DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3184#0146
PLANISPHiERIVM
PTOLEMAI. CUM.
s i r e
MACHINA ORBIUM MUNDI
Ex bypothefi T tokmaica inplano difpojita.
Hypothc
CULUS HOMINIS inter-
ra confiftcntis, & fub fe Tcrram
cum aquaglobofum corpus faci-
entcm fpeftantis, ac fupri fe ae-
rcm , & reliquamCceleftem Rc-
gionem intucntis, totam Univerfi
totius Compagem ordine fibi co-
gnito difponit, &: fe quafi ccn-
trum omnis dimenfionis confti-
tuit. Quaqua verfumautemfuivifusradios emittit, ad-
mirandarotunditatcfornicatum, & concameratum Cceli
opus, quodubiqucTerramincludit, inafpeftumfuum
cadens, miratur, atque Terreftrem Globum in medio
tanti Opcrispofitumautumat,utpoteacxterisCorpori-
bus, tam vaftidomiciliiincolis, undiquecircumfufum,
Communis & circundatum. Hincnatacommunis&vulgataillaHy-
pothefis , & communis illaopinio, quxexterno oculo-
rumfenfuiconvenientiffima , Terrenam Sphxraminto-
tiusCompagisMundanxmedioimmobilemlocat, atque
ex ea Ccntrum Uuiverf* Rotunditatis Sphxricx, Terr
ram circumcirca cingentis, facit: Reliqua vero Corpora
mobilia, quodvis fuo loco & ordinc extra Terram ponit,
atqucitafimpliciffimo intuitu contentaeomodo cunfta
digcrit, & ca fcric difponit, quafimpliciafpeftuifecon-
fpicienda offcrunt. Cum veroOculusfolus ad hancdi-
fpo (itionem cxpedicndam non fufficeret, utpote qui ultra
Lunam dignofcere nequit, quxCorporafublimiorem,
aut humiliorem fedem obtineant, Geomctrixauxilium
adhibere coaftus cft, ac Infttumentis Gcometricis fabri-
catis ea fupplevit, qux ad perficiendam Hypothefin fuam
fibi dceflecxpertuseft. Sic nata Corporum omnium to-
tius Univerfi prima difpofitio, & digeftio, qux ex his
incunabulis prodcuntes cx infantia rudi ad aliquanto fir-
miorcm xtatis ftatum Aftronomiam deduxerunt, & co-
gnitionem dcdcrunt Ekmentaris & Cceleftis Mundi, in
quopofteriore, rurfus temporum decurfu, detcftxfunt
Corporum ipforum pcr totam Sphxram Cceleftcm di-
fperforum difcretx fedcs, & diftantix, quas oculo digno-
fccre & metiri nort valenti, Geomctticorum Inftrumen-
torum operationes porro monftrarunt. Hxcigiturocca-
"lio modum obtulit Schcma Mundanum figurandi, & for-
mandi, Corporaque omnia fccundum fedes & diftantias
fuasin Ordincmaliqucmdigerendi, & difponendi,cujus
EjmFnven- author, digeftor, & dimcnfor fuit Oculus, partim pto-
IS' priointuitu, partim Inftrumentorum Mathematicorum
auxiliofuas operationcs pcrficiens, & Univcrfo Crcato
fuorumCorporum difpoiitionem & Ordinemaffignans.
Hanc non abs rc quis conjccerit primam fuiffc Originem
Schcmatis, &Hypothefiosillius, qux Tcrram immobi-
lem in totius Machinx Crcatx medio loco pofuit, to-
tiufque omnium rcrum crcatarum Compagis ccntrum
conftituit, ac cujus Iconographiamplanamhxc prxfens
delineatio rudisoboculos ponit, nullam vcram diftan-
tiamipforum Corporum & Sphxrarum obfervans, fcd
tantum rudi & craffa cffigie rudiorum & imperitiorum
Oculis fubjeftam difpofitioncm adumbrans : Ideo quod
in tam atfto & brevi fpatio Corporum tam longiffimo
intervallo inter fe diftantium cxaftx dimenfiones dari non
potucrunt. Planifphxrium Ptolemaicum appcllamus,
lion quod Claudim Ptolemxits cclebcrrimus illc Mathcma-
ticus, & Aftronomus, qui Htdriani, Sc AMonini Piilm-
pcratoruni temporibus, poftannumanatoC/&«//tf cente-
Iconogra-
phiajilanJ.
fimum, in Alcxandrina Schola Mathcfin indcfeffo ftudio
cxercuit, primushujus ipfius Hypothcfios Author crc-
datur ; fed quia cam ab antcccfforibus fuis, quafi per
manus fibi traditam, in meliorem Ordinem rcdcgit, &
accuratiore cura ex aliorum Obfcrvationibus prxcedcn-
tibuscxpolitam in Reipublica: Literarixemolumentum
produxit. Ex Humani Oculi intuitu ipfam Hypothefin
ortam modo diximus, atque idco afpeftum humanum
cjufdem Primum Authoremconftituimus, quifimplicifi.
fimumhoc Schcma cumOculo Humano maxime con-
veniens, eaque dc caufa prx cxtcris vcrifimileapparens,
in luccm produxit. Quxnam vero Gentium Primseva- GentrsPri-
rum Scientix Aftronomicx inventionem ac produftio- m"r-
nem jurc ac meritofibi, & revcra vendicct, iis difqui-
rendum relinquo, qui fagaciorc nafo hacc odorari pof-
funt. Simplicem ab initio cognitionem, & uiibus hu-
manis accommodatam, ac intcr Primxvos hominesver-
fatam cx Sacrk Literis conjicipoteft. Chaldxosporro , ChaUari.Jc
& j^Egyptios, fiderumprimos&antiquifllmosfcrutato- ■l£SJrPriii
rcs Aftronomicx Scientix cognitionem tempotibus illis
antiquiffimishabuiffe ajunt, ficut in hujus operis Prxloquio
pag. 90, 91. & 92. fufius indicatum eft. Anteoculos
iptis verfabantur Aftra, in quorum motu obfetvaffe ipfos Motusa-
crcdibile eft quotidianam illam Siderum ex Orientali in flrorum
Occidentalem plagam curfitationcm , & ex OccafuinUnus'
Orientalcm Ccelipartcm rcditum, ita ut hxc motio cir-
cularis unius diei & noftis, id cft, viginti quatuor hora-
rum fpatio abfoluta perpetuam & perennem omnibus an- •
nis, omnibufque ejufdem partibus circumvolutionem
illamconfervct, & immutabilicurfucontinuet. Prxtcr Alter.
hunc autem Motum alius fe fpcftandum, &obfervan-
dum cxhibuit in Pirmamento & Planctis, qui priori pla-
ne contrarius fidera ifta, prioreitinereabOrtuinOcca-
fum proficifccntia, contrario impulfu, ab Occidua Sphx-
rx Cceleftis partc in Orientalem plagam provehit; deter-
minatus quidem & certus, fed tamcn non xqualis & idem
tempus in omnibus obfcrvaus, quandoquidem horum
fidcrummotio celerius,illorum tardiusperagitur: Quo
in cafu aPriorcomninodiffentit, quidefinitivigintiho-
ratum fpatii tcrminum nullo unquam momento cgredi-
tur, fedcundemimBiutabili ncceffitatislegefempcrcon-
fervanscunftaCorpora Aftralia uno, codemquctempo-
ris interyallo circumvehit, licet nonnulla in breviorem,
aliainlongioremgyrum, proutab ^Equinoftio vcl pro-
piorcvel longiorediftantiafucrint rcmota, agantur. Ex Utriufque
his motibus contrariis 'dicrum & noftium diverfis tcmpo-cffcaa"
ribus, ac in diverfis Terreni Globi locis brcviorum &
longiorum viciffitudines, totius anni varix& multipli-
ces mutationes, partium quatuor anni infinitx akcratio-
nes, dierum & horarum creberrimx mutationes, & ipfius
aeris inconftantia mitabilis, & in horas ac momcnta mu-
tabilisnatx, mottalium ingenia adindefinentcsCorpo-
rum Cceleftium obfcrvationcs & infpcftiones impulc-
runt, ut fummo ftudio , & maxima contentione iis ex-
plorandis , & inquircndis incubuerint. Prxcipue vero
cum & Agriculturx, & Navigationis, atquemultarum
aliarum aftionum humanatum conditio poftulavctit, ut
tcmpcftatum quatumcunquc ratio accurata habetetur, &
tot ac tantx temporum viciffitudines maxime neceflariis
obfervationibuspercipercntur abiis, quibus finecarum ffi,'!'-
cognitione rcrum fuatum fitagcrcnon liccbat. Hocpa- Babyionii,
fto Affyriis, Chalda:is Babyloniis,/Egyptiis, cxtcrifque ifigrftii.
vicinis
PTOLEMAI. CUM.
s i r e
MACHINA ORBIUM MUNDI
Ex bypothefi T tokmaica inplano difpojita.
Hypothc
CULUS HOMINIS inter-
ra confiftcntis, & fub fe Tcrram
cum aquaglobofum corpus faci-
entcm fpeftantis, ac fupri fe ae-
rcm , & reliquamCceleftem Rc-
gionem intucntis, totam Univerfi
totius Compagem ordine fibi co-
gnito difponit, &: fe quafi ccn-
trum omnis dimenfionis confti-
tuit. Quaqua verfumautemfuivifusradios emittit, ad-
mirandarotunditatcfornicatum, & concameratum Cceli
opus, quodubiqucTerramincludit, inafpeftumfuum
cadens, miratur, atque Terreftrem Globum in medio
tanti Opcrispofitumautumat,utpoteacxterisCorpori-
bus, tam vaftidomiciliiincolis, undiquecircumfufum,
Communis & circundatum. Hincnatacommunis&vulgataillaHy-
pothefis , & communis illaopinio, quxexterno oculo-
rumfenfuiconvenientiffima , Terrenam Sphxraminto-
tiusCompagisMundanxmedioimmobilemlocat, atque
ex ea Ccntrum Uuiverf* Rotunditatis Sphxricx, Terr
ram circumcirca cingentis, facit: Reliqua vero Corpora
mobilia, quodvis fuo loco & ordinc extra Terram ponit,
atqucitafimpliciffimo intuitu contentaeomodo cunfta
digcrit, & ca fcric difponit, quafimpliciafpeftuifecon-
fpicienda offcrunt. Cum veroOculusfolus ad hancdi-
fpo (itionem cxpedicndam non fufficeret, utpote qui ultra
Lunam dignofcere nequit, quxCorporafublimiorem,
aut humiliorem fedem obtineant, Geomctrixauxilium
adhibere coaftus cft, ac Infttumentis Gcometricis fabri-
catis ea fupplevit, qux ad perficiendam Hypothefin fuam
fibi dceflecxpertuseft. Sic nata Corporum omnium to-
tius Univerfi prima difpofitio, & digeftio, qux ex his
incunabulis prodcuntes cx infantia rudi ad aliquanto fir-
miorcm xtatis ftatum Aftronomiam deduxerunt, & co-
gnitionem dcdcrunt Ekmentaris & Cceleftis Mundi, in
quopofteriore, rurfus temporum decurfu, detcftxfunt
Corporum ipforum pcr totam Sphxram Cceleftcm di-
fperforum difcretx fedcs, & diftantix, quas oculo digno-
fccre & metiri nort valenti, Geomctticorum Inftrumen-
torum operationes porro monftrarunt. Hxcigiturocca-
"lio modum obtulit Schcma Mundanum figurandi, & for-
mandi, Corporaque omnia fccundum fedes & diftantias
fuasin Ordincmaliqucmdigerendi, & difponendi,cujus
EjmFnven- author, digeftor, & dimcnfor fuit Oculus, partim pto-
IS' priointuitu, partim Inftrumentorum Mathematicorum
auxiliofuas operationcs pcrficiens, & Univcrfo Crcato
fuorumCorporum difpoiitionem & Ordinemaffignans.
Hanc non abs rc quis conjccerit primam fuiffc Originem
Schcmatis, &Hypothefiosillius, qux Tcrram immobi-
lem in totius Machinx Crcatx medio loco pofuit, to-
tiufque omnium rcrum crcatarum Compagis ccntrum
conftituit, ac cujus Iconographiamplanamhxc prxfens
delineatio rudisoboculos ponit, nullam vcram diftan-
tiamipforum Corporum & Sphxrarum obfervans, fcd
tantum rudi & craffa cffigie rudiorum & imperitiorum
Oculis fubjeftam difpofitioncm adumbrans : Ideo quod
in tam atfto & brevi fpatio Corporum tam longiffimo
intervallo inter fe diftantium cxaftx dimenfiones dari non
potucrunt. Planifphxrium Ptolemaicum appcllamus,
lion quod Claudim Ptolemxits cclebcrrimus illc Mathcma-
ticus, & Aftronomus, qui Htdriani, Sc AMonini Piilm-
pcratoruni temporibus, poftannumanatoC/&«//tf cente-
Iconogra-
phiajilanJ.
fimum, in Alcxandrina Schola Mathcfin indcfeffo ftudio
cxercuit, primushujus ipfius Hypothcfios Author crc-
datur ; fed quia cam ab antcccfforibus fuis, quafi per
manus fibi traditam, in meliorem Ordinem rcdcgit, &
accuratiore cura ex aliorum Obfcrvationibus prxcedcn-
tibuscxpolitam in Reipublica: Literarixemolumentum
produxit. Ex Humani Oculi intuitu ipfam Hypothefin
ortam modo diximus, atque idco afpeftum humanum
cjufdem Primum Authoremconftituimus, quifimplicifi.
fimumhoc Schcma cumOculo Humano maxime con-
veniens, eaque dc caufa prx cxtcris vcrifimileapparens,
in luccm produxit. Quxnam vero Gentium Primseva- GentrsPri-
rum Scientix Aftronomicx inventionem ac produftio- m"r-
nem jurc ac meritofibi, & revcra vendicct, iis difqui-
rendum relinquo, qui fagaciorc nafo hacc odorari pof-
funt. Simplicem ab initio cognitionem, & uiibus hu-
manis accommodatam, ac intcr Primxvos hominesver-
fatam cx Sacrk Literis conjicipoteft. Chaldxosporro , ChaUari.Jc
& j^Egyptios, fiderumprimos&antiquifllmosfcrutato- ■l£SJrPriii
rcs Aftronomicx Scientix cognitionem tempotibus illis
antiquiffimishabuiffe ajunt, ficut in hujus operis Prxloquio
pag. 90, 91. & 92. fufius indicatum eft. Anteoculos
iptis verfabantur Aftra, in quorum motu obfetvaffe ipfos Motusa-
crcdibile eft quotidianam illam Siderum ex Orientali in flrorum
Occidentalem plagam curfitationcm , & ex OccafuinUnus'
Orientalcm Ccelipartcm rcditum, ita ut hxc motio cir-
cularis unius diei & noftis, id cft, viginti quatuor hora-
rum fpatio abfoluta perpetuam & perennem omnibus an- •
nis, omnibufque ejufdem partibus circumvolutionem
illamconfervct, & immutabilicurfucontinuet. Prxtcr Alter.
hunc autem Motum alius fe fpcftandum, &obfervan-
dum cxhibuit in Pirmamento & Planctis, qui priori pla-
ne contrarius fidera ifta, prioreitinereabOrtuinOcca-
fum proficifccntia, contrario impulfu, ab Occidua Sphx-
rx Cceleftis partc in Orientalem plagam provehit; deter-
minatus quidem & certus, fed tamcn non xqualis & idem
tempus in omnibus obfcrvaus, quandoquidem horum
fidcrummotio celerius,illorum tardiusperagitur: Quo
in cafu aPriorcomninodiffentit, quidefinitivigintiho-
ratum fpatii tcrminum nullo unquam momento cgredi-
tur, fedcundemimBiutabili ncceffitatislegefempcrcon-
fervanscunftaCorpora Aftralia uno, codemquctempo-
ris interyallo circumvehit, licet nonnulla in breviorem,
aliainlongioremgyrum, proutab ^Equinoftio vcl pro-
piorcvel longiorediftantiafucrint rcmota, agantur. Ex Utriufque
his motibus contrariis 'dicrum & noftium diverfis tcmpo-cffcaa"
ribus, ac in diverfis Terreni Globi locis brcviorum &
longiorum viciffitudines, totius anni varix& multipli-
ces mutationes, partium quatuor anni infinitx akcratio-
nes, dierum & horarum creberrimx mutationes, & ipfius
aeris inconftantia mitabilis, & in horas ac momcnta mu-
tabilisnatx, mottalium ingenia adindefinentcsCorpo-
rum Cceleftium obfcrvationcs & infpcftiones impulc-
runt, ut fummo ftudio , & maxima contentione iis ex-
plorandis , & inquircndis incubuerint. Prxcipue vero
cum & Agriculturx, & Navigationis, atquemultarum
aliarum aftionum humanatum conditio poftulavctit, ut
tcmpcftatum quatumcunquc ratio accurata habetetur, &
tot ac tantx temporum viciffitudines maxime neceflariis
obfervationibuspercipercntur abiis, quibus finecarum ffi,'!'-
cognitione rcrum fuatum fitagcrcnon liccbat. Hocpa- Babyionii,
fto Affyriis, Chalda:is Babyloniis,/Egyptiis, cxtcrifque ifigrftii.
vicinis