DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.18583#0170
9.
ZAKOŃCZENIE
Sztuka cerkiewna czasów nowożytnych, w granicach dawnej
Rzeczypospolitej, ewoluowała od tradycji bizantyńskiej w stronę
rozwiązań formalnych i ikonograficznych przyniesionych przez cy-
wilizację zachodnią. Epoka „byzance apres byzance"584 to okres, w
którym doktryny Kościoła Wschodniego lepiej znane były Kościoło-
wi katolickiemu, który dopuścił możliwość stosowania rytu bizan-
tyńskiego, a co za tym idzie, aktywnie działał na rzecz wprowadze-
nia unii (Florencja 1439, Brześć 1596, Użhorod 1646). Sytuacja ta
przyczyniła się do poznania teologii łacińskiej przez uczonych grec-
kich, a później wschodnioeuropejskich, z zachowaniem tożsamości
Cerkwi podporządkowanej Patriarchatowi Konstantynopola. Za-
prezentowane powyżej malarstwo i grafika cerkiewna wyraźnie
świadczą o odrębności terytorialnej, niezależnie od podziałów ad-
ministracyjnych i państwowych. Właśnie u schyłku średniowiecza
nastąpiła największa przemiana w ikonografii Kościoła Wschodnie-
go, ale również widoczny był duży wpływ sztuki bizantyńskiej na
kulturę łacińską. Fundamentem wspólnoty sztuki postbizantyń-
skiej w Europie Środkowej był język cerkiewnosłowiański. W tym
wypadku grupa religijna rozumiana jest nie tylko w sensie przyna-
leżności do Kościoła, ale również jako społeczność, której wspólny
jest język sakralny585. Dla Kościoła katolickiego była to łacina, dla
584 N. Jorga, Byzance apres byzance..., s. 5-13.
585 Cf. B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone, tt S. Amsterdamski, Warszawa
1997, s. 26.
168
ZAKOŃCZENIE
Sztuka cerkiewna czasów nowożytnych, w granicach dawnej
Rzeczypospolitej, ewoluowała od tradycji bizantyńskiej w stronę
rozwiązań formalnych i ikonograficznych przyniesionych przez cy-
wilizację zachodnią. Epoka „byzance apres byzance"584 to okres, w
którym doktryny Kościoła Wschodniego lepiej znane były Kościoło-
wi katolickiemu, który dopuścił możliwość stosowania rytu bizan-
tyńskiego, a co za tym idzie, aktywnie działał na rzecz wprowadze-
nia unii (Florencja 1439, Brześć 1596, Użhorod 1646). Sytuacja ta
przyczyniła się do poznania teologii łacińskiej przez uczonych grec-
kich, a później wschodnioeuropejskich, z zachowaniem tożsamości
Cerkwi podporządkowanej Patriarchatowi Konstantynopola. Za-
prezentowane powyżej malarstwo i grafika cerkiewna wyraźnie
świadczą o odrębności terytorialnej, niezależnie od podziałów ad-
ministracyjnych i państwowych. Właśnie u schyłku średniowiecza
nastąpiła największa przemiana w ikonografii Kościoła Wschodnie-
go, ale również widoczny był duży wpływ sztuki bizantyńskiej na
kulturę łacińską. Fundamentem wspólnoty sztuki postbizantyń-
skiej w Europie Środkowej był język cerkiewnosłowiański. W tym
wypadku grupa religijna rozumiana jest nie tylko w sensie przyna-
leżności do Kościoła, ale również jako społeczność, której wspólny
jest język sakralny585. Dla Kościoła katolickiego była to łacina, dla
584 N. Jorga, Byzance apres byzance..., s. 5-13.
585 Cf. B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone, tt S. Amsterdamski, Warszawa
1997, s. 26.
168