DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.18583#0035
2.
PODSTAWY TEOLOGICZNE PRZEMIAN
W IKONOGRAFII CERKIEWNEJ W ŚWIETLE
WSPÓŁCZESNYCH ŹRÓDEŁ LITERACKICH
Przełom XVI i XVII wieku jest niezmiernie ważny dla teologii
rozwijającej się w ośrodkach naukowych dawnej Rzeczypospolitej93.
W tym okresie zauważamy wzmożoną aktywność Cerkwi, jako re-
akcję na tendencje unijne. Jej zwierzchnicy dostrzegli z jednej stro-
ny konkurencję Kościoła Katolickiego, a z drugiej zagrożenie tożsa-
mości Kościoła Wschodniego ze względu na obniżenie poziomu
intelektualnego duchownych. Sytuacja ta zrodziła ruch reformy, za-
początkowanej przez wojewodę kijowskiego Konstantego Wasyla
Ostrogskiego (1527-1608), któremu król Stefan Batory powierzył
nad Cerkwią opiekę. W 1576 roku Ostrogski otworzył w swych do-
brach szkołę zwaną Akademią, w której nauczano teologii oraz ję-
zyków greckiego, cerkiewnosłowiańskiego i łaciny94. W Akademii
kształcił się Zachariasz Kopysteński, znany z wielu tekstów wyda-
wanych w Ławrze Pieczarskiej. Z inicjatywy Ostrogskiego założo-
no drukarnię, w której wydano w roku 1581 pierwszą kompletną
edycję Biblii95. To właśnie dzięki niemu sprowadzono z Rzymu
y ^ Krytyka, zwłaszcza jezuicka, była często niebezpodstawna, z czego zdawa-
ła sobie sprawę szlachta ruska. Cf. T. Hunczak, Unia Brzeska 1596: polityka i re-
ligia, Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze, t. TV-V, Warszawa 1997, s. 67.
94 W. M. Niczyk, W. D. Łytwynow, Ja. M. Stratij, Humanystyczni i reforma-
cijni ideji na Ukrajini (XVI- poczatok XVII st.), Kyjiw 1990, s. 167-201.
9^ Sztuka iluminacji i grafiki cerkiewnej.., s. 54, nr 44.
33
PODSTAWY TEOLOGICZNE PRZEMIAN
W IKONOGRAFII CERKIEWNEJ W ŚWIETLE
WSPÓŁCZESNYCH ŹRÓDEŁ LITERACKICH
Przełom XVI i XVII wieku jest niezmiernie ważny dla teologii
rozwijającej się w ośrodkach naukowych dawnej Rzeczypospolitej93.
W tym okresie zauważamy wzmożoną aktywność Cerkwi, jako re-
akcję na tendencje unijne. Jej zwierzchnicy dostrzegli z jednej stro-
ny konkurencję Kościoła Katolickiego, a z drugiej zagrożenie tożsa-
mości Kościoła Wschodniego ze względu na obniżenie poziomu
intelektualnego duchownych. Sytuacja ta zrodziła ruch reformy, za-
początkowanej przez wojewodę kijowskiego Konstantego Wasyla
Ostrogskiego (1527-1608), któremu król Stefan Batory powierzył
nad Cerkwią opiekę. W 1576 roku Ostrogski otworzył w swych do-
brach szkołę zwaną Akademią, w której nauczano teologii oraz ję-
zyków greckiego, cerkiewnosłowiańskiego i łaciny94. W Akademii
kształcił się Zachariasz Kopysteński, znany z wielu tekstów wyda-
wanych w Ławrze Pieczarskiej. Z inicjatywy Ostrogskiego założo-
no drukarnię, w której wydano w roku 1581 pierwszą kompletną
edycję Biblii95. To właśnie dzięki niemu sprowadzono z Rzymu
y ^ Krytyka, zwłaszcza jezuicka, była często niebezpodstawna, z czego zdawa-
ła sobie sprawę szlachta ruska. Cf. T. Hunczak, Unia Brzeska 1596: polityka i re-
ligia, Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze, t. TV-V, Warszawa 1997, s. 67.
94 W. M. Niczyk, W. D. Łytwynow, Ja. M. Stratij, Humanystyczni i reforma-
cijni ideji na Ukrajini (XVI- poczatok XVII st.), Kyjiw 1990, s. 167-201.
9^ Sztuka iluminacji i grafiki cerkiewnej.., s. 54, nr 44.
33