"*&.

Ullde Pliv
lcm.mhocn ,c*U0»djW

'eritiffimis



tclici

LaiClnnn„ """"tafti s 7J"K
"on qllCac "^a, tani v

:ntC[

1 ""Jfvatiancs Fri■/."'"■«idcS.
cn



^totodi.ito>„Udcns'3liquaDlS
tttt»Cft, oculofili ^^
ietPc«cogWc9xy
™^fiveZ^ipram.Du0D0.
^tcinqmrcndi, qnota horafif^
altcrpet^iw;/»,^;»
;op«atiofitnoau, antftte.fi
ndumeft. Qui uno mhuuohk
lics muk paffuum, GVc quinquc
.1 crtotcm petpetrat in Longitui-
r. Quatuor minutis abcrrans, vi,
K uno gtadu exorbitat.' Dimidii
dttcns, fivein Mm, five in Ttr-
luaginta millianbus Gallicis a vcri
Tjchi lik 2. Progymnaf. pag. 145,
t, nift ideofcrtipulofe, utmbildtfiit-
mm & oleum, ut dicifoltt, periiit-
•firupidorum vixfenfibilittm Itpfus, in
dtttis, dliijitot gndimm t veritttisftefi
'ucit. Tcrtitmap.jO. Qiiodadmo-id
10 eodcmquc, aut ctiam diverfislo-
miantuf. qui cadem cura & folicitu-
:umftantiis Operationcs fuas infli-
1639. j.attt6. homines admodum
ie domo ex diverfis feneftris Eclitf»
& fete duobus gtadibus inter fedif-
fi in locis 3 0. auc 40. milliariuradi.
fuiffcnt. gufrumap. 31. Eagut-g
mmfttumentorum.&impennini,,-,
tionibusopctamdant. S&**~
tovelnoven^n
lshorxpattem,&H .ftcjl]n[,

..-'■■'-

„ Scultcnusabappa fc,

535. *»"

insiW"

^, inreUcxiinus. vi qU1bus

HEMISPHIRIA S P II 1 R A ll U M.

$t

Inconltans
Scincctta.

9. Horolo-

lo. Angu-
lus pofitio-
nis.

Excmplum
Trius.

quibus aliis modis tanti momcnti rcs inquiri fo-
lcat.
s. Magnctis 3. Multipcr Magnetis Variationem Longitudines aucu-
viriatio. pari moliuntur . tVilhelmm Nautonnier dominus de Casiel
franc in libro, cni Mccometri<e nomen impofuit , idfieripoffe
fibiperfuafir; Scd quiahinc indc fatis audactcr affirmat
ca, qux vcritati advcrfantur, jureac merito fide cxcidit.
Emanuel Viguereido Cofmographus Major Ltifitania ftatuit,
quod duplicata Variatio Magnetis ubique Longitudinem
cxhibeat, & Primnm Mcridianum ponit 5o.milliaribusab
Infulis Azorcs vocatis vcrfus Occafum. Fundamenta fua
fumpfit ex cap. 8 Relationum Vincentii Rodriguez Navarchi
MajorisNavigationis in Indiam Occidentalem. Scd his fom-
niis experientia quotitiana refragarur, & inconftantia,
atque inccrtitudo Variationis in Magnete, & Acu Magnetica
molitionibus ejufmodi Artifices fupcrfedere jubent.
9. Alii Horologiis, fimilibufque inftrumcntisLongi-
tudincm expifcari conantur, atquc per Clepfydras, aut
Automata vcl hydraulica, velarenaria voti fecompotcs
futuros fpcrant, itaobfcrvaturi fpatium horarum nAiqui-
noclialium inter duorum locorum Meridianos. At cuncta
talia , quod promittunt , & nos fperamus , non prx-
ftant.
1 o. Omnium modorum, quiad Longitndinis inquifi-
rionemufurparicum frutrufolcnt, nulluseftccrrior, fa-
cilior, & etiam intcr Gcojt^/w, & Hpdrographosufitatiot,
quam fir pcr Angtdttm Pofitionis, qui clauditur Meridiano
alicujus loci, & grandi Circulo Vcrticali tranfeuntc per Ze-
»/>Acjufdcm loci, & per .£<;»//£ alteriusloci, cujus longi-
tudinem, fivc aliud aliquid fcire cupio. Quanritas five
magnitudo hujus Anguli eftnumcrus graduum compre-
henforum in HorizonU prioris loci inter ipfius Meridia^
nttm,Scgrandcmi\\umCircitlumVerticalem. Exempligra- ■
tia: Defidcro fcire, quis & quantusfir Angulus Pofitionis
urbis Diepaein Gallia ad Infu-
lam .Vecrim , five Witljt in
Anglia. EftoA B. Meridianus
urbisDiepae, & A ipfaUrbs
Dicpa, C vero Infula V&ltljtl
ac A C. Circulus Verticalis tran-
fiens Zenith Infulse ©JCljt / C,
& Urbis Diepx A. Dico igi-
tatAngulumPoftifnisintcc hjec
duo loca Dicpam, & Vcftim
effe Angulum B A C. Ac quo-
niam diftantia Infulae U^ICtJt
eft 38. milliarium ab urbe Diepa vcrfus ilDcft-/15oO?D-
WtRl ut Nanta: vocant, dico, fi quantitas, five ma-
gnitudo Anguli Pofitionis inter Dicpam & Infulam Ve-
ctim talis cft, Dicpa pofita in A, Vedtim five Infulam
IDlCiJt iu C ponendam effc. Quia hic Angulm Pofitio-
nis fundamentum eft plurimarum pulcherrimarum , c5c
uriliflimarum Operationum, inprimis in Geographia, &
Pofterius. Bjdrographia., opcrx pretium erirunum hicadjiccread-
huc excmplum ex cap. 37- lib. 12. Hydrographu Georgii
Fournieri, qui pluribus pulchris excmplis ibidemhujus
Anguli maximum ufum declarat. Garcia de CeJpedesMa-
gntu Cofmographus Caflilia 4. Cap. ftta Hydrographia Ta-
gi Fluvii Ulytlibona in Lufitania defcendenris Oftium,
LaBarre, ou bouche duTage a Gallis appellatum, 3 8.
gradui, &40. minuto Latitudinis, &Infulam Madcram
31. gradui, ac 30. minuto fubjicit, Angtdumque Pofitionis
unius Lociadaltcrum cffeiJ5oojD-<©oft/&g^uta-lDeft/
affcrit. Refpondent autem in duo Venri in Magno circulo
45. gradibus. Pofito igitur in.B effc oftium illud Ta-
gi, perillud punftum
ducamuslincam B A,
qucc exhibebirParal-
lelum 3 8.graduum,
& 40.minurorum, ac
porro alteram Line-
am , B D. quse cum
linea A B, comple-
ftarur Angulum re-
dum 90. graduum,
quse erit tMcridianus
dicti Oftii in flumine
Tago. Rurfus ex C
ducamus Lincam C D. ctim Linea B D. Angulumre-
ctum comprehendcntcm , & oftcndcntem Parallelum
Madcrce3 2. graduum , & 30. minutorum , AParaHelo



A B. xquidiftantcm. Hac rationc iritcr utrunlque Pa*
rallelum A B, & C D. crit Latitudinis diffcrcntia 6. gra-
duum, 10. minutorum, qui dabunt3 7°-minuta, quo-
rum quodvis cft millc paffuum Gcometricorum. Tan- .
dcmLinca C B. dudaex C. in B. cumLinea AB. com-
prchcndet Angulum A B C. qui cft gUlD-UDcft/ per
quem navigatur in Infulam Madcram. Si jam cx pun-
cto C , in punttum A ducatur Linca C A , a:quidi-
ftans a Linca B D. cum qua Parallela cffc debct, Pun-
ttum C. monftrabit Madcrae infuloe fitum, quoad lon~
gittidinem „ per lineam C A, quxipCiusMeridianus crit,
& C D. differentia Longitudinis inter Oftium Tagi , &
Infulam Madcram, utpote intcr utrumquc OHcridiantifn
fita, cujus inveniendpe caufa fic ratiocinabimnr. InTri-
angulo B A C, Angulus A cfl: rcdus , 90. graduum
& Angulus A B C. 45. graduum, ur innotuit. Angu-
lus igitur A C B, etiam 45. gradus conrinebit per 32.
propoflib. 1. Elcmentor. Euclidis, & per (>.ejufdem Latera
A B, &: A C , funt aequalia. Quia aurcm Linea A C,
lineae B D eftasqualis, per 34. ejufdem, &nos'jamejns
longitudinem 370. minutis fivc 3 70000. paffibus conftare
invcnimus, ac linea A B, aequalis lincoe A C, & linea
C D. a:qualis lineae A B cxiftir, per 34. primi, fcqiie-
tur, C D. differcntiam Longitudinis effc 3 7000. pafluum,
qui mutati in minuta Paralleli 3 2. gtaduum, 8c 3 o. mi-
nutorum dabunt 43 9. minuta hoc cft 7. gradus & 19.
minuta. Attribuunrurautem unicuiquc graduihujus Pa-
ralleli 32. graduum & 30. minutorum, 50. minuta 56.
fecunda talia, qualium fexaginta in sMquatore unum gra-
dum conficiunr. Differentia igitur Lo?igitudinis intcr
Oftium Tagi, & Infulam Maderam qua:lita cft 7. gra-
duum, & 19. minutorum, ficuticftdcmonftrarum. Ha-
ctenus de Longitudine fequitur Latitudo.
LATITUDO eftfpatiumfcuintervallum.quolo- Latitu-
cus aliquis vcl ab zJEquatorc, velalrcrutro Polorum abeflc D c"
dicitur. Sicut autem Longitudo inventu admodum diffici-
lis eft, ob dcfectum Principii alicujus immobilis , quod
nullibi apparet, aut ccrto haberi poteft : Itaeconttario
Latitudinis exploratio tanto facilior cft , quia utrinquc
Principiumimmobile, nempeduo Poliiz offerunt, qui
Latitudinem monftrant, In jCdW/W/'wi-rriaconfiderarivo-
lunt , Divifio , Theoremata, & Explorandi eandem Ra»
tio.
I. DIVISIO. Latitudo efl vel Vniverfalis vel Parti- I. Divifio.
cularis.
1. Vniverfalis Latitudo cft feries graduum & minu- '•yniv?r"
rbrum in Mertdiano ab *y£quatore verfiis alterutrum Polo- dJ0"
rum numerara, monftrans, quantum locus aliquis a mc-
ditullio Terrx, i.«e. abzy£quatoredvcLineaiLy£quinociia-
li diftet , & quantum altcr Polorttm Mundi fuprk Hori~
zontem exaltetur, & altcr dcprimatur. Hxc eft vel Vetus
velNova.
Vetus Latitudo, eft Terra & Maris tradtus illc, quifV- Vetus-
teribus rantum cognitus fuit, & fe non longius exporri-
git quam per 80. Magni Circuli gradus , five 1700. millia-
riaGermanica , quorum 15. uni graduifolenr adfcribi.
Hanc enim Ptolem&us, ut cxtcros Veteres, vidclicct Ar-
temidorum, ifidorum, Eratofthenem, Strabonem, plinium,
aliofqne tacitus prxtcrcam , Infula Thyle, quam idco
Poetx ultimam vocarunt, fub 6?.gradu verfusBorcam
fira rcrminavit. Locus apud Geographos in controverfia
verfans, quem nonnulli Tylon, alii Srjufctt/ naurx 2l^pl
^nfd / vel Cljpl <l2pianDt nuncuparc folent, Scotia eft
quibufdam, aliis Scctlandia, nonnullis Iilandia, & haud
paucis Scandia. In Auflralia.Mem Hemifphario eadem La-
titudo Vetus finitnt 17. gradu Latitudinis verfusAuftrum,
five Praffo Rcgionis Agafymbx Promontorio, cui ho-
diernumnomcneftMozambique. Etenimi7.veli8. Pa-
rallelum Auflralis Latitudinis Veterum navigationes non
tranfieruut, ac proinde Tcrras ulteriores non cxplora-
vernnt.
Nova Latitudo eft omne illud fpatium Tcrra & Mtris, Nov»>
quodinterutrumquc^&wproximis&hoc noftro fecu-
lo innotuit, ac fe quidem longelateque extendit, fed ter-
ras, aut aquas fub utroque Polo fitas excludit. In Hemi-
fphario Boreali primi Hifpanorum, K-Anglornm, Relgarum,
Gallorum, Danoritm , & Germanorum nauts: & mercatores
balxnarum, & grandium Cere pifcationi opcram dairtes,
ufque ad 71. gradum, Seprcntrionales Terras detexerunt.
Poftea balxnas fenfimultcrius vcrfus Polum profcctos fe-
quuti,tandem ufque ad 80. Gtadum, fub quo Spitzberga
Z s fita