DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Andegaweńskie dary złotnicze z herbami polskimi w kaplicy Węgierskiej w Akwizgranie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0040
10. Klamra z połowy w. XIV. Zbiory Ermitażu w Lenin-
gradzie (wg E. A. Łapkowskiej)
spełniały rolę ogniw lub klamer metalowych pasów
noszonych przez mężczyzn i kobiety w w. XIV. Pasy
takie, wzmiankowane już w r. 1322, rozpowszech-
niły się głównie w 2 poł. tego stulecia51. Składały
się one z kwadratowych ogniw zdobionych kaboszo-
nami i klamry przybierającej niekiedy kształty archi-
tektoniczne, o czym świadczą pasy na nagrobkach
Seweryna Lavellongo w kościele Św. Antoniego w
Padwie (zm. 1373) i Weikharda Froscha w kościele
Św. Katarzyny we Frankfurcie nad Menem (zm. 1378)
oraz zachowane zabytki, jak klamra z połowy w. XIV
w Ermitażu (ryc. 10) i klamra z łabędziem z Curtea
de Arges w Muzeum Historycznym w Bukareszcie
(ryc. 11) z lat siedemdziesiątych w. XIV 52. Niekiedy
zresztą całe pasy składały się z architektonicznych
ogniw, jak chociażby pas na nagrobku Kazimierza
Wielkiego z r. 1371. Znane są także przykłady umie-
szczania na klamrach pasów elementów heraldycz-
nych, czego przykładem może być posąg św. Wacława
w katedrze praskiej (r. 1373), którego pas spięty jest
klamrą w kształcie orła. Wszystkie przytoczone przy-
51 P. Pos t, Dnfing (Reallexikon zur deutschen Kunst-
geschichte, red. O. S c h m i 11. IV. Stuttgart 1958, szp. 635).
52 V i o 11 e t-1 e-D u c, o. c., V, 1874. s. 253—256. -
I. H. von Hefner-Alteneck, Trachten, Kunstwerke
und Gerathschaften vom friihen Mittelalter bis Ende des
Achtzehnten Jahrhunderts, Frankfurt am Main 1882, tab.
208. — E. A. Łapkowskaja, Prikładnoje iskusstwo sried-
nich wieków w Gosudarstwiennom Ermitaże, Moskwa 1971,
11. Klamra z łabędziem, lata siedemdziesiąte w. XIV, Mu-
zeum Historyczne w Bukareszcie (fot. R. Braun)
kłady pochodzą z lat siedemdziesiątych w. XIV,
a więc wydaje się, że w tym czasie powstały także
omawiane zabytki.
Określenie środowiska, w którym powstały te
dzieła, jest rzeczą niewątpliwie trudną. Użycie her-
bów jako elementów dekoracyjnych i wprowadzenie
ich niejako do konstrukcji klamer wyraźnie zbliża je
do wspomnianego relikwiarza ze strusiami. Relik-
wiarz ten uchodził początkowo za dzieło francuskie,
ale ostatnio Lipinsky przypisał go wymienionemu
Piotrowi ze Sieny, działającemu najpierw na dworze
Andegawenów neapolitańskich, a następnie na dwo-
rze węgierskim 53. Najbliższą analogię stanowią jed-
nak klamry w Ermitażu i w Muzeum Historycznym
w Bukareszcie. Wszystkie te zabytki łączy podobna
tab. 66. —• P. C h i h a i a, Citeva datę in legdturd en paf-
taua de la Arges (Omagiu lui George Oprescu cu prilejul
implinirii a 80 de ani. ed. Academiei Republicii Populare
Romine, [b.r.m.w.], s. 107—110). — M. M. P o p e s c u.
Podoabe medievale in tdrile Romanę, [b.m.w.] 1970, poz.
205. — C. N i c o 1 e s c u. Arta metalelor pretioase in Ro-
mania, Bucuresti 1973, s. 50, poz. 8, fig. 9.
53 L i p i n s k y, II reliqitiario..., s. 35—40.
32
gradzie (wg E. A. Łapkowskiej)
spełniały rolę ogniw lub klamer metalowych pasów
noszonych przez mężczyzn i kobiety w w. XIV. Pasy
takie, wzmiankowane już w r. 1322, rozpowszech-
niły się głównie w 2 poł. tego stulecia51. Składały
się one z kwadratowych ogniw zdobionych kaboszo-
nami i klamry przybierającej niekiedy kształty archi-
tektoniczne, o czym świadczą pasy na nagrobkach
Seweryna Lavellongo w kościele Św. Antoniego w
Padwie (zm. 1373) i Weikharda Froscha w kościele
Św. Katarzyny we Frankfurcie nad Menem (zm. 1378)
oraz zachowane zabytki, jak klamra z połowy w. XIV
w Ermitażu (ryc. 10) i klamra z łabędziem z Curtea
de Arges w Muzeum Historycznym w Bukareszcie
(ryc. 11) z lat siedemdziesiątych w. XIV 52. Niekiedy
zresztą całe pasy składały się z architektonicznych
ogniw, jak chociażby pas na nagrobku Kazimierza
Wielkiego z r. 1371. Znane są także przykłady umie-
szczania na klamrach pasów elementów heraldycz-
nych, czego przykładem może być posąg św. Wacława
w katedrze praskiej (r. 1373), którego pas spięty jest
klamrą w kształcie orła. Wszystkie przytoczone przy-
51 P. Pos t, Dnfing (Reallexikon zur deutschen Kunst-
geschichte, red. O. S c h m i 11. IV. Stuttgart 1958, szp. 635).
52 V i o 11 e t-1 e-D u c, o. c., V, 1874. s. 253—256. -
I. H. von Hefner-Alteneck, Trachten, Kunstwerke
und Gerathschaften vom friihen Mittelalter bis Ende des
Achtzehnten Jahrhunderts, Frankfurt am Main 1882, tab.
208. — E. A. Łapkowskaja, Prikładnoje iskusstwo sried-
nich wieków w Gosudarstwiennom Ermitaże, Moskwa 1971,
11. Klamra z łabędziem, lata siedemdziesiąte w. XIV, Mu-
zeum Historyczne w Bukareszcie (fot. R. Braun)
kłady pochodzą z lat siedemdziesiątych w. XIV,
a więc wydaje się, że w tym czasie powstały także
omawiane zabytki.
Określenie środowiska, w którym powstały te
dzieła, jest rzeczą niewątpliwie trudną. Użycie her-
bów jako elementów dekoracyjnych i wprowadzenie
ich niejako do konstrukcji klamer wyraźnie zbliża je
do wspomnianego relikwiarza ze strusiami. Relik-
wiarz ten uchodził początkowo za dzieło francuskie,
ale ostatnio Lipinsky przypisał go wymienionemu
Piotrowi ze Sieny, działającemu najpierw na dworze
Andegawenów neapolitańskich, a następnie na dwo-
rze węgierskim 53. Najbliższą analogię stanowią jed-
nak klamry w Ermitażu i w Muzeum Historycznym
w Bukareszcie. Wszystkie te zabytki łączy podobna
tab. 66. —• P. C h i h a i a, Citeva datę in legdturd en paf-
taua de la Arges (Omagiu lui George Oprescu cu prilejul
implinirii a 80 de ani. ed. Academiei Republicii Populare
Romine, [b.r.m.w.], s. 107—110). — M. M. P o p e s c u.
Podoabe medievale in tdrile Romanę, [b.m.w.] 1970, poz.
205. — C. N i c o 1 e s c u. Arta metalelor pretioase in Ro-
mania, Bucuresti 1973, s. 50, poz. 8, fig. 9.
53 L i p i n s k y, II reliqitiario..., s. 35—40.
32