DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Przedstawienia procesji w sztuce wczesnochrześcijańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0028
15. Translacja relikwii, płytka z kośoi słoniowej, skarbiec katedry w Trewirze (wg Beckwith, Early Christian...)
się też świadczyć wizerunek Chrystusa widnie-
jący w arkadzie ponad pojazdem, kojarzący się
ze znanym ze źródeł przedstawieniem Zbawicie-
la w bramie Chalke, prowadzącej do kompleksu
pałacowego 103.
Wspomnieć jeszcze trzeba, że trewińska pla-
kietka ukazuje prawdopodobnie tylko fragment
procesji, tak jak i sama jest częścią większej ca-
łości — być może relikwiarza, jak sugerują m.
in. Holum i Vikan 106. Ten cenny izabytek znako-
micie 'UZiupełnia naszą wiedzę o translacjach
czerpaną z tekstów, które informują o śpiewach
towarzyszących procesji, używaniu w jej obrzę-
dach świec, kadzidła i wreszcie krzyży proce-
syjnych — występują w nim bowiem wszystkie
te elementy107.
105 o przedstawieniu Chrystusa w bramie Chalke pi-
sze M. Chatzidakis, An Encaustic Icon of Christ
at Synai (The Art Bulletin, 49, 1967, s. 197 i n., zwł.
203 i n.) — zob. też Strzygowski, o.c, s. 86; Wulff,
o.c, s. 195; E. D y g g v e, Ravennatum palatium sacrum,
Copenhagen 1941, s. 13; Holum, Vikan, o.c, s. 125
n. — por. C. Mango, The Brazen House, Copenhagen
1959, s. 104 i n.
108 Holum, Vikan, o.c, s. 133 — por. też Del-
briick, o.c, s. 262; V o 1 b a c h, Elfenbeinarbeiten...,
s. 95.
107 Na temat krzyża procesyjnego zob. Croix et Cru-
cifix [w:] Dictionaire d'archeologie chretienne et de li-
turgie, III, Paris 1914, szp. 3102 n.; J. Braun, Das chri-
Wśród mozaik kościoła S. Vitale w Rawennie
wyróżniają się szczególnie dwa wyobrażenia zdo-
biące ściany apsydy, a ukazujące cesarza Justy-
niana i jego żonę Teodorę jato uczestników pro-
cesji. Powstały one na krótko przed r. 548 (da-
ta śmierci cesarzowej)108. Justynian z towarzyszą-
cymi mu osobami figuruje na lewej ścianie apsy-
dy, a więc po prawej stronie ołtarza i Chrystu-
sa w konsze apsydy (ryc. 18). Ubrany w białą
tunikę, purpurowy płaszcz i 'diadem, z nimbem
wokół głowy, cesarz zajmuje miejsce pośrodku
orszaku, trzymając oburącz i kierując w prawo,
ku ołtarzowi, duże złote naczynie. Po jego lewej
stronie stoi arcybiskup Maksyrnian (o czym in-
formuje napis nad głową), z« wspaniałym, spo-
rych rozmiarów crux gemmata w prawym ręku.
stliche Altergerat in seinem Sein und in seiner Entwick-
lung, Munchen 1932, s. 470 i n.; W. F. Volbach, La
croce. ho sviluppo neWoreficeria sacra, Citta del Vatica-
no 1938, s. 5 i n.; E. Z o c c a, La croce neWarte [w:]
Encyclopedia Cattolica, IV, Citta del Yaticano, 1950, szp.
,971; Skubiszewski, o.c, s. 24 i n. oraz przypis 39
i 40. Co do świec zob. D. R. D e n d y, The Use of Lights
in Christian Worship, London 1959; D i x, o.c, s. 416 i n.
oraz Ciegres [w:] Dictionnaire d'archeologie chretienne
et de liturgie, III, szp. 612 i n. O używaniu kadzidła:
Dix, o.c, s. 426 i n. Na temat ukazanych na płytce
trewirskiej postaci w oknach z kadzielnicami w rękach
pisze A. Hermann, Mit der Hand Singen. Ein Beitrag
zur Erklarung der Trier Elfenbeintafel (Jahrbuch fur
22
się też świadczyć wizerunek Chrystusa widnie-
jący w arkadzie ponad pojazdem, kojarzący się
ze znanym ze źródeł przedstawieniem Zbawicie-
la w bramie Chalke, prowadzącej do kompleksu
pałacowego 103.
Wspomnieć jeszcze trzeba, że trewińska pla-
kietka ukazuje prawdopodobnie tylko fragment
procesji, tak jak i sama jest częścią większej ca-
łości — być może relikwiarza, jak sugerują m.
in. Holum i Vikan 106. Ten cenny izabytek znako-
micie 'UZiupełnia naszą wiedzę o translacjach
czerpaną z tekstów, które informują o śpiewach
towarzyszących procesji, używaniu w jej obrzę-
dach świec, kadzidła i wreszcie krzyży proce-
syjnych — występują w nim bowiem wszystkie
te elementy107.
105 o przedstawieniu Chrystusa w bramie Chalke pi-
sze M. Chatzidakis, An Encaustic Icon of Christ
at Synai (The Art Bulletin, 49, 1967, s. 197 i n., zwł.
203 i n.) — zob. też Strzygowski, o.c, s. 86; Wulff,
o.c, s. 195; E. D y g g v e, Ravennatum palatium sacrum,
Copenhagen 1941, s. 13; Holum, Vikan, o.c, s. 125
n. — por. C. Mango, The Brazen House, Copenhagen
1959, s. 104 i n.
108 Holum, Vikan, o.c, s. 133 — por. też Del-
briick, o.c, s. 262; V o 1 b a c h, Elfenbeinarbeiten...,
s. 95.
107 Na temat krzyża procesyjnego zob. Croix et Cru-
cifix [w:] Dictionaire d'archeologie chretienne et de li-
turgie, III, Paris 1914, szp. 3102 n.; J. Braun, Das chri-
Wśród mozaik kościoła S. Vitale w Rawennie
wyróżniają się szczególnie dwa wyobrażenia zdo-
biące ściany apsydy, a ukazujące cesarza Justy-
niana i jego żonę Teodorę jato uczestników pro-
cesji. Powstały one na krótko przed r. 548 (da-
ta śmierci cesarzowej)108. Justynian z towarzyszą-
cymi mu osobami figuruje na lewej ścianie apsy-
dy, a więc po prawej stronie ołtarza i Chrystu-
sa w konsze apsydy (ryc. 18). Ubrany w białą
tunikę, purpurowy płaszcz i 'diadem, z nimbem
wokół głowy, cesarz zajmuje miejsce pośrodku
orszaku, trzymając oburącz i kierując w prawo,
ku ołtarzowi, duże złote naczynie. Po jego lewej
stronie stoi arcybiskup Maksyrnian (o czym in-
formuje napis nad głową), z« wspaniałym, spo-
rych rozmiarów crux gemmata w prawym ręku.
stliche Altergerat in seinem Sein und in seiner Entwick-
lung, Munchen 1932, s. 470 i n.; W. F. Volbach, La
croce. ho sviluppo neWoreficeria sacra, Citta del Vatica-
no 1938, s. 5 i n.; E. Z o c c a, La croce neWarte [w:]
Encyclopedia Cattolica, IV, Citta del Yaticano, 1950, szp.
,971; Skubiszewski, o.c, s. 24 i n. oraz przypis 39
i 40. Co do świec zob. D. R. D e n d y, The Use of Lights
in Christian Worship, London 1959; D i x, o.c, s. 416 i n.
oraz Ciegres [w:] Dictionnaire d'archeologie chretienne
et de liturgie, III, szp. 612 i n. O używaniu kadzidła:
Dix, o.c, s. 426 i n. Na temat ukazanych na płytce
trewirskiej postaci w oknach z kadzielnicami w rękach
pisze A. Hermann, Mit der Hand Singen. Ein Beitrag
zur Erklarung der Trier Elfenbeintafel (Jahrbuch fur
22