DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.50148#0234
92 Pars IV. Logices.
etiam integra sernper & illibata conser-
vetur. Insuper mentis vita in cogitatio-
ne est posita ; unde vivens quoque erit
dicenda, seu immortalis & incorruptibi-
lis : quod in quaestione positum fuit.
g Quod si hoc ipsum aliis sit exponen-
dum , Methodum Syntheticam adhibere
oportebit ; & ab eo incipiendum erit,
quod in hac inquisitione postremo loco fuit
inventum : nempe fundamenti instar sta-
tuendum erit generale istud principium,
Substantiam cogitantem £/ fpiritalem cor-
ruptionis omnino ejfe expertem. Atque ita
contraria via ad ipsam mentem erit de-
scendendum, qute immortalis & incorru-
ptibilis erit afferenda.
Utraque Methodo utuntur tum Advo-
cati , qui de jure respondent, & causas
agunt; tum Theologi Morales, qui de
cqsibus, ut vocant , confcientia tum
etiam Medici, qui de morbis consulun-
tur. Nam ii accedentes ad se circa lin-
gula rei propositje capita singillatim in-
terrogant ; & ab iis , qute sciscitando
sunt expiscati, ad ea, quae minus nota
stmt, pergunt , ut tandem ad principia
generalia, sive Moralis Scientiae, sive Ju-
risprudentia: , live Medicinae perveniant;
ac rem, quae in qutestionem venit , ad
hoc vel illud genus pertinere inselligant.
Si vero Theologus in sacra Concione,
vel Advocatus in foro , vel Medicus in
pulpito rem, de qua contuitus est, ex-
plicare velit , contraria via regreditur,
ac initio dudo a generalibus effatis seu
principiis ad id, quod specialiter propo-
situm est, descendet.
p Hinc liquet Regresfum in demon-
strando vitiosum non esse, licet Circulus
Ti. cusari non possit. Tunc enim fit Re-
gvejjus, cum diversa est demonstrandi ra-
tio, nempeAndlytica&Synthetica. Prior
a speciali rei consideratione ad notiones
communes ascendit : posterior a notio-
nibus communibus ad ea, qua: sunt spe-
Tde Methodo.
cialia, descendit , in quo nullum occur-
rit vitium. Sed Circulus fit, cum idem
servatur demonstrationis genus: v. g. si
quis juxta falsam Aristotelis dodrinam (a),
stellas scintillare affirmaret, quod nimium
a nobis distent, & vicissim eas longe a
nobis distare concluderet, quod scintil-
lent , is Circulum in demonstrando ad-
mitteret, quo Ratiocinatio ipsius merito
vitiosa diceretur.
In eumdem errorem lapsus videtur
Cartesius, dum probat Deum existere ex
hoc,quod in clara & distinda illius idea,qua
nos non fallit,existentia necessario continea-
tur ; & vicissim omnem ideae clara: &
distinda: certitudinem ex ipsius Dei co-
gnitione repetendam docet: siquidem ar-
bitratur , nos nulli ideae clarae & distjn-
dae fidem debere , nisi prius certo Deum
existere teneamus, &c.
Caput II.
JIO
De Metbodo Syntbetica.
QJsnthefis sive Methodus Syntbetica, aut
Methodus compojitionis est ea, qua ve-
ritas inventa congruo modo £/ ordine aliis
exponitur , vel materia quadam feu ar-
gumentum pertrahatur. In qua quidem
Methodo non secus ac in Analysi fitsem-
per a notioribus ad minus nota pro-
gressus : sed in Analysi res primo specia-
tim expenditur, ut ad communes notio-
nes fiat progressus ; in Synthesi vero ge-
nerarim primum, deinde speciatim res
considerantur. Si enim de speciebus prius
ageretur quam de genere ; cum speciei
notitia citra generis cognitionem haberi
nequeat, fepius generis natura explican-
da foret, quotiescumque de specie. ali-
qua esset tradandum , quod molestiam
& confusionem pareret, & ordini, quem
quaerimus, prorsus adversaretur. Metho-
dus
(a) Lib. z. de Calo, cap. g.
etiam integra sernper & illibata conser-
vetur. Insuper mentis vita in cogitatio-
ne est posita ; unde vivens quoque erit
dicenda, seu immortalis & incorruptibi-
lis : quod in quaestione positum fuit.
g Quod si hoc ipsum aliis sit exponen-
dum , Methodum Syntheticam adhibere
oportebit ; & ab eo incipiendum erit,
quod in hac inquisitione postremo loco fuit
inventum : nempe fundamenti instar sta-
tuendum erit generale istud principium,
Substantiam cogitantem £/ fpiritalem cor-
ruptionis omnino ejfe expertem. Atque ita
contraria via ad ipsam mentem erit de-
scendendum, qute immortalis & incorru-
ptibilis erit afferenda.
Utraque Methodo utuntur tum Advo-
cati , qui de jure respondent, & causas
agunt; tum Theologi Morales, qui de
cqsibus, ut vocant , confcientia tum
etiam Medici, qui de morbis consulun-
tur. Nam ii accedentes ad se circa lin-
gula rei propositje capita singillatim in-
terrogant ; & ab iis , qute sciscitando
sunt expiscati, ad ea, quae minus nota
stmt, pergunt , ut tandem ad principia
generalia, sive Moralis Scientiae, sive Ju-
risprudentia: , live Medicinae perveniant;
ac rem, quae in qutestionem venit , ad
hoc vel illud genus pertinere inselligant.
Si vero Theologus in sacra Concione,
vel Advocatus in foro , vel Medicus in
pulpito rem, de qua contuitus est, ex-
plicare velit , contraria via regreditur,
ac initio dudo a generalibus effatis seu
principiis ad id, quod specialiter propo-
situm est, descendet.
p Hinc liquet Regresfum in demon-
strando vitiosum non esse, licet Circulus
Ti. cusari non possit. Tunc enim fit Re-
gvejjus, cum diversa est demonstrandi ra-
tio, nempeAndlytica&Synthetica. Prior
a speciali rei consideratione ad notiones
communes ascendit : posterior a notio-
nibus communibus ad ea, qua: sunt spe-
Tde Methodo.
cialia, descendit , in quo nullum occur-
rit vitium. Sed Circulus fit, cum idem
servatur demonstrationis genus: v. g. si
quis juxta falsam Aristotelis dodrinam (a),
stellas scintillare affirmaret, quod nimium
a nobis distent, & vicissim eas longe a
nobis distare concluderet, quod scintil-
lent , is Circulum in demonstrando ad-
mitteret, quo Ratiocinatio ipsius merito
vitiosa diceretur.
In eumdem errorem lapsus videtur
Cartesius, dum probat Deum existere ex
hoc,quod in clara & distinda illius idea,qua
nos non fallit,existentia necessario continea-
tur ; & vicissim omnem ideae clara: &
distinda: certitudinem ex ipsius Dei co-
gnitione repetendam docet: siquidem ar-
bitratur , nos nulli ideae clarae & distjn-
dae fidem debere , nisi prius certo Deum
existere teneamus, &c.
Caput II.
JIO
De Metbodo Syntbetica.
QJsnthefis sive Methodus Syntbetica, aut
Methodus compojitionis est ea, qua ve-
ritas inventa congruo modo £/ ordine aliis
exponitur , vel materia quadam feu ar-
gumentum pertrahatur. In qua quidem
Methodo non secus ac in Analysi fitsem-
per a notioribus ad minus nota pro-
gressus : sed in Analysi res primo specia-
tim expenditur, ut ad communes notio-
nes fiat progressus ; in Synthesi vero ge-
nerarim primum, deinde speciatim res
considerantur. Si enim de speciebus prius
ageretur quam de genere ; cum speciei
notitia citra generis cognitionem haberi
nequeat, fepius generis natura explican-
da foret, quotiescumque de specie. ali-
qua esset tradandum , quod molestiam
& confusionem pareret, & ordini, quem
quaerimus, prorsus adversaretur. Metho-
dus
(a) Lib. z. de Calo, cap. g.