceri iubent; ipsi inter
se uter prior, cum Romana redissent, matri osculum daret, sorti permittunt.
Brutus alio ratus spectare Pythicam vocem, velut si prolapsus cecidisset,
terram osculo contigit, scilicet quod ea communis mater omnium mor-
talium esset. Reditum inde Romani, ubi adversus Rutulos bellum summa
vi parabatur ». — Cfr. anche Val. Max. 7, 3, 2 « Quo in genere acuminis in
primis Iunius Brutus referendus est; nam cum a rege Tarquinio avunculo
suo omnem nobilitatis indolem excerpi interque ceteros etiam fratrem suum,
quod vegetioris ingenii erat, interfectum animadverteret, obtunsi se cordis
esse simulavit, eaque fallacia maximas virtutes suas texit. Profectus etiam
Delphos cum Tarquinii filiis, quos is ad Apollinem Pythium muneribus et
sacrificiis honorandum miserat, aurum eleo nomine doni ciani cavato baculo
inclusum tulit, quia timebat ne sibi cadeste numen aperta liberalitate vene-
rari tutum non esset. Peractis deinde mandatis patris Apollinem iuvenes
consuluerunt quisnam ex ipsis Romae regnaturus videretur. At is penes eum
summain urbis nostrae potestatem futuram respondit, qui ante omnes matri
osculimi dedisset. Tum Brutus perinde atque casu prolapsus de industria
se abiecit, terramque communem omnium matrem existimans osculatus est.
Quod tam vafre Telluri impressum osculum urbi libertatem, Bruto primum
in fastis locum tribuit ».
(2) Sarà bene riportare questo passo (Liv. 40, 51): « Lepidus molem
ad Terracinam, ingratum opus, quod praedia habebat ibi, privatamque pu-
blicae rei. impensam inseruerat; theatrum et proscenium ad Apollinis, aedem
Jovis in Capitolio, columnasque circa poliendas albo 'locavit.......
M. Fulvius plura et maioris locavit usus, portum et pilas pontis in Tibe-
rini ....., basilicas post argentarias novas, et forum piscatorium cir-
cumdatis tabernis, quas vendidit in privatum et forum et porticum extra
portam Trigeminam, et aliam post navalia, et ad fanum Herculis, et post
Spei ad Tiberini et ad aedem Apollinis Medici ». Così credo debbano porsi
le ultime parole, secondo l'ipotesi del Preller (Reg. d. Stadt Rom, p. 242;
Rom. Mythol. I, p. 303). Becker propose : ' post Spei a Tiberi ad aedem
Apollinis Medici '; Hermann poi, (De loco Apollinis in Carmine Horati sae-
culari, p. 11-12), cancella le parole ' aedem Apollinis Medici ' fondandosi su
queste ragioni: « Aedis Apollinaris mentio cum reliquis aedificiis quibus
apud Livium adiungitur, parum apte congruit. Maioris usus scriptor fuisse
ait, quae M. Fulvius censor locaverit, eumque hoc nomine collegae opponit,
qui deorum tempia ornasset atque auxisset ; is igitur ut et ipse velut ap-
47
stato nell'anno 321 (av. C. 433) votato un tempio ad Apollo,
ed essere stato poi dedicato nell'anno 325 (av. C. 429) dal con-
sole Gneo G-iulio, absente conlega sim sorte (Liv. 4, 29) ; il
qual tempio fu certamente quello che Livio in 40, 51 chiamò
aedès Apollinis Medici (2). Al principiare del quarto secolo av. C.
responsi expersque imperii esset, rem stimma ope taceri iubent; ipsi inter
se uter prior, cum Romana redissent, matri osculum daret, sorti permittunt.
Brutus alio ratus spectare Pythicam vocem, velut si prolapsus cecidisset,
terram osculo contigit, scilicet quod ea communis mater omnium mor-
talium esset. Reditum inde Romani, ubi adversus Rutulos bellum summa
vi parabatur ». — Cfr. anche Val. Max. 7, 3, 2 « Quo in genere acuminis in
primis Iunius Brutus referendus est; nam cum a rege Tarquinio avunculo
suo omnem nobilitatis indolem excerpi interque ceteros etiam fratrem suum,
quod vegetioris ingenii erat, interfectum animadverteret, obtunsi se cordis
esse simulavit, eaque fallacia maximas virtutes suas texit. Profectus etiam
Delphos cum Tarquinii filiis, quos is ad Apollinem Pythium muneribus et
sacrificiis honorandum miserat, aurum eleo nomine doni ciani cavato baculo
inclusum tulit, quia timebat ne sibi cadeste numen aperta liberalitate vene-
rari tutum non esset. Peractis deinde mandatis patris Apollinem iuvenes
consuluerunt quisnam ex ipsis Romae regnaturus videretur. At is penes eum
summain urbis nostrae potestatem futuram respondit, qui ante omnes matri
osculimi dedisset. Tum Brutus perinde atque casu prolapsus de industria
se abiecit, terramque communem omnium matrem existimans osculatus est.
Quod tam vafre Telluri impressum osculum urbi libertatem, Bruto primum
in fastis locum tribuit ».
(2) Sarà bene riportare questo passo (Liv. 40, 51): « Lepidus molem
ad Terracinam, ingratum opus, quod praedia habebat ibi, privatamque pu-
blicae rei. impensam inseruerat; theatrum et proscenium ad Apollinis, aedem
Jovis in Capitolio, columnasque circa poliendas albo 'locavit.......
M. Fulvius plura et maioris locavit usus, portum et pilas pontis in Tibe-
rini ....., basilicas post argentarias novas, et forum piscatorium cir-
cumdatis tabernis, quas vendidit in privatum et forum et porticum extra
portam Trigeminam, et aliam post navalia, et ad fanum Herculis, et post
Spei ad Tiberini et ad aedem Apollinis Medici ». Così credo debbano porsi
le ultime parole, secondo l'ipotesi del Preller (Reg. d. Stadt Rom, p. 242;
Rom. Mythol. I, p. 303). Becker propose : ' post Spei a Tiberi ad aedem
Apollinis Medici '; Hermann poi, (De loco Apollinis in Carmine Horati sae-
culari, p. 11-12), cancella le parole ' aedem Apollinis Medici ' fondandosi su
queste ragioni: « Aedis Apollinaris mentio cum reliquis aedificiis quibus
apud Livium adiungitur, parum apte congruit. Maioris usus scriptor fuisse
ait, quae M. Fulvius censor locaverit, eumque hoc nomine collegae opponit,
qui deorum tempia ornasset atque auxisset ; is igitur ut et ipse velut ap-