DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3184#0222
74
SITVS TERRi!
CIRCVLIS COELESTIBVS
C I R C V N D A T M. '
Caufadi-
ftcrmina-
tionis.
Neccflitas.
"*Iypothe-
(ionorigo,
Aftra ad
Cccli di-
ftermina-
tioncmvi-
nmmon-
ftrarunt.
T IN AGRORUM, pafcuo-
rum, vinearum, filvarum, imo &
rcgionum , provinciarum, domi-
niorum, fimilium terrarum, ac di-
ftrictuum finibus, in terrcna fuper-
ficicdcterminandis, Geometra cer-
ta figna, & certas lincasadhibcnt,
quibus afilgnati limites dignofcl
queant : Ita ctiam Afironomi, &
Cofmographi in Corporum Mundi hujus afpcdtabilis regio-
nibus, & diftridlibus disjungendis, & dignofcendis circu-
los & lineasufurpant, quibusuniufcujufque Corporisre-
gioncs, &tractusdefiniunt, &abaliorumCorporumviis,
&curfibusdiftinguunt, & difcernunt. Quandoenimma-
ximam illam Univcrfi Creati cxpanfionem oculis noftris
intucmur, nilnifi Aftra vidcmus, in cceruleo illo y^Ethcre
curfum fuum nodtu &interdiu promoventia, & modo k
nobisabcundo, modoadnosredeundo, ftupendasillasvi-
ciflitudines temporum, & tempeftatum cfficientia. Intcrim
nullxvixapparent, nullxfemitxccrnuntur, nulli tramitcs
inafpectumcadunt, quibusdignofcipoflcnt, &diftermi-
narimotus , & curfus tantorum corporum haud abfimi-
lium navibus curfum fuum tencntibus per Occanum, in
quo fe nullx vix, nullx orbitx dant confpiciendas, ac prx-
ter Ccelum & aquam, nihilaliudin oculos incurrit. Ideo
poftulavitnecefTitas Vitx Humanx, qux Tempori fubje-^
cta , ejufdem diftindtione & obfervatione perpetua indi-
gct, idcmquc aftrorum curfibusmetiri cogitur, utejufmo-
di diftcrminatione non folum UniverfaSphxraCceleftis,
•fed&rcliqua Corpora ejufdcm omnia , in certum Ordi-
nem rcdigcrentur, atquc in Ordincmredactaccrtislimiti-
bus, & finibus circumfcriberentur, qui in Vita Humana
maximo ufui futuri effent. Hincnatx//y/>i«^?/«illxhadte-
nus a nobis dcfcriptx, & Orbes Mundanorum Corporum
curfus& motus definicntcs, quibus acccflerunt Circnli &
lint& omnes Orbcs & Sphxras tam in gencrc quam in fpecic
certisdiftinctionum, &difcriminumnotis diftcrminantcs,
& oculum ac rationcm in tanta vaftitatc, nullas prorfus di-
ftindliones oftendente, dirigentes. Straverunt ipla Aftra ad
cjufmodi diftcrminationem viam , dum Oitu & Occafu
fuo inter Scptcntrionem & mcridiem pcrpctuum curfum
tcncntcs , quatuor Mundi plagas oftcnderunt, ac porro
nodtium dicrumque incrementa, & dccrementa paflim li-
mitcsfuosconftitucrunt, &tandemSol,Luna, cxterique
Planctx, pcr fua detcrminata tcmpora curfus fuos varian-
tes, cjufmodi notis invenicndis occafionem prxbuenmt.
Ingeniofaigiturexcogitationc Ajlronomi,&cCofmographi Li-
neas & Circulos commenti funt, revcra quidcni in Mundana
Molc non apparentcs, fcd tamen eam proprictatcm habcn-
tes, utimaginationeconcipiantur, &oculo«acrationihu-
manx, in tanta rcrum vaftitate difcerncnda, tanquamdu-
ces exiftant. Omnes autcm Circtdi Corpora circuitibus fuis
includunt, &//»w,quxin Circulis & Spharis Diametrorum
nomineinnotuerunt, & in duas xquales partes fedrxfuas
Semidiamttros habent, per mcdios Circalos, five Circularts
fuptrficies, & Sphtras mcdias, teuCorpora Sphtrica,exten-
fione redla tranfeunt, atque eorundem motui inferviunt.
Eft autcm Sph&ra Corpus rotundum, rotunda, & a Ccntro
xquidiftante fuperficic terminatum , a qua omnes lincx
3Jquali longitudine procurrunt ad Centrum, quod inipfius
corporis medio intimo , aut mcditullio pundium eft, ab
omnibus fupcrficiei partibus xque diftans , Dinmetros in
duas Semidiametros xqualcs dividens, & omnes lineas in
fuperficiem xquali diftantia emittens. Omnes igitur//»f^
ab una fuperficiei parte per centrum ufque ad alteram tranf-
euntesfuntxqualcs, & Z>/'4»;w//w conftituunt, atqueab
illo ipfo centro, fcupundtomedio in duas xquales pattcs,
Semidiametros vocatas, dilpefcuntur. Cxterx vero linex.
omnes , qux per Sph&ram ab una fuperficiei ad altcram
partem, e rcgione fitam, dudtx Centrum non tranfeunt,
fedilludprxtereunt, minorcsfunt Diametris, quibus lon-
gitudinc fua minime refpondent. Linea autem illa, qux ab
una extrcmitatis partc pcr Centrum ad alteram partcm ad-
vcrfam redta deducitur, in Circulo cft Diameter, & hunc
eundem in duos fcmiciiculos partitur; at in Sphx,ra nomine
Axis infignitur, eidemqucmovendx infcrvit. ac duas cx-
tremitates, five apices habet, qui Poli vocati, funt duo ex-
trema linex pundra, fibi inviccm opp ofita, circa qux spha-
rarum fit converfio. Cum cxtcns Lineis Sph&r& aut Globi
alicujus fuperficicm fccantibus ita comparatumeft, utcx
omnibus fuperficiem tranlcuntibus quxdam eandem in duo
hxmifphxria xqualia dividant atque ideo Circuli Majores
vocentur, quales in Globo Ccelefti, & Terreftri funt Coluri
& Meridiani, divifionc fuperficici duo hxmifphxria effi-
cientcs, & magnitudincm fcmpcr ac ubique xqualemha-
bcntcs: Quxdam veroin duo inxqualia mcmbra, feu duas
inxqualesportiones, majorem, &minorem,diftribuant,
ut funt Ctrculi Paralleli, ideo mhiores vocati, quia magni-
tudinc funt infra Circulos majorcs.
Line/e. igitur in Cofmographicis, & Aftronomicis la-
boribus potillimum obfcrvandx &■ confidcrandx funt
vel
Non funt •
vcrLtLinca,
fcd tamcn
utilcs.
Diametti.
Semidia-
mctri.
Sphira
quid i
Ccntrum.
Diamcter.
Semidia-
mctri.
Diamctct
Axis.
Poli.
Circuli ma-
jorcs.
Minorcs.
Lincarum
Divifio.
Reci/e
;'R.Ecif, qux rcdta cxtcnfione in longitudinem ab uno punfto ad alterum cxcurrunt, & funt
vcl in
f Circulo,vc1 Circulari Lined, & Superficie Circulari, & quidcm vel
f Majores, qux magnitudine excedunt cxteras, ut Diamelri, qux ab una circuli, feu
| circumfcrcntix parte pcr centrum ad altcram deducuntur, accntro induas xquales
i partcs, Semidiametros nuncupatas, fccantur, & circularem lincam, ac fupcrficicm
I induasxqualesportioncsdividunt.
i Minores, quarumlongitudo cftminorDiametris, &funtvcl
f Semidiametri, dimidix nimirum partcs Diametri.
J LintA duftAextra centrum ab unaparte circumfercntix Circuli, aut Circularis fu-
i pcrficiei, ad altcram, qux circularcm ambitum, & fnpcrficicm induaspartcs,
l feuduofegmentainxqualia, majusnimirum, &minus dividunt, StDiametre
(_ minores, semidiametris veropartimmajores, partimminoresexiftunt.
(_Sph>ek.a, & Corpore Sphxrico, & quidem vel
Majores quarum longitudocxcedit,utfunt
^yixes, fcu Diametri Sphxrarum, & Globorum , ab una exrremitate
fupcrficici Spharicx adaltcramductx, circa quas immobilcs fphxra
circum-
SITVS TERRi!
CIRCVLIS COELESTIBVS
C I R C V N D A T M. '
Caufadi-
ftcrmina-
tionis.
Neccflitas.
"*Iypothe-
(ionorigo,
Aftra ad
Cccli di-
ftermina-
tioncmvi-
nmmon-
ftrarunt.
T IN AGRORUM, pafcuo-
rum, vinearum, filvarum, imo &
rcgionum , provinciarum, domi-
niorum, fimilium terrarum, ac di-
ftrictuum finibus, in terrcna fuper-
ficicdcterminandis, Geometra cer-
ta figna, & certas lincasadhibcnt,
quibus afilgnati limites dignofcl
queant : Ita ctiam Afironomi, &
Cofmographi in Corporum Mundi hujus afpcdtabilis regio-
nibus, & diftridlibus disjungendis, & dignofcendis circu-
los & lineasufurpant, quibusuniufcujufque Corporisre-
gioncs, &tractusdefiniunt, &abaliorumCorporumviis,
&curfibusdiftinguunt, & difcernunt. Quandoenimma-
ximam illam Univcrfi Creati cxpanfionem oculis noftris
intucmur, nilnifi Aftra vidcmus, in cceruleo illo y^Ethcre
curfum fuum nodtu &interdiu promoventia, & modo k
nobisabcundo, modoadnosredeundo, ftupendasillasvi-
ciflitudines temporum, & tempeftatum cfficientia. Intcrim
nullxvixapparent, nullxfemitxccrnuntur, nulli tramitcs
inafpectumcadunt, quibusdignofcipoflcnt, &diftermi-
narimotus , & curfus tantorum corporum haud abfimi-
lium navibus curfum fuum tencntibus per Occanum, in
quo fe nullx vix, nullx orbitx dant confpiciendas, ac prx-
ter Ccelum & aquam, nihilaliudin oculos incurrit. Ideo
poftulavitnecefTitas Vitx Humanx, qux Tempori fubje-^
cta , ejufdem diftindtione & obfervatione perpetua indi-
gct, idcmquc aftrorum curfibusmetiri cogitur, utejufmo-
di diftcrminatione non folum UniverfaSphxraCceleftis,
•fed&rcliqua Corpora ejufdcm omnia , in certum Ordi-
nem rcdigcrentur, atquc in Ordincmredactaccrtislimiti-
bus, & finibus circumfcriberentur, qui in Vita Humana
maximo ufui futuri effent. Hincnatx//y/>i«^?/«illxhadte-
nus a nobis dcfcriptx, & Orbes Mundanorum Corporum
curfus& motus definicntcs, quibus acccflerunt Circnli &
lint& omnes Orbcs & Sphxras tam in gencrc quam in fpecic
certisdiftinctionum, &difcriminumnotis diftcrminantcs,
& oculum ac rationcm in tanta vaftitatc, nullas prorfus di-
ftindliones oftendente, dirigentes. Straverunt ipla Aftra ad
cjufmodi diftcrminationem viam , dum Oitu & Occafu
fuo inter Scptcntrionem & mcridiem pcrpctuum curfum
tcncntcs , quatuor Mundi plagas oftcnderunt, ac porro
nodtium dicrumque incrementa, & dccrementa paflim li-
mitcsfuosconftitucrunt, &tandemSol,Luna, cxterique
Planctx, pcr fua detcrminata tcmpora curfus fuos varian-
tes, cjufmodi notis invenicndis occafionem prxbuenmt.
Ingeniofaigiturexcogitationc Ajlronomi,&cCofmographi Li-
neas & Circulos commenti funt, revcra quidcni in Mundana
Molc non apparentcs, fcd tamen eam proprictatcm habcn-
tes, utimaginationeconcipiantur, &oculo«acrationihu-
manx, in tanta rcrum vaftitate difcerncnda, tanquamdu-
ces exiftant. Omnes autcm Circtdi Corpora circuitibus fuis
includunt, &//»w,quxin Circulis & Spharis Diametrorum
nomineinnotuerunt, & in duas xquales partes fedrxfuas
Semidiamttros habent, per mcdios Circalos, five Circularts
fuptrficies, & Sphtras mcdias, teuCorpora Sphtrica,exten-
fione redla tranfeunt, atque eorundem motui inferviunt.
Eft autcm Sph&ra Corpus rotundum, rotunda, & a Ccntro
xquidiftante fuperficic terminatum , a qua omnes lincx
3Jquali longitudine procurrunt ad Centrum, quod inipfius
corporis medio intimo , aut mcditullio pundium eft, ab
omnibus fupcrficiei partibus xque diftans , Dinmetros in
duas Semidiametros xqualcs dividens, & omnes lineas in
fuperficiem xquali diftantia emittens. Omnes igitur//»f^
ab una fuperficiei parte per centrum ufque ad alteram tranf-
euntesfuntxqualcs, & Z>/'4»;w//w conftituunt, atqueab
illo ipfo centro, fcupundtomedio in duas xquales pattcs,
Semidiametros vocatas, dilpefcuntur. Cxterx vero linex.
omnes , qux per Sph&ram ab una fuperficiei ad altcram
partem, e rcgione fitam, dudtx Centrum non tranfeunt,
fedilludprxtereunt, minorcsfunt Diametris, quibus lon-
gitudinc fua minime refpondent. Linea autem illa, qux ab
una extrcmitatis partc pcr Centrum ad alteram partcm ad-
vcrfam redta deducitur, in Circulo cft Diameter, & hunc
eundem in duos fcmiciiculos partitur; at in Sphx,ra nomine
Axis infignitur, eidemqucmovendx infcrvit. ac duas cx-
tremitates, five apices habet, qui Poli vocati, funt duo ex-
trema linex pundra, fibi inviccm opp ofita, circa qux spha-
rarum fit converfio. Cum cxtcns Lineis Sph&r& aut Globi
alicujus fuperficicm fccantibus ita comparatumeft, utcx
omnibus fuperficiem tranlcuntibus quxdam eandem in duo
hxmifphxria xqualia dividant atque ideo Circuli Majores
vocentur, quales in Globo Ccelefti, & Terreftri funt Coluri
& Meridiani, divifionc fuperficici duo hxmifphxria effi-
cientcs, & magnitudincm fcmpcr ac ubique xqualemha-
bcntcs: Quxdam veroin duo inxqualia mcmbra, feu duas
inxqualesportiones, majorem, &minorem,diftribuant,
ut funt Ctrculi Paralleli, ideo mhiores vocati, quia magni-
tudinc funt infra Circulos majorcs.
Line/e. igitur in Cofmographicis, & Aftronomicis la-
boribus potillimum obfcrvandx &■ confidcrandx funt
vel
Non funt •
vcrLtLinca,
fcd tamcn
utilcs.
Diametti.
Semidia-
mctri.
Sphira
quid i
Ccntrum.
Diamcter.
Semidia-
mctri.
Diamctct
Axis.
Poli.
Circuli ma-
jorcs.
Minorcs.
Lincarum
Divifio.
Reci/e
;'R.Ecif, qux rcdta cxtcnfione in longitudinem ab uno punfto ad alterum cxcurrunt, & funt
vcl in
f Circulo,vc1 Circulari Lined, & Superficie Circulari, & quidcm vel
f Majores, qux magnitudine excedunt cxteras, ut Diamelri, qux ab una circuli, feu
| circumfcrcntix parte pcr centrum ad altcram deducuntur, accntro induas xquales
i partcs, Semidiametros nuncupatas, fccantur, & circularem lincam, ac fupcrficicm
I induasxqualesportioncsdividunt.
i Minores, quarumlongitudo cftminorDiametris, &funtvcl
f Semidiametri, dimidix nimirum partcs Diametri.
J LintA duftAextra centrum ab unaparte circumfercntix Circuli, aut Circularis fu-
i pcrficiei, ad altcram, qux circularcm ambitum, & fnpcrficicm induaspartcs,
l feuduofegmentainxqualia, majusnimirum, &minus dividunt, StDiametre
(_ minores, semidiametris veropartimmajores, partimminoresexiftunt.
(_Sph>ek.a, & Corpore Sphxrico, & quidem vel
Majores quarum longitudocxcedit,utfunt
^yixes, fcu Diametri Sphxrarum, & Globorum , ab una exrremitate
fupcrficici Spharicx adaltcramductx, circa quas immobilcs fphxra
circum-