DOI Artikel:
Macharska, Maria: Ze studiów nad rolą grafiki w polskim malarstwie okresu manieryzmu i wczesnego baroku: (Obrazy w kościołach Wielkopolski oraz w kolegiacie łowickiej)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0166
21. Mistrz Łowicki. Narodziny Marii, fragment ryc. 17
(fot. J. Langda)
elementami krajobrazu, co spotęgowało złudzenie
przestrzeni.
Łowicki obraz Narodzin Marii, (ryc. 17) odbija-
jący, jak wspomniano, od dwóch pozostałych wyż-
szą wartością artystyczną, wykazuje interesujące
związki ze swym odpowiednikiem z serii antwerp-
skiej (ryc. 18). W dziele Mistrza Łowiokiego dostrze-
ga się zarówno wpływ zastosowanego przez Fla-
nranda schematu kompozycyjnego, jak również no-
kturnowego ujęcia tej sceny 62. Twórca łowickich
Narodzin Marii przejmując dosłownie schemat kom-
pozycyjny pierwowzoru, samodzielnie zinterpretował,
jak to już zauważono, stosunek postaci do przestrze-
ni, a w ramach powtórzonego wiernie mieszkalnego
wnętrza zachował podobny jak tam układ figur. Na-
tomiast większość łowickich postaci, przejętych od
Jana van der Straeta, mimo że powtarza pozy i ge-
sty swych prototypów graficznych, różni się jednak
od nich w sposób dość istotny. Malarz polski wpro-
wadził bowiem nie tylko inny kanon postaci, lecz
także scharakteryzował je odmiennie. Nadając swym
modelom inne rysy twarzy, obdarzył je w pewnych
przypadkach większą siłą ekspresji. Uwysmuklone
w proporcjach postacie odznaczają się wydłużoną li-
nią sylwetek oraz jak gdyby ujęciem portretowym.
Do postaci tych należą: w grupie pierwszoplano-
wej — dwie niewiasty kąpiące Marię oraz klęcząca
obok nich na prawo dziewczyna, która świecą trzy-
maną w dłoni oświetla scenę kąpieli, na planie zaś
drugim — kobieta, również ze świecą, stojąca przy
łożu św. Anny. Głównie zwracają uwagę przedsta-
wienia dwóch kąpiących niewiast, które wraz z dzie-
ckiem tworzą centrum kompozycji planu pierwsze-
go. Malarz Łowicki, zgodnie wprawdzie z kompozy-
cją Jana van der Straeta, jedną z nich wyobraził
jako młodą niewiastę, drugą zaś jako kobietę star-
szą, nie przejął jednak typu ich twarzy. Położył
przede wszystkim nacisk na wyrażeniu uczuciowych
stanów przedstawionych osób, co w wersji Flamanda
zostało jedynie słabo zaznaczone. W łowickim obra-
22. R. Sadeler, wg P. Candida, Matka Boska pod balda-
chimem, r. 1591, fragment miedziorytu (fot. Z. Kos)
62 T h i e m, o. c., s. 102.
157
(fot. J. Langda)
elementami krajobrazu, co spotęgowało złudzenie
przestrzeni.
Łowicki obraz Narodzin Marii, (ryc. 17) odbija-
jący, jak wspomniano, od dwóch pozostałych wyż-
szą wartością artystyczną, wykazuje interesujące
związki ze swym odpowiednikiem z serii antwerp-
skiej (ryc. 18). W dziele Mistrza Łowiokiego dostrze-
ga się zarówno wpływ zastosowanego przez Fla-
nranda schematu kompozycyjnego, jak również no-
kturnowego ujęcia tej sceny 62. Twórca łowickich
Narodzin Marii przejmując dosłownie schemat kom-
pozycyjny pierwowzoru, samodzielnie zinterpretował,
jak to już zauważono, stosunek postaci do przestrze-
ni, a w ramach powtórzonego wiernie mieszkalnego
wnętrza zachował podobny jak tam układ figur. Na-
tomiast większość łowickich postaci, przejętych od
Jana van der Straeta, mimo że powtarza pozy i ge-
sty swych prototypów graficznych, różni się jednak
od nich w sposób dość istotny. Malarz polski wpro-
wadził bowiem nie tylko inny kanon postaci, lecz
także scharakteryzował je odmiennie. Nadając swym
modelom inne rysy twarzy, obdarzył je w pewnych
przypadkach większą siłą ekspresji. Uwysmuklone
w proporcjach postacie odznaczają się wydłużoną li-
nią sylwetek oraz jak gdyby ujęciem portretowym.
Do postaci tych należą: w grupie pierwszoplano-
wej — dwie niewiasty kąpiące Marię oraz klęcząca
obok nich na prawo dziewczyna, która świecą trzy-
maną w dłoni oświetla scenę kąpieli, na planie zaś
drugim — kobieta, również ze świecą, stojąca przy
łożu św. Anny. Głównie zwracają uwagę przedsta-
wienia dwóch kąpiących niewiast, które wraz z dzie-
ckiem tworzą centrum kompozycji planu pierwsze-
go. Malarz Łowicki, zgodnie wprawdzie z kompozy-
cją Jana van der Straeta, jedną z nich wyobraził
jako młodą niewiastę, drugą zaś jako kobietę star-
szą, nie przejął jednak typu ich twarzy. Położył
przede wszystkim nacisk na wyrażeniu uczuciowych
stanów przedstawionych osób, co w wersji Flamanda
zostało jedynie słabo zaznaczone. W łowickim obra-
22. R. Sadeler, wg P. Candida, Matka Boska pod balda-
chimem, r. 1591, fragment miedziorytu (fot. Z. Kos)
62 T h i e m, o. c., s. 102.
157