DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Przedstawienia procesji w sztuce wczesnochrześcijańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20539#0048
40. Niewiasty u Grobu Chrystusa, płytka z kości słoniowej, Bayeri-
sches National Museum, Monachium (w,g YolbaiCh, Early Christian...)
ryehem w S. Maria Maggiore (iryc. 1) niezbyt
śoiśle trzymał się tekstu Księgi Jozuego. Zaimiaisit
siedmiu trębaczy, o których mówi ta księga, jest
tylko sześciu; nie grają na baranich rogach, ale
na długich prostych trąbach rozszerzających się
u wylotu, a ponadto sama Ainka ma kształt pro-
stej, nieozdobnej skrzyni. Na powstanie takiej
kompozycji mógł wpłynąć, obok tekstu Pisma
Św., z pewnością w równym stopniu jakiś do-
stępny wzór. Wielokrotnie wskazywano już, że
mozaiki w S. Maria Maggiore zależne są od ta-
kich cyklów obrazowych, jak miniatury Iliady
Ambrozjańskiej, reliefy spiralnie opasujące ko-
lumny Rzymu i Konstantynopola itp. 189 Nie ma
jednak wśród nich przedstawień, które służyłyby
za wzór twórcy mozaiki z procesją. Wzorem ta-
kim, naszym zdaniem, mogły być dwa reliefy,
spośród których jeden zdobi po dzień dzisiejszy
Łuk Tytusa w Rzymie upamiętniający zdobycie
Jerozolimy w r. 70 n.e. (ryc. 2), drugi zaś (obec-
nie w Muzeach Kapitolińskich) pochodzi ze świą-
tyni Ąpóllina (ryc. 3)190.
Spośród dwóch dużych reliefów na ścianach w
189 por Grabar, Christian Jconography..., tabl.
135—145 do tekstu na s. 48 i n.; Brenk, Die fruhchri-
stliche..., tabl. 42—44 do tekstu na s. 243 i n.; E. K i t-
zinger, Byzantine Art..., ryc. 117—133 do tekstu na
s. 67 i n. (tu w przypisie 4,, 6, 8 rozdz. IV cytowane
są linne prace na ten temat: J. de Wita, H. Buchtala,
R. Bianchi Bandinellego). Zob. też: K. Weitzmann,
Narration in Early Christendom (American Journal of
A,rchaeology, 50, 1957, s. 83 i n.).
190 Na temat reliefu Łuku Tytusa zob. R. Bianchi
Bandinelli, Rome. Le centrę du pouvoir, Paris 1969
(L'Univers des Formes), ryc. 240 do tekstu na s. 214
i n.; Kraus, o.c, s. 196; Strong, o.c, ryc. 70 do tek-
przelocie Łuku jeden ukazuje Tytusa triumfato-
ra na rydwanie, drugi zaś ten fragment pochodu
triumfalnego, w którym niesiono łupy ze świą-
tyni jerozolimskiej: siedmioramienny świecznik
oraz przedmiot w kształcie skrzyni — identyfi-
kowany to ze stołem na chleby pokłaidne, to z
Arką — z przymocowanymi do jej boku dwiema
długimi, prostymi trąbami rozszerzającymi się u
wylotu 191. Transport tej „skrzyni" odbywa się za
pomocą drążków przytwierdzonych do jej podsta-
wy. Mamy tutaj wiele elementów, które wystą-
pią również w mozaice rzymskiej bazyliki. Arka
w niej przedstawiona ma podobny kształt do
Arki na reliefie; niesiona jest na takich samych
i w ten sam sposób przymocowanych drążkach;
ponadto niosący Airkę na mozaice ukazani są w
takich samych strojach i pozach, jak rzymscy żoł-
nierze: są oni lekko przygarbieni pod ciężarem
niesionego przedmiotu i odziani w krótkie, nie
sięgające kolan tuniki; również trąby znane z S.
Maria Maggiore są zupełnie podobne do wyrzeź-
bionych na Łuku. Trudno dziś dociec, czy twórca
reliefu przedstawił trąby zgodnie z ich prawdzi-
stu na s. 131. Odnośnie do reliefu ze świątyni Apol-
lina datowanego na ok. 20 r. pjn.e. zob. F. Coarelli,
Rom, Monumente der Grosser Kulturen, Wiesbaden 1979,
s. 88; G. A. Mansuelli, Roma e il mondo romano,
1, Torino 1931 (Storia Universale dell'Arte), s. 152;
Scott-Ryberg, o.c, ryc. 78c oraz 81c i 82,d.
191 Odnośnie do identyfikacji tych przedmiotów zob.
Scott-Ryberg, o.c, s. 146; Kraus, o.c, s. 228;
F. Coarelli, Guida archeologica di Roma, Roma 1974,
s. 97; S a dur sika, o.c, s. 143 — por. też J. Jelito,
Historia czasów Starego Testamentu, Poznań 1961, s.
32,1.
42
sches National Museum, Monachium (w,g YolbaiCh, Early Christian...)
ryehem w S. Maria Maggiore (iryc. 1) niezbyt
śoiśle trzymał się tekstu Księgi Jozuego. Zaimiaisit
siedmiu trębaczy, o których mówi ta księga, jest
tylko sześciu; nie grają na baranich rogach, ale
na długich prostych trąbach rozszerzających się
u wylotu, a ponadto sama Ainka ma kształt pro-
stej, nieozdobnej skrzyni. Na powstanie takiej
kompozycji mógł wpłynąć, obok tekstu Pisma
Św., z pewnością w równym stopniu jakiś do-
stępny wzór. Wielokrotnie wskazywano już, że
mozaiki w S. Maria Maggiore zależne są od ta-
kich cyklów obrazowych, jak miniatury Iliady
Ambrozjańskiej, reliefy spiralnie opasujące ko-
lumny Rzymu i Konstantynopola itp. 189 Nie ma
jednak wśród nich przedstawień, które służyłyby
za wzór twórcy mozaiki z procesją. Wzorem ta-
kim, naszym zdaniem, mogły być dwa reliefy,
spośród których jeden zdobi po dzień dzisiejszy
Łuk Tytusa w Rzymie upamiętniający zdobycie
Jerozolimy w r. 70 n.e. (ryc. 2), drugi zaś (obec-
nie w Muzeach Kapitolińskich) pochodzi ze świą-
tyni Ąpóllina (ryc. 3)190.
Spośród dwóch dużych reliefów na ścianach w
189 por Grabar, Christian Jconography..., tabl.
135—145 do tekstu na s. 48 i n.; Brenk, Die fruhchri-
stliche..., tabl. 42—44 do tekstu na s. 243 i n.; E. K i t-
zinger, Byzantine Art..., ryc. 117—133 do tekstu na
s. 67 i n. (tu w przypisie 4,, 6, 8 rozdz. IV cytowane
są linne prace na ten temat: J. de Wita, H. Buchtala,
R. Bianchi Bandinellego). Zob. też: K. Weitzmann,
Narration in Early Christendom (American Journal of
A,rchaeology, 50, 1957, s. 83 i n.).
190 Na temat reliefu Łuku Tytusa zob. R. Bianchi
Bandinelli, Rome. Le centrę du pouvoir, Paris 1969
(L'Univers des Formes), ryc. 240 do tekstu na s. 214
i n.; Kraus, o.c, s. 196; Strong, o.c, ryc. 70 do tek-
przelocie Łuku jeden ukazuje Tytusa triumfato-
ra na rydwanie, drugi zaś ten fragment pochodu
triumfalnego, w którym niesiono łupy ze świą-
tyni jerozolimskiej: siedmioramienny świecznik
oraz przedmiot w kształcie skrzyni — identyfi-
kowany to ze stołem na chleby pokłaidne, to z
Arką — z przymocowanymi do jej boku dwiema
długimi, prostymi trąbami rozszerzającymi się u
wylotu 191. Transport tej „skrzyni" odbywa się za
pomocą drążków przytwierdzonych do jej podsta-
wy. Mamy tutaj wiele elementów, które wystą-
pią również w mozaice rzymskiej bazyliki. Arka
w niej przedstawiona ma podobny kształt do
Arki na reliefie; niesiona jest na takich samych
i w ten sam sposób przymocowanych drążkach;
ponadto niosący Airkę na mozaice ukazani są w
takich samych strojach i pozach, jak rzymscy żoł-
nierze: są oni lekko przygarbieni pod ciężarem
niesionego przedmiotu i odziani w krótkie, nie
sięgające kolan tuniki; również trąby znane z S.
Maria Maggiore są zupełnie podobne do wyrzeź-
bionych na Łuku. Trudno dziś dociec, czy twórca
reliefu przedstawił trąby zgodnie z ich prawdzi-
stu na s. 131. Odnośnie do reliefu ze świątyni Apol-
lina datowanego na ok. 20 r. pjn.e. zob. F. Coarelli,
Rom, Monumente der Grosser Kulturen, Wiesbaden 1979,
s. 88; G. A. Mansuelli, Roma e il mondo romano,
1, Torino 1931 (Storia Universale dell'Arte), s. 152;
Scott-Ryberg, o.c, ryc. 78c oraz 81c i 82,d.
191 Odnośnie do identyfikacji tych przedmiotów zob.
Scott-Ryberg, o.c, s. 146; Kraus, o.c, s. 228;
F. Coarelli, Guida archeologica di Roma, Roma 1974,
s. 97; S a dur sika, o.c, s. 143 — por. też J. Jelito,
Historia czasów Starego Testamentu, Poznań 1961, s.
32,1.
42