DOI article:
Miziołek, Jerzy: Przedstawienia procesji w sztuce wczesnochrześcijańskiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0040
31. Hołd dwudziestu czterech starców, mozaika na ścianie łuku triumfalnego w S. Paolo fuori le mura w Rzymie
(wg Waetzolda)
Tworząc na satrkofagach w 2. połowie w. IV
przedstawienie apostołów w dwóch symetrycz-
nych grupach, zmierzających z wieńcami ku usta-
wianemu w centrum celowi, kreowano kompozy-
cję, która przetrwała aż po wczesne średniowie-
cze. W wiekach V i VI temat ten, jak widzie-
liśmy, stosowano w kopułach baptysteriów oraz
na ścianach łuków triumfalnych w kościołach.
Mozaiki w S. Maria in Domnica i S. Brassede
w Rzymie dowodzą życia tego tematu jeszcze w
początkach w. IX159. Najpierw ukazywano więc
apostołów z wieńcami-koronami męczenników,
następnie pojawiły się w ich rękach zwoje, a wre-
szcie kodeksy. Z czasem sceny z wieńcami zni-
kły niemali zupełnie. Aurum coronarium przestało
być rozumiane, pomimo iż nadano mu treść chrze-
ścijańską.
Motyw pochodu z wieńcami występował w
omawianej epoce również w obrazowaniach wer-
setu Apokalipsy (rozdz. IV, 10): „Upada dwudzie-
saiąues de la coupole de Saint-Georges a Saloniąue (Ca-
hiers Archeologiąiues, 17, 1967, s. 59 i n.); P. Cat'tani,
La Rotonda e i mosaici di San Giorgio a Salonico, Bo-
logna 1972, s. 94 i n.; M. Sotiriou, Sur ąueląues pro-
blemes de 1'iconographie de la coupole de Saint-Geor-
ges de Thesaloniąue [w:] In Memoriam Panayotis A. Mi-
chelis, Atens 1972, s. 218 i n.
159 M. van Berchem, E. Clouzot, Mosaiąues
Chretiennes du IVe au Xe siecle, Ganeve 1024, ryc. 236—
—1298, 302, 304; P. Skubiszewski, Malarstwo karo-
lińskie i przedromańskie, Warszawa 1973, tabl. 31 i tekst
na s. 89 i n. — por. też Grab ar, Martyrium..., s. 60
i przypis 1 na tejże stronie; C. R. Do dwe 11, Painting
in Europę, 800—1200, Harmondsworth 1971 (Pelican Hi-
story of Art), s. 10—44; L'arte in Italia, II; Dal secolo
V al secolo XI (a aura di C. L. Ragghianti), Roma 1968,
szp. 507—521.
leo o przedstawieniu starców na fasadzie pierwot-
nego kościoła Sw. Piotra w Watykanie, gdzie zilustro-
wano prawdopodobnie inny fragment Apokalipsy (V, 8),
zob. F. van der M e e r, Maiestas Domini, Citta del Va-
ticano 1938, s. 92 i n., oraz K1 a u s e r, Aurum coro-
narium [w:] Reallezikon jur Antike und Christentum,
szp. 1017; tenże, Aurum coronarium (Romische Mittei-
lungen), s. 150. Tamże o przedstawieniach na łukach
triumfalnych w SS. Cosma e Damiano w Rzymie (zni-
szczone w w. XVII) oraz w S. Prassede. Co do przed-
stawień średniowiecznych zob. van der M e e r, Maiestas
Domini, s. 100 i n.
161 Vain Berchem, Clouzot, o.c, s. 88 i n.;
S. Waetzold, Zur Ikonographie des Triumphbogen —
Mosaik von S. Paolo in Rom [w:] Miscellanea Bibliothe-
cae Hertzianae, Rom 1961, s. 19 i n.; G. Bo vi ni, Mo-
34
(wg Waetzolda)
Tworząc na satrkofagach w 2. połowie w. IV
przedstawienie apostołów w dwóch symetrycz-
nych grupach, zmierzających z wieńcami ku usta-
wianemu w centrum celowi, kreowano kompozy-
cję, która przetrwała aż po wczesne średniowie-
cze. W wiekach V i VI temat ten, jak widzie-
liśmy, stosowano w kopułach baptysteriów oraz
na ścianach łuków triumfalnych w kościołach.
Mozaiki w S. Maria in Domnica i S. Brassede
w Rzymie dowodzą życia tego tematu jeszcze w
początkach w. IX159. Najpierw ukazywano więc
apostołów z wieńcami-koronami męczenników,
następnie pojawiły się w ich rękach zwoje, a wre-
szcie kodeksy. Z czasem sceny z wieńcami zni-
kły niemali zupełnie. Aurum coronarium przestało
być rozumiane, pomimo iż nadano mu treść chrze-
ścijańską.
Motyw pochodu z wieńcami występował w
omawianej epoce również w obrazowaniach wer-
setu Apokalipsy (rozdz. IV, 10): „Upada dwudzie-
saiąues de la coupole de Saint-Georges a Saloniąue (Ca-
hiers Archeologiąiues, 17, 1967, s. 59 i n.); P. Cat'tani,
La Rotonda e i mosaici di San Giorgio a Salonico, Bo-
logna 1972, s. 94 i n.; M. Sotiriou, Sur ąueląues pro-
blemes de 1'iconographie de la coupole de Saint-Geor-
ges de Thesaloniąue [w:] In Memoriam Panayotis A. Mi-
chelis, Atens 1972, s. 218 i n.
159 M. van Berchem, E. Clouzot, Mosaiąues
Chretiennes du IVe au Xe siecle, Ganeve 1024, ryc. 236—
—1298, 302, 304; P. Skubiszewski, Malarstwo karo-
lińskie i przedromańskie, Warszawa 1973, tabl. 31 i tekst
na s. 89 i n. — por. też Grab ar, Martyrium..., s. 60
i przypis 1 na tejże stronie; C. R. Do dwe 11, Painting
in Europę, 800—1200, Harmondsworth 1971 (Pelican Hi-
story of Art), s. 10—44; L'arte in Italia, II; Dal secolo
V al secolo XI (a aura di C. L. Ragghianti), Roma 1968,
szp. 507—521.
leo o przedstawieniu starców na fasadzie pierwot-
nego kościoła Sw. Piotra w Watykanie, gdzie zilustro-
wano prawdopodobnie inny fragment Apokalipsy (V, 8),
zob. F. van der M e e r, Maiestas Domini, Citta del Va-
ticano 1938, s. 92 i n., oraz K1 a u s e r, Aurum coro-
narium [w:] Reallezikon jur Antike und Christentum,
szp. 1017; tenże, Aurum coronarium (Romische Mittei-
lungen), s. 150. Tamże o przedstawieniach na łukach
triumfalnych w SS. Cosma e Damiano w Rzymie (zni-
szczone w w. XVII) oraz w S. Prassede. Co do przed-
stawień średniowiecznych zob. van der M e e r, Maiestas
Domini, s. 100 i n.
161 Vain Berchem, Clouzot, o.c, s. 88 i n.;
S. Waetzold, Zur Ikonographie des Triumphbogen —
Mosaik von S. Paolo in Rom [w:] Miscellanea Bibliothe-
cae Hertzianae, Rom 1961, s. 19 i n.; G. Bo vi ni, Mo-
34