DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3184#0014
2 HARMONIiE MA
qux tam incredibili intervallo ab oculis nostris
remota sunt ? Geodetae in exiguis terrae portiun-
culis dimeciendis nunquam adeo pcrfc&e & ex-
a&e suo labore defungi polsunt, ut de exa&a di-
mensione gloriari qucant, ut plurimuminunius
& ejusdem lociapluribus, instrumentorum Geo-
metricorum opera, investigati quantitate discrc-
pantes: Tantum abest, ut Cceiestium Corporum
Mensbresmensionesua seassequutos else ja&ent
exa£tam, & perfe&am proportionem eorum
Corporum, interquae, & oculumac machinas
tale interstitium interest , quod nullam propor-
tionis rationem admittit.
Sed hxc de externis, quaesensibus obvia eo-
rundem Ministerio cognitioni nostrse sese insi-
nuant : Jam ea consideremus, in quibus sensus
nostri ceslant, quae oculus noster non penetrat, &
quorum indagationiMachinse nec ulliusui sunt,
corporum nec atmiberi possunt. Ccelum, & Ccelestia Cor-
CROCOSMICiE
mergat, & quisquilias suas pro magna sapientia
venditare audeat. Ea porro de causa haud abs re
comparanda Vetulas illi, qux adventantibus qui- vttuizrN
busdam, eam de authore, & fure, a quo reculae
diculx 11-
milis.
cpro-
prietates
magisig-
npta:.
nitura.vi- pora materiam suamhabent, exqua constant
rcs&pro- JT t . . * „ r
Habent etiam naturam, propnetates ot vires iuas,
cum non solum ob divinam gloriam , quse om-
nium rerum creatarum scopus primus, & sum-
mus, sed etiam propter particulares totius Uni-
versi, Terrae, ac ipsius Hominis necessitates in
tam vasto spatio, quodque ordine , & loco suo,
a Sapientissimo illo cuncWum rerum Archite&o
creata, disposita, & digesta esse constet. In his
cun£ris,qu3eplusquamCimmeriis tenebris, re-
spectu nostri, involuta sunt, nos miieros morta-
les talpa cceciores, nihil videre, nihil intelliger^e,
nihilscire, nemo erit, quiinficias ire aut velit
autposslt. De Cceli materia, quot & quamva-
riae sunt opiniones ? DeCorporumCcelestium
materia, forma, & proprietatibus qu am mire do-
£torum & eruditorum turba disseutit ? EfTe&a
ipsa, iisexceptis, qu3enobisproximaiunt,&per
aeremdemissaincognitionem nostram delabun-
tur, planenos fugiunt, utpote quiin iis cogno-
scendis Andabatarummorepugnamus, &irritis
Astroiogia. conatibus in iis investigandis dellidamus. Astro-
logiatamen, inquies, de Cceli & Astrorumna«
tura, proprietatibus & viribus agens, satis perspi-
cue &c dilucide cuncta enucleando , in aperturn
producitea, qux hac in parte desiderantur, ita
utancillarem operam Astronomix prxstans, huic
quantitates, situs,motus, ordines, & distantias
monstranti, qualitates , vires, virtutes, & effi-
cacias subjungat, mortalesque absbluta stella-
rum , astrorum, &cceliscientia participes red-
dat. Sed ignorantia & incertitudo cognitionis
nostrae mancae & mutilae, qux astrorum cognitio-
nem adeo lubricam & incertam reddit, ex Astro-
nomia matre clauda & cceca filiam suscepit Astro-
logiam maternisvestigiis insistentem, qusematre
sua longe incertior homines praesentia , & ante
pedes jacentia non videntes , adfuturorum co-
gnitionem informat ? & eadem hariolari docet.
Adeb vana & temeraria esthominis ratio, ut ex
ccelo futurorum contingentiam petitura in fossam
incidat, quam ante pedes jacentem non videt, id-
eb ridicula, & Democriti cachinnis explodenda,
quod perpetuos errores quasi araneus, filo conti-
nuo deducens ex una in aliam caliginem sc im-
Ratio hu-
manaridi-
cula.
quaedam ipsissubreptxfuerant, revelando con-
sulturisresponsurajanuam aperiebat, &nescie-
batauthoremolidistercoris, quodliminiapposi-
tumperjanuamapertam inaedes ipsiusincidcrat.
Stolida nesciens, aquomuncretamfcetidoasFe-
6ta eiset, acinultisipsimaledi&isimprecans, fu-
rem revelare & detegere conabatur olidi sterco-
ris authoresibi longe ignotiorem. Ejusmodiho-
ninum stultam de futuris solicitudinem salse no-
tat Tbilippus Epigrammatejequenti.
^irduasorte Tbales codidumjyderalujlrat',
In so Veamgrejsu pratcipitante ruit.
Huc anm ut qu<edam delapsum rujlica Vtdtt y
Qux yitreo liquidassonte petebat aquat.
Sicfuperissudens, cum perVenisset adipjum,
^AUoquitur quatiens Voce tremente caput.
i/islra quid inspecld* coelisublimia, (lulte ,
Nec tibi quxprosint inferiora yides ,
Dumque futurajludes aliis prxdicerefata,
Cernere qutejaceant nonpotes antepedes.
Exhisomnibus luce Meridiana clarius patet,
quam fallax cynosura in tamvastorerumcogno-
scendarum Oceano cognitionem nostram dirigat,
& quanta sit imperfe&io ejus notitise, quam tanto
sudore, tantis laboribus, tantis molestiis, & tot vi-
giliis nobis acquisivimus, qui ex Ethnicis fontibus
cognitionem nostram haurire , quam aDeofer-
ventibus precibus impetrare malumus. Hxc ta- Ubota
men nemo velim eam in partem interpretetur, ^™"
quodeuminfinemame di£t.a sint, uttantorumno"rePriE-
virorum, quiin hacarenaha&enusdesudarunt,
improbos quidem, sed laude dignisiimos labores,
& sudores indigna sugillatione carpam & cul-
pem, cum omnes rerum siiarum satagentes rcm
profefto haud parvi momentiprxstiterint, &iis
usi sintmediis, quaein promptu habuerunt; idco
dignissimi, qui debitis, & summis laudibus ex-
tollantur. Deploro cantum , & miseror nostram
mortalium conditionem iniquissimam, qui in lu-
tum detrusi , in eodemhaeremus, & intellectus
nostri acie obtusa& hebete ad eorum cognitio-
nemdebitam exurgere non possiimus, quorum
poiseisio tandem nobis Deumexanimoculturis
adjudicabitur. »
Arduum igitur, disficile, & captum meum su- Hujmstri-
perans aggredior opus, quo Harmoniam Macro-ptl "u a"
cosmicam descripturo mihi quis objicere, & ex
me quserere posset, quid causx Cit, quod illius de-
scribendx rationem suscipiam, & ingrediar, cum
tam ardui, ac disficilis laboris disficultas mc non
lateat. Hoc eo fine non fit, ut novi quid intro-
ducam, ac novam aliquam viam ac rationcm ape-
riam, qux facilius ea, quae desunt, sarcire, &
admajorisperfe&ionis gradum cognitionem no-
strampromovereposset, idquodde mepollice-
ri nequeo, & mearum virium etiam non esse fa-
teor. Institutummeum eo tantum speftat, ut di-
versas diversorum de omnium totius Mundi Or-
bium Compage Authorum opiniones, ut & Ura-
nometriam,acPlanetarumTheorias, & ccetern,
qtix
dilucida cxpositi'
mortaKumsudor
nonmodoperfr
i &icon^ob
rumlpero,pl"^
vcrsicognitionerrn
hocsiudiom utilissi
theliumiiiarumobi
jorcmStudentiumi
jorem in eo operai
remautem, &peri
niulque ac certius
nuscientix, Astrc
ac plus utilitatis ex
dundaturumesse,m
])acienusfadum,ine
neradeducendanecl
percerint. Laborem
(yaWuucjie, nec
u
Uantu
VERSI,
tm k{
Summoil
S «nnnCreatoteDE
'st. d«aamesseornnesii]
, remtamexSacrisLir
«t.™. lcuw. iternam, vi
«W» $mptwm i
q^totamutationis,
n°7xia>°mnernst
>^;
rinciPio rJ ""
^SuaFl
adLu^relfft,eine
ne^illam g°nenli
'Psiim a°ccup
TP^cisT
Atkti,
c'taiio.
** &
nu
qux tam incredibili intervallo ab oculis nostris
remota sunt ? Geodetae in exiguis terrae portiun-
culis dimeciendis nunquam adeo pcrfc&e & ex-
a&e suo labore defungi polsunt, ut de exa&a di-
mensione gloriari qucant, ut plurimuminunius
& ejusdem lociapluribus, instrumentorum Geo-
metricorum opera, investigati quantitate discrc-
pantes: Tantum abest, ut Cceiestium Corporum
Mensbresmensionesua seassequutos else ja&ent
exa£tam, & perfe&am proportionem eorum
Corporum, interquae, & oculumac machinas
tale interstitium interest , quod nullam propor-
tionis rationem admittit.
Sed hxc de externis, quaesensibus obvia eo-
rundem Ministerio cognitioni nostrse sese insi-
nuant : Jam ea consideremus, in quibus sensus
nostri ceslant, quae oculus noster non penetrat, &
quorum indagationiMachinse nec ulliusui sunt,
corporum nec atmiberi possunt. Ccelum, & Ccelestia Cor-
CROCOSMICiE
mergat, & quisquilias suas pro magna sapientia
venditare audeat. Ea porro de causa haud abs re
comparanda Vetulas illi, qux adventantibus qui- vttuizrN
busdam, eam de authore, & fure, a quo reculae
diculx 11-
milis.
cpro-
prietates
magisig-
npta:.
nitura.vi- pora materiam suamhabent, exqua constant
rcs&pro- JT t . . * „ r
Habent etiam naturam, propnetates ot vires iuas,
cum non solum ob divinam gloriam , quse om-
nium rerum creatarum scopus primus, & sum-
mus, sed etiam propter particulares totius Uni-
versi, Terrae, ac ipsius Hominis necessitates in
tam vasto spatio, quodque ordine , & loco suo,
a Sapientissimo illo cuncWum rerum Archite&o
creata, disposita, & digesta esse constet. In his
cun£ris,qu3eplusquamCimmeriis tenebris, re-
spectu nostri, involuta sunt, nos miieros morta-
les talpa cceciores, nihil videre, nihil intelliger^e,
nihilscire, nemo erit, quiinficias ire aut velit
autposslt. De Cceli materia, quot & quamva-
riae sunt opiniones ? DeCorporumCcelestium
materia, forma, & proprietatibus qu am mire do-
£torum & eruditorum turba disseutit ? EfTe&a
ipsa, iisexceptis, qu3enobisproximaiunt,&per
aeremdemissaincognitionem nostram delabun-
tur, planenos fugiunt, utpote quiin iis cogno-
scendis Andabatarummorepugnamus, &irritis
Astroiogia. conatibus in iis investigandis dellidamus. Astro-
logiatamen, inquies, de Cceli & Astrorumna«
tura, proprietatibus & viribus agens, satis perspi-
cue &c dilucide cuncta enucleando , in aperturn
producitea, qux hac in parte desiderantur, ita
utancillarem operam Astronomix prxstans, huic
quantitates, situs,motus, ordines, & distantias
monstranti, qualitates , vires, virtutes, & effi-
cacias subjungat, mortalesque absbluta stella-
rum , astrorum, &cceliscientia participes red-
dat. Sed ignorantia & incertitudo cognitionis
nostrae mancae & mutilae, qux astrorum cognitio-
nem adeo lubricam & incertam reddit, ex Astro-
nomia matre clauda & cceca filiam suscepit Astro-
logiam maternisvestigiis insistentem, qusematre
sua longe incertior homines praesentia , & ante
pedes jacentia non videntes , adfuturorum co-
gnitionem informat ? & eadem hariolari docet.
Adeb vana & temeraria esthominis ratio, ut ex
ccelo futurorum contingentiam petitura in fossam
incidat, quam ante pedes jacentem non videt, id-
eb ridicula, & Democriti cachinnis explodenda,
quod perpetuos errores quasi araneus, filo conti-
nuo deducens ex una in aliam caliginem sc im-
Ratio hu-
manaridi-
cula.
quaedam ipsissubreptxfuerant, revelando con-
sulturisresponsurajanuam aperiebat, &nescie-
batauthoremolidistercoris, quodliminiapposi-
tumperjanuamapertam inaedes ipsiusincidcrat.
Stolida nesciens, aquomuncretamfcetidoasFe-
6ta eiset, acinultisipsimaledi&isimprecans, fu-
rem revelare & detegere conabatur olidi sterco-
ris authoresibi longe ignotiorem. Ejusmodiho-
ninum stultam de futuris solicitudinem salse no-
tat Tbilippus Epigrammatejequenti.
^irduasorte Tbales codidumjyderalujlrat',
In so Veamgrejsu pratcipitante ruit.
Huc anm ut qu<edam delapsum rujlica Vtdtt y
Qux yitreo liquidassonte petebat aquat.
Sicfuperissudens, cum perVenisset adipjum,
^AUoquitur quatiens Voce tremente caput.
i/islra quid inspecld* coelisublimia, (lulte ,
Nec tibi quxprosint inferiora yides ,
Dumque futurajludes aliis prxdicerefata,
Cernere qutejaceant nonpotes antepedes.
Exhisomnibus luce Meridiana clarius patet,
quam fallax cynosura in tamvastorerumcogno-
scendarum Oceano cognitionem nostram dirigat,
& quanta sit imperfe&io ejus notitise, quam tanto
sudore, tantis laboribus, tantis molestiis, & tot vi-
giliis nobis acquisivimus, qui ex Ethnicis fontibus
cognitionem nostram haurire , quam aDeofer-
ventibus precibus impetrare malumus. Hxc ta- Ubota
men nemo velim eam in partem interpretetur, ^™"
quodeuminfinemame di£t.a sint, uttantorumno"rePriE-
virorum, quiin hacarenaha&enusdesudarunt,
improbos quidem, sed laude dignisiimos labores,
& sudores indigna sugillatione carpam & cul-
pem, cum omnes rerum siiarum satagentes rcm
profefto haud parvi momentiprxstiterint, &iis
usi sintmediis, quaein promptu habuerunt; idco
dignissimi, qui debitis, & summis laudibus ex-
tollantur. Deploro cantum , & miseror nostram
mortalium conditionem iniquissimam, qui in lu-
tum detrusi , in eodemhaeremus, & intellectus
nostri acie obtusa& hebete ad eorum cognitio-
nemdebitam exurgere non possiimus, quorum
poiseisio tandem nobis Deumexanimoculturis
adjudicabitur. »
Arduum igitur, disficile, & captum meum su- Hujmstri-
perans aggredior opus, quo Harmoniam Macro-ptl "u a"
cosmicam descripturo mihi quis objicere, & ex
me quserere posset, quid causx Cit, quod illius de-
scribendx rationem suscipiam, & ingrediar, cum
tam ardui, ac disficilis laboris disficultas mc non
lateat. Hoc eo fine non fit, ut novi quid intro-
ducam, ac novam aliquam viam ac rationcm ape-
riam, qux facilius ea, quae desunt, sarcire, &
admajorisperfe&ionis gradum cognitionem no-
strampromovereposset, idquodde mepollice-
ri nequeo, & mearum virium etiam non esse fa-
teor. Institutummeum eo tantum speftat, ut di-
versas diversorum de omnium totius Mundi Or-
bium Compage Authorum opiniones, ut & Ura-
nometriam,acPlanetarumTheorias, & ccetern,
qtix
dilucida cxpositi'
mortaKumsudor
nonmodoperfr
i &icon^ob
rumlpero,pl"^
vcrsicognitionerrn
hocsiudiom utilissi
theliumiiiarumobi
jorcmStudentiumi
jorem in eo operai
remautem, &peri
niulque ac certius
nuscientix, Astrc
ac plus utilitatis ex
dundaturumesse,m
])acienusfadum,ine
neradeducendanecl
percerint. Laborem
(yaWuucjie, nec
u
Uantu
VERSI,
tm k{
Summoil
S «nnnCreatoteDE
'st. d«aamesseornnesii]
, remtamexSacrisLir
«t.™. lcuw. iternam, vi
«W» $mptwm i
q^totamutationis,
n°7xia>°mnernst
>^;
rinciPio rJ ""
^SuaFl
adLu^relfft,eine
ne^illam g°nenli
'Psiim a°ccup
TP^cisT
Atkti,
c'taiio.
** &
nu