DOI Artikel:
Tsuntas, Chrēstos: Kephalē ek Mykēnōn
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14643#0014
7
ΚΕΦΑΛΗ ΕΚ ΜΥΚΗΝΩΝ
σμημα όμοιάζει προς το έπί των ώμων αυτών
σχήμα, το όποιον άποτελοΰσι προφανώς τά έλικόει-
δώς συνεσπειραμένα άκρα των συνήθων έν τή θέ-
σει ταύτη βοστρύχων.
'Επί της εξ άσβεστου κεφαλής, εάν τω οντι
άνήκη αύτη εις σφίγγα, ο τεχνίτης ίσως παρέλειψε
τον λόφον, διότι δεν ήτο εύκολον νά πλάση αυτόν,
όπως ήτο συνειθισμένος νά τον βλέπη, ήτοι ελευ-
θέρως προς τά οπίσω κυματίζοντα. Επϊ ένός άλ-
λου όλογλύφου μυκηναϊκού έργου, τής έλεφαντί-
νης σφιγγός εκ τής ακροπόλεως Αθηνών ή δυ-
σκολία αυτη παρεκάμφθη έπιδεξίως, του λόφου
ένωθέντος αετά του άκρου τών πτερύγων και σχη-
ματίσαντος ούτω είδος κρίκου. Αλλως δε ό λόφος
άπαντα μεν συχνά, οέν είναι όμως και άναγκαϊον
γνώοισμα τών σφιγγών τής μυκηναϊκής τέχνης και
δύναται νά παραλειφθή '.
Ιδιαιτέρας" προσοχής άξια είναι τά έπί τών πα-
ρειών, του μετώπου και του άνθερεώνος γραπτά
ποικίλματα. Ότι ταύτα τεκμηριοΰσι την ύπαρξιν
του έθίυ,ου του στίζειν ή 'ζωγραφεϊν το πρόσωπον,
είναι φανερόν ίσως όμως επιτρέπεται άμφιβολία,
αν τό εθιμον έσώζετο και έν τώ πραγματικά βίω
μέχρι τών χρόνων, καθ ους έποιήθη ή κεφαλή"
διότι άπίθανον δεν είναι, ότι ή τέχνη όιετήρησεν
αυτό κατά παράδοσιν επί μακρότερον χρόνον και τό
μετεχειρίζετο, μάλιστα επί κοσμηματικών μορφών,
ενώ έν τώ βίω είχεν εκλείψει έντελώς ή σχεόόν
εντελώς. Έν τή ομηρική ποιήσει ουδέν ίχνος του
εθίμου τούτου άνευρίσκεται, και έν αύτη οέ τή
μυκηναϊκή τέχνη έγώ ούδέν άλλο βέβαιον παρά-
δειγμα στίξεως ή ζωγραφήσεως το.Ο προσώπου
γνωρίζω" ό Μ ίΐ χ ϊ ιη ί 1 ϊ α η Μβ^βΐ' 3 νομίζει ότι έν εί-
δώλιον έκ Μυκηνών 4 παριστά άνδρικήν μορφήν
έχουσαν έστΐγ*μένον το πρόσωπον* άλλά τού'το είναι
άπίθανον ή τουλάχιστον λίαν άμφίβολον ένεκα τής
σμικρότητος του ειδωλίου και τοΰ αμελούς τής ερ-
γασίας αύτοΟ, άσφαλώς δε δύναται νά ρηθή μόνον
ό'τι ό άνήρ εικονίζεται γενειοφορών. Περί τής προμυ-
κηναϊκής εποχής τών νήσων όμως είναι άναυ.Φΐσβή-
τητον, ότι ή στίξις ή ό χρωματισμός του προσώπου
ι Άρχαιολ. Έφημ. 1887 πίν. 13, Β.
2 Ποβ. π. χ. ΚυρρβΙ§τ£ΐ1) νοιι Μβηίάί, πίν. V, 45 χαί VII, 4.
3 ΙαΗίϋυοΗ (1. αιοΐι. ΙηβΙ. 1892 σ. 195.
* δοΐιΐϊβιηαηη Μίοδηβϊ εί*. 113.
ήτο συνήθης1. Μετά την μυκηναϊκήν δε και την
όμηρικήν έποχήν άπαντώμεν πάλιν όμοιόν τι επί αρ-
χαϊκών βοιωτικών πήλινων ειδωλίων, άτινα φέρου-
σιν έπί έκατερας τών παρειών κηλίδα αέλαιναν 2"
άλλ' ένταΟθα δεν είναι βέβαιον, αν αί κηλίδες δη-
λούσι χρωματισμόν αποτελούντα αυτοτελές ποί-
κιλμα τοΰ προσώπου, ή άπλώς χρώμα έπιτιθέμενον
προς ένίσχυσιν τής φυσικής έρυθρότητος τών μή-
λων τών παρειών" διότι έν τή δευτέοα πεοιπτώσει
τό χρώμα τούτο ανήκει εις την αύτήν κατηγορίαν
μετά του ψιμυθίου, όπερ αί Ελληνίδες πάντοτε
μετεχειρίζοντο.
Ώς αυτοτελές ποίκιλμα εύρίσκεται ή έρυθρά
κηλίς έπί τής παρειάς γυναικός είκονιζομένης έπί
ιωνικής κύλικος 3, άλλά και αυτη οέν δύναται νά
παραβληθή προς τά έπί τής μυκηναϊκής κεφαλής
ποικίλματα, διότι ή έπί τής κύλικος κηλίς απομι-
μείται, ώς φαίνεται, φυσικον φακόν του προσώπου 4_
Πολύ μεγαλυτέραν ομοιότητα έχουσι τά ποικίλ-
ματα περιέργου πηλίνου ειδωλίου, περί του οποίου
λέγεται ότι ευρέθη έν Ελλάδι0" τά είδώλιον τούτο
είναι γυμνόν και ή ήβη Οηλοΰται δια μεγάλου τρι-
γώνου, έπί δε τών μαστών, του ομφαλού και έπί
τής οσφύος φέρει έγχάρακτα κοσμήματα άποτε-
λούντα κνκίονς έκ ιττογμών μετά μι,άς άΛΛης
Οϋίγμηο, έν τώ κεντρω. Δυστυχώς όμως ού'τε ή
πληροφορία, ότι τό είδώλιον τούτο προέρχεται έξ
Ελλάδος, δύναται νά θεωρηθή βεβαία, ού'τε ή ηλι-
κία αύτου είνε ώρισμένη.
Ώς προς τήν τέχνην, καταφανές είναι έκ πρώ-
της όψεως ότι Ό ποιήσας τήν κεφαλήν ούδεμίαν
έπίδρασιν γνωστής ξένης τέχνης, αιγυπτιακής ή
άσιατικής, ύπέστη" και οχι μόνον τούτο, άλλά νο-
μίζω ότι ουδέ έργαστηρίου τινός έπίδρασις άξία
λόγου διαφαίνεται. Ή καθόλου έντύπωσις έκ τής
1 ΑΐΙιβη. ΜίΙΙΙι. 1891 σ. 58 (\νο11βΐ'8). ΒΙία1ί6ηΙ>6ΐ'8, ΑηΙϊ-
ηιιϋβϋ ρΐ'βιηγοβηίβηηο5, έν Μβηι. άβ« ΐΐίΐϊηυαίί'βς άα Νοί'ίΐ,
1896, σ. 45 έξ. 'Εφημ. 'Αρχαιολ. 1898 σ. 195 έξ. (Τσούντας).
ΑηηιιαΙ οί Ιΐιβ Βγ. βοΐιοοΐ αί ΑΙΙιβηβ III σ. 66 ( Βοκαικ-αβΙ )·
Ιδίως άξιον σηρ.εΐίόσεως είναι τό υπό τοΰ ΒΙίηΙ<6ηΙ)6Ι'§' *'· 5· 48
είκ. 13 δημοσιευόιχενον μ-αρμάρινον είδώλιον, τό όποιον φέρει έπί τοΰ
υ,ετίύπου, τών παρειών χαί τοϋ άνθερεώνος στιγιχάς εις στοίχους δια-
τεταγαενας.
2 ΟοΙΙίβηοιι, ΗίδΙ. (Ιο Ια δοαίρίαΐ'θ I σ. 109 είχ. 55.
3 ΑΐΙιβη. ΜίΙΙΙι. 1900 σ. 50 εϊ/.. 10 (ΒοβΙιΙαιΐ).
* ΒοβΙιΙαιι έ'. ά. α. 52.
11 Ηβναβ 3ΐΌΐ)βοΙθ£. XXXIV (1899) σ. 10 είκ. 7 (ΡοΙΙίβι·);
ΚΕΦΑΛΗ ΕΚ ΜΥΚΗΝΩΝ
σμημα όμοιάζει προς το έπί των ώμων αυτών
σχήμα, το όποιον άποτελοΰσι προφανώς τά έλικόει-
δώς συνεσπειραμένα άκρα των συνήθων έν τή θέ-
σει ταύτη βοστρύχων.
'Επί της εξ άσβεστου κεφαλής, εάν τω οντι
άνήκη αύτη εις σφίγγα, ο τεχνίτης ίσως παρέλειψε
τον λόφον, διότι δεν ήτο εύκολον νά πλάση αυτόν,
όπως ήτο συνειθισμένος νά τον βλέπη, ήτοι ελευ-
θέρως προς τά οπίσω κυματίζοντα. Επϊ ένός άλ-
λου όλογλύφου μυκηναϊκού έργου, τής έλεφαντί-
νης σφιγγός εκ τής ακροπόλεως Αθηνών ή δυ-
σκολία αυτη παρεκάμφθη έπιδεξίως, του λόφου
ένωθέντος αετά του άκρου τών πτερύγων και σχη-
ματίσαντος ούτω είδος κρίκου. Αλλως δε ό λόφος
άπαντα μεν συχνά, οέν είναι όμως και άναγκαϊον
γνώοισμα τών σφιγγών τής μυκηναϊκής τέχνης και
δύναται νά παραλειφθή '.
Ιδιαιτέρας" προσοχής άξια είναι τά έπί τών πα-
ρειών, του μετώπου και του άνθερεώνος γραπτά
ποικίλματα. Ότι ταύτα τεκμηριοΰσι την ύπαρξιν
του έθίυ,ου του στίζειν ή 'ζωγραφεϊν το πρόσωπον,
είναι φανερόν ίσως όμως επιτρέπεται άμφιβολία,
αν τό εθιμον έσώζετο και έν τώ πραγματικά βίω
μέχρι τών χρόνων, καθ ους έποιήθη ή κεφαλή"
διότι άπίθανον δεν είναι, ότι ή τέχνη όιετήρησεν
αυτό κατά παράδοσιν επί μακρότερον χρόνον και τό
μετεχειρίζετο, μάλιστα επί κοσμηματικών μορφών,
ενώ έν τώ βίω είχεν εκλείψει έντελώς ή σχεόόν
εντελώς. Έν τή ομηρική ποιήσει ουδέν ίχνος του
εθίμου τούτου άνευρίσκεται, και έν αύτη οέ τή
μυκηναϊκή τέχνη έγώ ούδέν άλλο βέβαιον παρά-
δειγμα στίξεως ή ζωγραφήσεως το.Ο προσώπου
γνωρίζω" ό Μ ίΐ χ ϊ ιη ί 1 ϊ α η Μβ^βΐ' 3 νομίζει ότι έν εί-
δώλιον έκ Μυκηνών 4 παριστά άνδρικήν μορφήν
έχουσαν έστΐγ*μένον το πρόσωπον* άλλά τού'το είναι
άπίθανον ή τουλάχιστον λίαν άμφίβολον ένεκα τής
σμικρότητος του ειδωλίου και τοΰ αμελούς τής ερ-
γασίας αύτοΟ, άσφαλώς δε δύναται νά ρηθή μόνον
ό'τι ό άνήρ εικονίζεται γενειοφορών. Περί τής προμυ-
κηναϊκής εποχής τών νήσων όμως είναι άναυ.Φΐσβή-
τητον, ότι ή στίξις ή ό χρωματισμός του προσώπου
ι Άρχαιολ. Έφημ. 1887 πίν. 13, Β.
2 Ποβ. π. χ. ΚυρρβΙ§τ£ΐ1) νοιι Μβηίάί, πίν. V, 45 χαί VII, 4.
3 ΙαΗίϋυοΗ (1. αιοΐι. ΙηβΙ. 1892 σ. 195.
* δοΐιΐϊβιηαηη Μίοδηβϊ εί*. 113.
ήτο συνήθης1. Μετά την μυκηναϊκήν δε και την
όμηρικήν έποχήν άπαντώμεν πάλιν όμοιόν τι επί αρ-
χαϊκών βοιωτικών πήλινων ειδωλίων, άτινα φέρου-
σιν έπί έκατερας τών παρειών κηλίδα αέλαιναν 2"
άλλ' ένταΟθα δεν είναι βέβαιον, αν αί κηλίδες δη-
λούσι χρωματισμόν αποτελούντα αυτοτελές ποί-
κιλμα τοΰ προσώπου, ή άπλώς χρώμα έπιτιθέμενον
προς ένίσχυσιν τής φυσικής έρυθρότητος τών μή-
λων τών παρειών" διότι έν τή δευτέοα πεοιπτώσει
τό χρώμα τούτο ανήκει εις την αύτήν κατηγορίαν
μετά του ψιμυθίου, όπερ αί Ελληνίδες πάντοτε
μετεχειρίζοντο.
Ώς αυτοτελές ποίκιλμα εύρίσκεται ή έρυθρά
κηλίς έπί τής παρειάς γυναικός είκονιζομένης έπί
ιωνικής κύλικος 3, άλλά και αυτη οέν δύναται νά
παραβληθή προς τά έπί τής μυκηναϊκής κεφαλής
ποικίλματα, διότι ή έπί τής κύλικος κηλίς απομι-
μείται, ώς φαίνεται, φυσικον φακόν του προσώπου 4_
Πολύ μεγαλυτέραν ομοιότητα έχουσι τά ποικίλ-
ματα περιέργου πηλίνου ειδωλίου, περί του οποίου
λέγεται ότι ευρέθη έν Ελλάδι0" τά είδώλιον τούτο
είναι γυμνόν και ή ήβη Οηλοΰται δια μεγάλου τρι-
γώνου, έπί δε τών μαστών, του ομφαλού και έπί
τής οσφύος φέρει έγχάρακτα κοσμήματα άποτε-
λούντα κνκίονς έκ ιττογμών μετά μι,άς άΛΛης
Οϋίγμηο, έν τώ κεντρω. Δυστυχώς όμως ού'τε ή
πληροφορία, ότι τό είδώλιον τούτο προέρχεται έξ
Ελλάδος, δύναται νά θεωρηθή βεβαία, ού'τε ή ηλι-
κία αύτου είνε ώρισμένη.
Ώς προς τήν τέχνην, καταφανές είναι έκ πρώ-
της όψεως ότι Ό ποιήσας τήν κεφαλήν ούδεμίαν
έπίδρασιν γνωστής ξένης τέχνης, αιγυπτιακής ή
άσιατικής, ύπέστη" και οχι μόνον τούτο, άλλά νο-
μίζω ότι ουδέ έργαστηρίου τινός έπίδρασις άξία
λόγου διαφαίνεται. Ή καθόλου έντύπωσις έκ τής
1 ΑΐΙιβη. ΜίΙΙΙι. 1891 σ. 58 (\νο11βΐ'8). ΒΙία1ί6ηΙ>6ΐ'8, ΑηΙϊ-
ηιιϋβϋ ρΐ'βιηγοβηίβηηο5, έν Μβηι. άβ« ΐΐίΐϊηυαίί'βς άα Νοί'ίΐ,
1896, σ. 45 έξ. 'Εφημ. 'Αρχαιολ. 1898 σ. 195 έξ. (Τσούντας).
ΑηηιιαΙ οί Ιΐιβ Βγ. βοΐιοοΐ αί ΑΙΙιβηβ III σ. 66 ( Βοκαικ-αβΙ )·
Ιδίως άξιον σηρ.εΐίόσεως είναι τό υπό τοΰ ΒΙίηΙ<6ηΙ)6Ι'§' *'· 5· 48
είκ. 13 δημοσιευόιχενον μ-αρμάρινον είδώλιον, τό όποιον φέρει έπί τοΰ
υ,ετίύπου, τών παρειών χαί τοϋ άνθερεώνος στιγιχάς εις στοίχους δια-
τεταγαενας.
2 ΟοΙΙίβηοιι, ΗίδΙ. (Ιο Ια δοαίρίαΐ'θ I σ. 109 είχ. 55.
3 ΑΐΙιβη. ΜίΙΙΙι. 1900 σ. 50 εϊ/.. 10 (ΒοβΙιΙαιΐ).
* ΒοβΙιΙαιι έ'. ά. α. 52.
11 Ηβναβ 3ΐΌΐ)βοΙθ£. XXXIV (1899) σ. 10 είκ. 7 (ΡοΙΙίβι·);