DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0044
i, Frontispis w: S. Piskorski, Flores Vitae B. Salomeae
Yirginis... (fot. J. Doraczek)
Pustynie... ks. Sebastian Jan Piskorski, od r. 1676
spowiednik krakowskich klarysek (do których na-
leżało Grodzisko), absolwent (z r. 1672) rzymskiej
Sapienzy, wychowawca Jakuba i Aleksandra So-
bieskich, w latach późniejszych (od r. 1683) pro-
fesor i wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej,
znany też z szeregu artystycznych przedsięwzięć,
z których najgłośniejszym była dyrekcja „fabry-
ki” akademickiego kościoła Św. Anny i autorstwo
programu dekoracji dla tego obiektu 3.
Lokalizacja barokowego zespołu — ponad do-
liną Prądnika, w połowie drogi między Ojcowem
a Pieskową Skałą — nie była oczywiście przy-
padkowa. Pustelnię wybudowano na miejscu śred-
niowiecznego grodu założonego przez Henryka
Brodatego około r. 1227, w czasie walk o tron
krakowski5 6. Gród ten, spalony w r. 1242, Bole-
sław Wstydliwy przekazał wraz z innymi nada-
5 W. Bączkowską, Piskorski Sebastian Jan [w:]
PSB, XXVI, 1979, s. 559; Z. M a ś 1 i ń s k a-N o w a k o-
w a, Formy słowno-obr azowe dekoracji kościoła Św. An-
ny w Krakowie [w:] Treści dzieła sztuki, Warszawa
1969, is. 195—-214; (tejże, Literackie źródła dekoracji
kościoła Św. Anny w Krakowie (Rocznik Krakowski,
XLII, 1971), si. 33—62.
G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z te-
ntami swej siostrze Salomei, wdowie po królu
halickim Koloniami e, wówczas już klarysce, z prze-
znaczeniem na osiedlenie w nim zgromadzenia
przeniesionego z zagrożonego najazdami Zawi-
chostu. W potwierdzającej tę translację bulli pa-
pieża Aleksandra IV pojawiła się też po raz pier-
wszy nazwa Lapis Sanctae Mariae — Skała Świę-
tej Marii. Nazwa ta, przyjęta w dokumentach i
używana także przez ks. Piskorskiego, odegrała
istotną rolę w ukształtowaniu programu ideowego
barokowej pustelni7 * * *. Na tej to Skale Salomea do-
konała żywota 17 listopada 1268. Rok później
zwłoki jej zostały uroczyście przeniesione do ko-
ścioła Franciszkanów w Krakowie.
Klasztor wraz z kaplicą noszącą wezwanie Św.
Marii Magdaleny funkcjonował jeszcze na Skale
czas jakiś, jednak wybuch kolejnych walk o Kra-
ków doprowadził do jego zniszczenia. Toteż Wła-
dysław Łokietek wydał w r. 1316 przywilej na
przeniesienie konwentu do Krakowa. Ruiny bu-
dowli pozostały opuszczone przez ponad trzy wie-
ki. Miejscem pobytu i śmierci Salomei zaintereso-
wano się dopiero w związku z uroczystym, po-
2. Grodzisko, pustelnia Bł. Salomei, plam
sytuacyjny założenia (wg Miłobędzfciego)
(fot. J. Doraczek)
renu Małopolski, Kraków 1983, s. 310.
7 Próba reaktywowania przez ks. Piskorskiego śred-
niowiecznego miana „Skała Św. Marii” — z pominię-
ciem funkcjonującej już, jak sam pisał, „pospolicie” na-
zwy „Grodzisko” — najwyraźniej nie powiodła się. We
wszystkich osiemnastowiecznych wizytacjach stosowana
jest bowiem wyłącznie ta ostatnia.
38
Yirginis... (fot. J. Doraczek)
Pustynie... ks. Sebastian Jan Piskorski, od r. 1676
spowiednik krakowskich klarysek (do których na-
leżało Grodzisko), absolwent (z r. 1672) rzymskiej
Sapienzy, wychowawca Jakuba i Aleksandra So-
bieskich, w latach późniejszych (od r. 1683) pro-
fesor i wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej,
znany też z szeregu artystycznych przedsięwzięć,
z których najgłośniejszym była dyrekcja „fabry-
ki” akademickiego kościoła Św. Anny i autorstwo
programu dekoracji dla tego obiektu 3.
Lokalizacja barokowego zespołu — ponad do-
liną Prądnika, w połowie drogi między Ojcowem
a Pieskową Skałą — nie była oczywiście przy-
padkowa. Pustelnię wybudowano na miejscu śred-
niowiecznego grodu założonego przez Henryka
Brodatego około r. 1227, w czasie walk o tron
krakowski5 6. Gród ten, spalony w r. 1242, Bole-
sław Wstydliwy przekazał wraz z innymi nada-
5 W. Bączkowską, Piskorski Sebastian Jan [w:]
PSB, XXVI, 1979, s. 559; Z. M a ś 1 i ń s k a-N o w a k o-
w a, Formy słowno-obr azowe dekoracji kościoła Św. An-
ny w Krakowie [w:] Treści dzieła sztuki, Warszawa
1969, is. 195—-214; (tejże, Literackie źródła dekoracji
kościoła Św. Anny w Krakowie (Rocznik Krakowski,
XLII, 1971), si. 33—62.
G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z te-
ntami swej siostrze Salomei, wdowie po królu
halickim Koloniami e, wówczas już klarysce, z prze-
znaczeniem na osiedlenie w nim zgromadzenia
przeniesionego z zagrożonego najazdami Zawi-
chostu. W potwierdzającej tę translację bulli pa-
pieża Aleksandra IV pojawiła się też po raz pier-
wszy nazwa Lapis Sanctae Mariae — Skała Świę-
tej Marii. Nazwa ta, przyjęta w dokumentach i
używana także przez ks. Piskorskiego, odegrała
istotną rolę w ukształtowaniu programu ideowego
barokowej pustelni7 * * *. Na tej to Skale Salomea do-
konała żywota 17 listopada 1268. Rok później
zwłoki jej zostały uroczyście przeniesione do ko-
ścioła Franciszkanów w Krakowie.
Klasztor wraz z kaplicą noszącą wezwanie Św.
Marii Magdaleny funkcjonował jeszcze na Skale
czas jakiś, jednak wybuch kolejnych walk o Kra-
ków doprowadził do jego zniszczenia. Toteż Wła-
dysław Łokietek wydał w r. 1316 przywilej na
przeniesienie konwentu do Krakowa. Ruiny bu-
dowli pozostały opuszczone przez ponad trzy wie-
ki. Miejscem pobytu i śmierci Salomei zaintereso-
wano się dopiero w związku z uroczystym, po-
2. Grodzisko, pustelnia Bł. Salomei, plam
sytuacyjny założenia (wg Miłobędzfciego)
(fot. J. Doraczek)
renu Małopolski, Kraków 1983, s. 310.
7 Próba reaktywowania przez ks. Piskorskiego śred-
niowiecznego miana „Skała Św. Marii” — z pominię-
ciem funkcjonującej już, jak sam pisał, „pospolicie” na-
zwy „Grodzisko” — najwyraźniej nie powiodła się. We
wszystkich osiemnastowiecznych wizytacjach stosowana
jest bowiem wyłącznie ta ostatnia.
38