DOI Artikel:
Biskupski, Romuald: Wybrane warsztaty malarstwa ikonowego szkoły halickiej XV i XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20403#0031
1. Spaś w siłach, ikona z Nowosielce, 2. połowa w. XV,
Muzeum Historyczne w Sanoku (fot. R. Biskupski)
czerwcu lulb lipcu 193(3 przeniesiono ją do Mu-
zeum Towarzystwa Łemkowskiego w Sanoku,
skąd trafiła do Muzeum Historycznego w Sano-
iku. Ikona, o wymiarach 119X84X!2 om, malowana
jest farbami temperowymi na gruncie położonym
wanych do cerkwi ksiąg liturgicznych wiadomo, że w
latach 1697, 16S9 i 17OT istniała cerkiew pod wezwaniem
Zmartwychwstania Chrystusa — por. Anfołogion, Lwów
1694, Biblioteka Muzeum Historycznego w Sanoku, nr
•inw. 9188 (dalej: BMH); Ewangelion, Lwów 1690,
BMH, nr imw. 9158, Apostoł, Lwów 11666, BMH, nr
inw. 9451.
5 Stan zachowania: Ikona konserwowana w pra-
cowni PKZ w r. 1065 przez H. Rudniewską przy współ-
pracy Z. Blizińskiej i M. Sekulskiej; zabezpieczono pod-
obrazie, wymieniono listwy konstrukcyjne, scalono kolo-
rystycznie ubytki warstwy malarskiej wzdłuż spojenia
desek oraz drobne ubytki na całej powierzchni. Ikona
była eksponowana na wystawie Ikony z XV i XVI w.
ze zbiorów Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
(Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Kraków 1972).
Dotychczasowa bibliografia: P. S t etf a n i w s k i, Łemkiw-
śki cerkwy w Polszczi (Naukowyj Zbirnyk Muzeju U-
krajinśkoj Kultury w Swydnyku, VI, Rn. 1, Prasov 1972,
il. 4); R. G r z ą d z i e 1 a, Twórczość malarza ikon z Zo-
hatyna (Folia Historiae Artium, X, Kraków 1974, s. 75,
przyp. 83 i 36, s. 78, przyp. 39); E. Zając, Zarys dzie-
na podobraziu, złożonym ;z dwu desek lipowych,
spojonych pionowo i wzmacnianych dwiema li-
stwami Ikonstiriufecyjinymi6.
Płytko pogłębione pole ikony o wąskim kow-
czegu, podkreślonym iramlką namalowaną przy
brzegu czerwienią żelazową, pokrywa zloito płatko-
we, stanowiące tło dla otoczonego mandorlą, sie-
dzącego na tronie Chrystusa w typie Pantokra-
tora, który prawicą błogosławi, lewą ręką pod-
trzymuje otwartą księgę Ewangelii. Szaty kolo-
ru ugrowego opracowane są kreską ciemniejszą,
chiton o odcieniu jaśniejszym (jasnougrowym) —
szrafowaniem srebrnym, himation zaś złotym.
Głowę Chrystusa otacza złocony, pokryty wzo-
rem geometrycznym nimb z wpisanym krzyżem
i literami hagiogramu, całą zaś postać — roz-
chodzące się od ramion i nóg cztery wiązki ma-
lowanych bielą promieni, świetlisty, przezroczy-
sty, oddany czerwienią romb o wklęsłych bo-
kach, ciemnozielona owalna mandorla wypełnio-
na zarysowanymi białym konturem serafinami,
wreszcie wyłaniający się spod niej czerwony
czworobok z wpisanymi w naroża półfigiurami
symboli ewangelistów: u góry anioł św. Mateusza
i orzeł św. Marka, u dołu lew św. Jana i wół
św. Łukasza. Całość przedstawienia określa u-
mieszcziony nad górnym brzegiem koiwiczegu na-
pis czerwonymi literami.
Kompozycja ikony Spasa w siłach z Nowo-
sielce bliska jest ikonie Andrieja Rublowa z rzę-
du Deesis ikonostasu soboru Uspienskiego we
Włodzimierzu z r. 1408 7 oraz przypisywanej te-
mu artyście ikonie z r. 1411 w Galerii Treitia-
kowskiej w Moskwie8. Poza odmiennym ułoże-
niem prawicy i pominięciem „tronów” przy pod-
nóżku 9 dosłownie zostały w niej powtórzone szcze-
j
jów Muzeum Historycznego w Sanoku (1934—1974) (Rocz-
nik Sanocki, IV, Kraków 1979, s. 296).
7 W. N. Ł a z a r i e w, Andrej Rublew i jego szkoła,
Moskwa 1966, s. 127; tenże. Moskowskaja szkoła iko-
nopisi, Moskwa 197(1, taibl. 27.
8 W. I. Antonow a, Katalog drewnierusskoj żiwo-
pisi. Opyt istoriko-chudożestwiennoj kłasifikacyi, I,
Moskwa 1(963, s. 278—(279, poz. 227, il. 184. Datowanie
ikony przez autorkę na r. 1411 podtrzymuje Łaza-
riew (Andrej Rublew..., s. 137). M. A. Iłjin uważa,
że ikona ta mogła spełniać rolę wzoru („obrazca”), z
którego malarze bezpośrednio wykonywali kopie ikon
o większych wymiarach (Ikonostas Uspienskogo sobora
wo Włodimirie Andre ja Rublewa [w:] Drewnierusskoje
iskusstwo. Chudożestwiennaja kultura Moskwy i prile-
żaszczych k’niej knjażestw XIV—XVI ww., Moskwa 1970,
s. 36).
5 O chórach aniołów pierwszej triady — zofa. A. R ó-
życka Bryzek, Wyobrażenia aniołów w bizantyjsko-
-ruskich malowidłach kaplicy Sw. Trójcy na zamku w
Lublinie (1418) (Folia Historiae Artium, XIII, Wrocław
1(977, s. 21—136).
27
Muzeum Historyczne w Sanoku (fot. R. Biskupski)
czerwcu lulb lipcu 193(3 przeniesiono ją do Mu-
zeum Towarzystwa Łemkowskiego w Sanoku,
skąd trafiła do Muzeum Historycznego w Sano-
iku. Ikona, o wymiarach 119X84X!2 om, malowana
jest farbami temperowymi na gruncie położonym
wanych do cerkwi ksiąg liturgicznych wiadomo, że w
latach 1697, 16S9 i 17OT istniała cerkiew pod wezwaniem
Zmartwychwstania Chrystusa — por. Anfołogion, Lwów
1694, Biblioteka Muzeum Historycznego w Sanoku, nr
•inw. 9188 (dalej: BMH); Ewangelion, Lwów 1690,
BMH, nr imw. 9158, Apostoł, Lwów 11666, BMH, nr
inw. 9451.
5 Stan zachowania: Ikona konserwowana w pra-
cowni PKZ w r. 1065 przez H. Rudniewską przy współ-
pracy Z. Blizińskiej i M. Sekulskiej; zabezpieczono pod-
obrazie, wymieniono listwy konstrukcyjne, scalono kolo-
rystycznie ubytki warstwy malarskiej wzdłuż spojenia
desek oraz drobne ubytki na całej powierzchni. Ikona
była eksponowana na wystawie Ikony z XV i XVI w.
ze zbiorów Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
(Muzeum Archeologiczne w Krakowie, Kraków 1972).
Dotychczasowa bibliografia: P. S t etf a n i w s k i, Łemkiw-
śki cerkwy w Polszczi (Naukowyj Zbirnyk Muzeju U-
krajinśkoj Kultury w Swydnyku, VI, Rn. 1, Prasov 1972,
il. 4); R. G r z ą d z i e 1 a, Twórczość malarza ikon z Zo-
hatyna (Folia Historiae Artium, X, Kraków 1974, s. 75,
przyp. 83 i 36, s. 78, przyp. 39); E. Zając, Zarys dzie-
na podobraziu, złożonym ;z dwu desek lipowych,
spojonych pionowo i wzmacnianych dwiema li-
stwami Ikonstiriufecyjinymi6.
Płytko pogłębione pole ikony o wąskim kow-
czegu, podkreślonym iramlką namalowaną przy
brzegu czerwienią żelazową, pokrywa zloito płatko-
we, stanowiące tło dla otoczonego mandorlą, sie-
dzącego na tronie Chrystusa w typie Pantokra-
tora, który prawicą błogosławi, lewą ręką pod-
trzymuje otwartą księgę Ewangelii. Szaty kolo-
ru ugrowego opracowane są kreską ciemniejszą,
chiton o odcieniu jaśniejszym (jasnougrowym) —
szrafowaniem srebrnym, himation zaś złotym.
Głowę Chrystusa otacza złocony, pokryty wzo-
rem geometrycznym nimb z wpisanym krzyżem
i literami hagiogramu, całą zaś postać — roz-
chodzące się od ramion i nóg cztery wiązki ma-
lowanych bielą promieni, świetlisty, przezroczy-
sty, oddany czerwienią romb o wklęsłych bo-
kach, ciemnozielona owalna mandorla wypełnio-
na zarysowanymi białym konturem serafinami,
wreszcie wyłaniający się spod niej czerwony
czworobok z wpisanymi w naroża półfigiurami
symboli ewangelistów: u góry anioł św. Mateusza
i orzeł św. Marka, u dołu lew św. Jana i wół
św. Łukasza. Całość przedstawienia określa u-
mieszcziony nad górnym brzegiem koiwiczegu na-
pis czerwonymi literami.
Kompozycja ikony Spasa w siłach z Nowo-
sielce bliska jest ikonie Andrieja Rublowa z rzę-
du Deesis ikonostasu soboru Uspienskiego we
Włodzimierzu z r. 1408 7 oraz przypisywanej te-
mu artyście ikonie z r. 1411 w Galerii Treitia-
kowskiej w Moskwie8. Poza odmiennym ułoże-
niem prawicy i pominięciem „tronów” przy pod-
nóżku 9 dosłownie zostały w niej powtórzone szcze-
j
jów Muzeum Historycznego w Sanoku (1934—1974) (Rocz-
nik Sanocki, IV, Kraków 1979, s. 296).
7 W. N. Ł a z a r i e w, Andrej Rublew i jego szkoła,
Moskwa 1966, s. 127; tenże. Moskowskaja szkoła iko-
nopisi, Moskwa 197(1, taibl. 27.
8 W. I. Antonow a, Katalog drewnierusskoj żiwo-
pisi. Opyt istoriko-chudożestwiennoj kłasifikacyi, I,
Moskwa 1(963, s. 278—(279, poz. 227, il. 184. Datowanie
ikony przez autorkę na r. 1411 podtrzymuje Łaza-
riew (Andrej Rublew..., s. 137). M. A. Iłjin uważa,
że ikona ta mogła spełniać rolę wzoru („obrazca”), z
którego malarze bezpośrednio wykonywali kopie ikon
o większych wymiarach (Ikonostas Uspienskogo sobora
wo Włodimirie Andre ja Rublewa [w:] Drewnierusskoje
iskusstwo. Chudożestwiennaja kultura Moskwy i prile-
żaszczych k’niej knjażestw XIV—XVI ww., Moskwa 1970,
s. 36).
5 O chórach aniołów pierwszej triady — zofa. A. R ó-
życka Bryzek, Wyobrażenia aniołów w bizantyjsko-
-ruskich malowidłach kaplicy Sw. Trójcy na zamku w
Lublinie (1418) (Folia Historiae Artium, XIII, Wrocław
1(977, s. 21—136).
27