DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3184#0257
io6
H Y P O T H E S I S
PTOLEMAICA,
S I V E
COMMUNIS PLANETARUM MOTUS
jP er Eccentricos &■ Epicyclos monjlratus. »
Uranome-
tria: partcs
du.c.
Sphacric»,
The o-
R I C A
Pahs.
RANOMETRICA INSTI-
T U TIO Duabus Partibus ad
^Afirognofiam, fivc Ccelefiium Cor*
porttm cognitioncm mentcs huma-
nas deducere folet : Una illarum
Sph&rica nominatur, & in genere
|! de Corporttm Cmhfiium Ordinc ac
Diipofitione agit, Primumque eo-
rundcm CMotunt commonftrat :
«cThcoii- Altera Theorica Vlanetarum Theoriam traftando , eorun-
"' dcm CMotum Secundum demonftrat. Licct autem unico
tantum, & vere Phjfico eoque SpiraliMotu planets circum-
ferantur, & pcr eorundem Apparentes Siderum Motus di-
fcordes , & inasqualcs falvari pofie videantur; Attamen
quiatalismotuscompofituscft, &haud faciletabellarum
. canccllis fe conftringi patitur , ncccflarium vifum fuit
^jifironomUwx duos SimplicesMotuseumrcfolvere, atque
unum Primi, alterum Secundi Motus appellatione infignire.
Hinc Vranometrix,, five A/lronomia in Spharicam, & Theo-
ricam nata divifio, Priorem Partem Sphara & Primi Motttt,
explicationi, Pofleriorcm Sectmdi LMotus & planetartim
Theorix. elucidationi deftinans. Illam prxcedentibus ali-
quot Typis Vranographicis, & Cofmographicis delincavimus
& dcfcripfimus : Hanc fequcntibus aliquot cxpedicmus,
&■ Antiqttorum faltcm ac Ptolemdi Theoriam in Eccentricis
& Epicyclis confiftentcm ob oculos ponemus, atque ex aliis
Hypotbeftbus enafcentem in Secundam hujus Operis Partem
rejiciemus.
THEORIA, SIVE THEORICAPARS
\_A(lronomi& five Vranometru Mottim Secundum, Erraticis
S/cvKirpropriumexponit, & ob magnam fuam diifkulta-
tcm, intricaramquedoctrinam, contcmplationem, &at-
tentioncm accuratam exquifitamquc rcquirens, biaojag
nomen fibi acquifivit. Eft autcm vcl Communis, fcu Gene-
ralis, vcl Propria fivc Spccialis.
Communis Sive Generaiis agitdcPlanetisin
gencrc, & quidem I. de Nominibus, II. de Numero , &
Ordine. III. de Orbibus. IV'. de i^Affeciionibw Communi-
btts.
I. DE NOMINIBVS.
Planctit, Erroncs, & StcHx Erraticx, qux infra Fixas in-
xqualidiftantia & divcrfomotu dcprehenfx, vulgo in Pri-
marias qux fiint Sol & Lttna in Sacris duo Magna Lttmina-
Sccundarii. rja appcllarx, & Sccttndarias, qux funt quinquc rcliqui
planeta, dividuntur, apud Gracos & Latinos appellationcm
fuam ab errando fumpferunt, non quod crronco, & incer-
to, atquc plane irrcgulari curfu domicilia fibi deftinata pcr-
crrentj fcd quianon tantum cclcri, fcd & vagabundo quafi
motu, modoinlongum, modoinlatum, modofurfum,
mododcorfum, modoinconfequcntia, modoin antece-
dcntiaproccdunt. Sicctiamnoninuno codcmque Hemi-
^/Wioftabilcsmancnt, k&modibmBoreali, mo&bmMe-
' ridionalt confpcctx, interBoream &Auftrum fuasPerio-
dicas profe&iones ita cxpcdiunt, ut nunc uni nunc altcri
/>/>/«'//;« propicrcscxiftanr, eonomincidco a Stcllis Fixis
difcrcrx, quarum quxvis in fuo proprio Hemijphario com-
morari confucvit. Hx cnim in Ociavo Coelo Inerrantes , &
Fixa appellari folita:, uniformi lcgc gaudcnt, &obfum-
Stcllarum -niam tarditatem pcneimmobilcs, in fuis confuetis Hemi-
Fixa.mnSc fphariis & locis fcmper ftabilcs, & quafi immobilcs cer-
Etratica- nuntur, ac in eadem Cali Rcgione femper depfchenfa:, a
i i- piaijetjs jt^ diftingmuitur. Hi luminc conftanti & tran-
Co MMU-
h r s S r-
V E G E-
N E rc A-
L I 5-
I. Komina
Plancta-
rum.
Planttx
Primarii:
quillo ut plurimum; Illx tremulo & fcintillante apparcnt:
Hi fitum, & interftitia fua, quibus inter fc, & a Stellts Fixk
abfimt, fubindc mutant; Ilke ncque Situs, ncquediftan-
tias fuas variant ;■ Hi ultra odf o Gradus a latcrc Ecliptica
utroquc non difcedunt; Illx in fua diftantia confucta per-
mancnt. Porro quoad Planetarum, quos Cicero x.o.t ttrn-
(p&imv, quafiminime errantcs, diciautumat, particularia
nomina, diverfi diverfa ferunt judicia. Quidam fupcrfti-
tiofas cjufmodi appcllationcs fuperftitionis coargucndas
cenfent. Antiquitatum Studiofi eadcm nomina rctincnda
putantarbitrantcs, nommaillaprimitusi>/<itf<r/« impofita,
non ficftorum Deorum, fedHeroum, & Heroinarum ap-
pcllationibus accepta ferenda cflc. Alii hxc nomina Plane-
tis indita ab Antiquis Sapientibus fingularia quxdam myflc-
riacontincre, & cujufque naturam & proprictates innucre
opinantur. Deipfis nominibus cujufquc in Theoria ipfms
Speciali mcntioncm facicmus.
II. DE PLANETARVM- NFMERO, ET OR-
DINE.
Planetas non plurcs quam fcptem cfle tam Veteres, quam
Recentiores Aflronomi confcnfu unanimi ftatuunt, licct non
dcfint, qui cx Novis Obfcrvationibus corum numerum au-
gere velint, quibus tamcn ipfa Natura refragari videtur,
quxnoimifihosfeptemP/«#£/4tf, Septem Principum Qua-
litatum prxfidcs admittit, quorum Nomina funt, Satur-
ntts, lupiter, CA<lars, Sol, Venm, L.Mercttritts, Lttna. Eun-
dem Ordinem & Numerum comprchcndit vulgaris Vcr-
ficulus:
Poft S i m Sum Jicjuitiir,proximaL u n hfitbefl.
Et duo dyfticha fcquentia:
Saturnus prior efc: hinc ] u i i t e r. : inde-j
G r a ni v u s:
Pofl feqttitur Phoejus: Cypria quinta Ve-
>(us:
Mercurius fcxtus-,veruminfima,drnltima
L u n a efl:
Ordo Planetarttm clatiditur boc nttmero.
Numerum non Ordincm uno vcrfu complexus cft Man-
tttanus.
Saturnus, Mars, Ltma, Venus, Sol, Itipiter, Hermes.
A quo non abludit Grxcus vcrfus.
ZcOc, a^ijs , 7ix(p'i>i ,fu\r/[, Kpiv@*, 'jAi©*, loiptf.
Ordincm hunc ftabiliunt i. CMotus, qui tanto majorcm
affignat Planeta. Spb&ram , & tanto rcmotiorcm tcftatur,
quanto tardiorcmptufuam Pcriodum abfolvit. z. Occul-
tatio, omnino & firmitcr aflercns, illos Planetas Infcriorcs
efle, quiSupcriorestegunt. SicSolem Ltina occultat, 6c
ab co occultatur, quiainfcriorcm locum nafta eft. 3. Pa-
rallaxis, fi vc Afpcclus divcrfitas, in humiliore Ste/Ia major,
& in fublimiorc minor in conlpecfum prodicns, unde &
Lttnst Parallaxis facit, utidcm planeta, qui in ima Coeli Re-
gione fcdcm fuam obtinuit, pkcrumquc alicno loco con-
cipiatur. Patcthinc crror Platonis & Vetertim quorundam
Philofophorttm, qui Venerem & Mercwiiim fupra Solem cx-
tulcrunt, qui tamcn minorcm Parallaxin habcns locum
fibi fupra Mcrcttrittm & Vcneremzxxo<px, qux ipfactiam
Mercurio candcm ob rationcm fe prxponcndam docet, li-
ccrfint, quibusplacct, ut Venus Mercttrio fubjiciatur, &
hic illi prxponatur. Sol ipfc tanquam Rex & Gubcrnator
cxtcrorum omnium iurc ac merito, foliumfuumrcgium
in mcdio pofuit, ut ita Dux & modcrator omnium, Mundi
rcclor, Planetarttm maximus, a-mporis citcclor & dircilor,
ac
Divcrla dc
Plancra-
rum nomi-
nibusjudi-
cia.
Il.Plancta-
tumNu-
mcrus, 5c
Ordt.
Ordinisra-
cioncs.
Pl.itonis, &
Vcteium
quorun-
d.imPhilo-
fopKorum
aror.
H Y P O T H E S I S
PTOLEMAICA,
S I V E
COMMUNIS PLANETARUM MOTUS
jP er Eccentricos &■ Epicyclos monjlratus. »
Uranome-
tria: partcs
du.c.
Sphacric»,
The o-
R I C A
Pahs.
RANOMETRICA INSTI-
T U TIO Duabus Partibus ad
^Afirognofiam, fivc Ccelefiium Cor*
porttm cognitioncm mentcs huma-
nas deducere folet : Una illarum
Sph&rica nominatur, & in genere
|! de Corporttm Cmhfiium Ordinc ac
Diipofitione agit, Primumque eo-
rundcm CMotunt commonftrat :
«cThcoii- Altera Theorica Vlanetarum Theoriam traftando , eorun-
"' dcm CMotum Secundum demonftrat. Licct autem unico
tantum, & vere Phjfico eoque SpiraliMotu planets circum-
ferantur, & pcr eorundem Apparentes Siderum Motus di-
fcordes , & inasqualcs falvari pofie videantur; Attamen
quiatalismotuscompofituscft, &haud faciletabellarum
. canccllis fe conftringi patitur , ncccflarium vifum fuit
^jifironomUwx duos SimplicesMotuseumrcfolvere, atque
unum Primi, alterum Secundi Motus appellatione infignire.
Hinc Vranometrix,, five A/lronomia in Spharicam, & Theo-
ricam nata divifio, Priorem Partem Sphara & Primi Motttt,
explicationi, Pofleriorcm Sectmdi LMotus & planetartim
Theorix. elucidationi deftinans. Illam prxcedentibus ali-
quot Typis Vranographicis, & Cofmographicis delincavimus
& dcfcripfimus : Hanc fequcntibus aliquot cxpedicmus,
&■ Antiqttorum faltcm ac Ptolemdi Theoriam in Eccentricis
& Epicyclis confiftentcm ob oculos ponemus, atque ex aliis
Hypotbeftbus enafcentem in Secundam hujus Operis Partem
rejiciemus.
THEORIA, SIVE THEORICAPARS
\_A(lronomi& five Vranometru Mottim Secundum, Erraticis
S/cvKirpropriumexponit, & ob magnam fuam diifkulta-
tcm, intricaramquedoctrinam, contcmplationem, &at-
tentioncm accuratam exquifitamquc rcquirens, biaojag
nomen fibi acquifivit. Eft autcm vcl Communis, fcu Gene-
ralis, vcl Propria fivc Spccialis.
Communis Sive Generaiis agitdcPlanetisin
gencrc, & quidem I. de Nominibus, II. de Numero , &
Ordine. III. de Orbibus. IV'. de i^Affeciionibw Communi-
btts.
I. DE NOMINIBVS.
Planctit, Erroncs, & StcHx Erraticx, qux infra Fixas in-
xqualidiftantia & divcrfomotu dcprehenfx, vulgo in Pri-
marias qux fiint Sol & Lttna in Sacris duo Magna Lttmina-
Sccundarii. rja appcllarx, & Sccttndarias, qux funt quinquc rcliqui
planeta, dividuntur, apud Gracos & Latinos appellationcm
fuam ab errando fumpferunt, non quod crronco, & incer-
to, atquc plane irrcgulari curfu domicilia fibi deftinata pcr-
crrentj fcd quianon tantum cclcri, fcd & vagabundo quafi
motu, modoinlongum, modoinlatum, modofurfum,
mododcorfum, modoinconfequcntia, modoin antece-
dcntiaproccdunt. Sicctiamnoninuno codcmque Hemi-
^/Wioftabilcsmancnt, k&modibmBoreali, mo&bmMe-
' ridionalt confpcctx, interBoream &Auftrum fuasPerio-
dicas profe&iones ita cxpcdiunt, ut nunc uni nunc altcri
/>/>/«'//;« propicrcscxiftanr, eonomincidco a Stcllis Fixis
difcrcrx, quarum quxvis in fuo proprio Hemijphario com-
morari confucvit. Hx cnim in Ociavo Coelo Inerrantes , &
Fixa appellari folita:, uniformi lcgc gaudcnt, &obfum-
Stcllarum -niam tarditatem pcneimmobilcs, in fuis confuetis Hemi-
Fixa.mnSc fphariis & locis fcmper ftabilcs, & quafi immobilcs cer-
Etratica- nuntur, ac in eadem Cali Rcgione femper depfchenfa:, a
i i- piaijetjs jt^ diftingmuitur. Hi luminc conftanti & tran-
Co MMU-
h r s S r-
V E G E-
N E rc A-
L I 5-
I. Komina
Plancta-
rum.
Planttx
Primarii:
quillo ut plurimum; Illx tremulo & fcintillante apparcnt:
Hi fitum, & interftitia fua, quibus inter fc, & a Stellts Fixk
abfimt, fubindc mutant; Ilke ncque Situs, ncquediftan-
tias fuas variant ;■ Hi ultra odf o Gradus a latcrc Ecliptica
utroquc non difcedunt; Illx in fua diftantia confucta per-
mancnt. Porro quoad Planetarum, quos Cicero x.o.t ttrn-
(p&imv, quafiminime errantcs, diciautumat, particularia
nomina, diverfi diverfa ferunt judicia. Quidam fupcrfti-
tiofas cjufmodi appcllationcs fuperftitionis coargucndas
cenfent. Antiquitatum Studiofi eadcm nomina rctincnda
putantarbitrantcs, nommaillaprimitusi>/<itf<r/« impofita,
non ficftorum Deorum, fedHeroum, & Heroinarum ap-
pcllationibus accepta ferenda cflc. Alii hxc nomina Plane-
tis indita ab Antiquis Sapientibus fingularia quxdam myflc-
riacontincre, & cujufque naturam & proprictates innucre
opinantur. Deipfis nominibus cujufquc in Theoria ipfms
Speciali mcntioncm facicmus.
II. DE PLANETARVM- NFMERO, ET OR-
DINE.
Planetas non plurcs quam fcptem cfle tam Veteres, quam
Recentiores Aflronomi confcnfu unanimi ftatuunt, licct non
dcfint, qui cx Novis Obfcrvationibus corum numerum au-
gere velint, quibus tamcn ipfa Natura refragari videtur,
quxnoimifihosfeptemP/«#£/4tf, Septem Principum Qua-
litatum prxfidcs admittit, quorum Nomina funt, Satur-
ntts, lupiter, CA<lars, Sol, Venm, L.Mercttritts, Lttna. Eun-
dem Ordinem & Numerum comprchcndit vulgaris Vcr-
ficulus:
Poft S i m Sum Jicjuitiir,proximaL u n hfitbefl.
Et duo dyfticha fcquentia:
Saturnus prior efc: hinc ] u i i t e r. : inde-j
G r a ni v u s:
Pofl feqttitur Phoejus: Cypria quinta Ve-
>(us:
Mercurius fcxtus-,veruminfima,drnltima
L u n a efl:
Ordo Planetarttm clatiditur boc nttmero.
Numerum non Ordincm uno vcrfu complexus cft Man-
tttanus.
Saturnus, Mars, Ltma, Venus, Sol, Itipiter, Hermes.
A quo non abludit Grxcus vcrfus.
ZcOc, a^ijs , 7ix(p'i>i ,fu\r/[, Kpiv@*, 'jAi©*, loiptf.
Ordincm hunc ftabiliunt i. CMotus, qui tanto majorcm
affignat Planeta. Spb&ram , & tanto rcmotiorcm tcftatur,
quanto tardiorcmptufuam Pcriodum abfolvit. z. Occul-
tatio, omnino & firmitcr aflercns, illos Planetas Infcriorcs
efle, quiSupcriorestegunt. SicSolem Ltina occultat, 6c
ab co occultatur, quiainfcriorcm locum nafta eft. 3. Pa-
rallaxis, fi vc Afpcclus divcrfitas, in humiliore Ste/Ia major,
& in fublimiorc minor in conlpecfum prodicns, unde &
Lttnst Parallaxis facit, utidcm planeta, qui in ima Coeli Re-
gione fcdcm fuam obtinuit, pkcrumquc alicno loco con-
cipiatur. Patcthinc crror Platonis & Vetertim quorundam
Philofophorttm, qui Venerem & Mercwiiim fupra Solem cx-
tulcrunt, qui tamcn minorcm Parallaxin habcns locum
fibi fupra Mcrcttrittm & Vcneremzxxo<px, qux ipfactiam
Mercurio candcm ob rationcm fe prxponcndam docet, li-
ccrfint, quibusplacct, ut Venus Mercttrio fubjiciatur, &
hic illi prxponatur. Sol ipfc tanquam Rex & Gubcrnator
cxtcrorum omnium iurc ac merito, foliumfuumrcgium
in mcdio pofuit, ut ita Dux & modcrator omnium, Mundi
rcclor, Planetarttm maximus, a-mporis citcclor & dircilor,
ac
Divcrla dc
Plancra-
rum nomi-
nibusjudi-
cia.
Il.Plancta-
tumNu-
mcrus, 5c
Ordt.
Ordinisra-
cioncs.
Pl.itonis, &
Vcteium
quorun-
d.imPhilo-
fopKorum
aror.