DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0043
Folia Historiae Artium, T. XXIII (1987)
PL ISSN 0071-672l3i
JAN DRESCIK
KWIATKI ŚWIĘTEY PUSTYNIE B. SALOMEI PANNY, NA SKALE S. MARYEY
TREŚCI IDEOWE BAROKOWEJ PUSTELNI BL. SALOMEI W GRODZISKU KOŁO SKAŁY
Kwiatki Swiętey Pustynie B. Salomei Panny,
na Skale S. Maryey — to tytuł drugiej części em-
blematycznego dziełka autorstwa Sebastiana Jana
Piskorskiego. Pierwsza część tej niewielkiej, wy-
danej w r. 1691 książeczki nosi tytuł Kwiecie Ży-
wota B. Salomei Panny, Xiężny Polskiey, Kró-
lowey Halickiey, Zakonu S. KLARY, pierwszey w
Polszczę fundatorki. Obrazami, Wyobrażeniami,
Napisami, Rymami, buyniey rozkwitłe1 (ryc. 1).
W dwudziestu czterech złożonych emblem a tycz-
nych konstrukcjach —- „kwiatach” — przedsta-
wiono' w niej najważniejsze wydarzenia z życia
i kultu księżny, niedawno, bo w r. 1673, pod-
niesionej do godności błogosławionej. W drugiej
części publikacji odpowiadają im dwadzieścia
cztery Kwiatki Swiętey Pustynie... Odpowiedniość
ta nie sięga zresztą wiele dalej poza równą w obu
przypadkach liczbę „kwiatków”1 2. Emblematycz-
ny charakter tej drugiej części jest jednak słabiej
zarysowany. Brak przede wszystkim ilustracji3.
Nie były one jednak potrzebne.
Kwiatki Swiętey Pustynie... to opis, czy może
lepiej rodzaj prospektu-przewodnrka po istnieją-
1 S. Piskorski, Flores Vitae B. Salomeae Virgi-
nis, Principis Poloniae, Reginae Haliciae, Ordinis S. Cla-
rae, primae in Polonia fundatricis. Iconibus, Hierogliphi-
cis, Lemmatis, Epigrammatis, explicatius vernantes. Auc-
tore M. Sebastiano Piskorski V. I. D. et professore in
Alma Universitate Studii Craconiensis: Eremi B. Salo-
meae, de Lapide S. Mariae presbytero [...] Kwiecie ży-
wota B. Salomei panny, Xiężny Polskiey, Królowey Ha-
lickiey, Zakonu S. Klary, pierwszey w Polszczę funda-
torki. Obrazami, Wyobrażeniami, Napisami, Rymami,
buyniey rozkwitłe, Gracoviae, Typis Uniiversiitatis M. DC.
XCI (wyd. późniejsze: Kraków 1734; Warszawa 1735).
Tytuł cz. drugiej: Flosculi Sacrae Eremi, B. Salomeae
Virginis in Lapide S. Mariae — Kwiatki Swiętey Pusty-
nie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey
2 Być maże również liczba 24 „kwiatków” nie jest
pozbawiona znaczenia symboilioznegO). Odpowiadając li-
czbie starców apokaliptycznych, podwojonej liczbie 42,
'„isemble indiąuer la double harmonie du ciel et de la
cym już w zasadniczych zrębach, acz nie ukoń-
czonym jeszcze, przestrzenno-architektonicznym
założeniu. Jego części stanowią właściwe imagi-
nes emblematycznych kompozycji opisanych czy
zasugerowanych w Kwiatkach... Zasugerowanych,
ponieważ niektóre z „kwiatków” — stanowiące
„tło”, czy też komentarz dla pozostałych — po-
wstały poprzez nadanie znaczenia, mocą odpo-
wiednio skonstruowanego opisu, przyrodniczo-ge-
ograficznemu otoczeniu założenia lub też poprzez
przypomnienie bogatej historii miejsca, w którym
ono powstało. Pozostałe „kwiatki”, kreowane środ-
kami artystycznymi, często same złożone z ele-
mentów mających symboliczne znaczenie, tworzą
nieraz wielostopniowe struktury, podobnie zresz-
tą jak to ma miejsce w pierwszej części książ-
ki — w Kwieciu Żywota...
Pustelnia Błogosławionej Salomei — taką bo-
wiem nazwę przyjęto w stosunku do omawianego
architektoniczno-krajobrazowego zespołu — po-
wstawała (aż do swej obecnej postaci) od r. 1677
do w. XVIII4. Projektodawcą i współfundatorem
był autor Kwiecia Żywota... i Kwiatków Swiętey
terre, la double planiitude sa-cree du pelerinage tempo-
rel et de la vle eteimelle” (J„ C h e v a 1 ii e r (red.), Dic-
tionnaire des symboles, mythes, reves, coutumes, formes,
figures, couleurs, nombres, i[b.m. i r.j, is. 807).
3 Ilustracje w Flores Vitae... przypisano Jerzemu
Eleuterowi Szymonowiczowi-Siemiginowiskiemu — por.
J. Ostrowski, „Flores Vitae B. Salomeae”, nieznany
cykl graficzny Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemigi-
nowskiego (Biuletyn HS, XXXV, H973), s. 43—52; M. Kar-
powicz, Jerzy Eleuter Siemiginowski, malarz polskie-
go baroku, Wrocław 1974, s. 53—56.
4 Pełny przegląd wiadomości historycznych na te-
mat pustelni, :z uwzględnieniem wyników badań arche-
ologicznych i architektonicznych, zawarty jest w: T.
Holcerowa, „Barokowe założenie architektoniczno-
-przestrzenne pustelni bł. Salomei w Grodzisku k. Ska-
ły, 1982—1983. Dokumentacja historyczna”, maszynopis,
archiwum PP Pracowni! Konserwacji Zabytków Oddziału
w Krakowie.
PL ISSN 0071-672l3i
JAN DRESCIK
KWIATKI ŚWIĘTEY PUSTYNIE B. SALOMEI PANNY, NA SKALE S. MARYEY
TREŚCI IDEOWE BAROKOWEJ PUSTELNI BL. SALOMEI W GRODZISKU KOŁO SKAŁY
Kwiatki Swiętey Pustynie B. Salomei Panny,
na Skale S. Maryey — to tytuł drugiej części em-
blematycznego dziełka autorstwa Sebastiana Jana
Piskorskiego. Pierwsza część tej niewielkiej, wy-
danej w r. 1691 książeczki nosi tytuł Kwiecie Ży-
wota B. Salomei Panny, Xiężny Polskiey, Kró-
lowey Halickiey, Zakonu S. KLARY, pierwszey w
Polszczę fundatorki. Obrazami, Wyobrażeniami,
Napisami, Rymami, buyniey rozkwitłe1 (ryc. 1).
W dwudziestu czterech złożonych emblem a tycz-
nych konstrukcjach —- „kwiatach” — przedsta-
wiono' w niej najważniejsze wydarzenia z życia
i kultu księżny, niedawno, bo w r. 1673, pod-
niesionej do godności błogosławionej. W drugiej
części publikacji odpowiadają im dwadzieścia
cztery Kwiatki Swiętey Pustynie... Odpowiedniość
ta nie sięga zresztą wiele dalej poza równą w obu
przypadkach liczbę „kwiatków”1 2. Emblematycz-
ny charakter tej drugiej części jest jednak słabiej
zarysowany. Brak przede wszystkim ilustracji3.
Nie były one jednak potrzebne.
Kwiatki Swiętey Pustynie... to opis, czy może
lepiej rodzaj prospektu-przewodnrka po istnieją-
1 S. Piskorski, Flores Vitae B. Salomeae Virgi-
nis, Principis Poloniae, Reginae Haliciae, Ordinis S. Cla-
rae, primae in Polonia fundatricis. Iconibus, Hierogliphi-
cis, Lemmatis, Epigrammatis, explicatius vernantes. Auc-
tore M. Sebastiano Piskorski V. I. D. et professore in
Alma Universitate Studii Craconiensis: Eremi B. Salo-
meae, de Lapide S. Mariae presbytero [...] Kwiecie ży-
wota B. Salomei panny, Xiężny Polskiey, Królowey Ha-
lickiey, Zakonu S. Klary, pierwszey w Polszczę funda-
torki. Obrazami, Wyobrażeniami, Napisami, Rymami,
buyniey rozkwitłe, Gracoviae, Typis Uniiversiitatis M. DC.
XCI (wyd. późniejsze: Kraków 1734; Warszawa 1735).
Tytuł cz. drugiej: Flosculi Sacrae Eremi, B. Salomeae
Virginis in Lapide S. Mariae — Kwiatki Swiętey Pusty-
nie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey
2 Być maże również liczba 24 „kwiatków” nie jest
pozbawiona znaczenia symboilioznegO). Odpowiadając li-
czbie starców apokaliptycznych, podwojonej liczbie 42,
'„isemble indiąuer la double harmonie du ciel et de la
cym już w zasadniczych zrębach, acz nie ukoń-
czonym jeszcze, przestrzenno-architektonicznym
założeniu. Jego części stanowią właściwe imagi-
nes emblematycznych kompozycji opisanych czy
zasugerowanych w Kwiatkach... Zasugerowanych,
ponieważ niektóre z „kwiatków” — stanowiące
„tło”, czy też komentarz dla pozostałych — po-
wstały poprzez nadanie znaczenia, mocą odpo-
wiednio skonstruowanego opisu, przyrodniczo-ge-
ograficznemu otoczeniu założenia lub też poprzez
przypomnienie bogatej historii miejsca, w którym
ono powstało. Pozostałe „kwiatki”, kreowane środ-
kami artystycznymi, często same złożone z ele-
mentów mających symboliczne znaczenie, tworzą
nieraz wielostopniowe struktury, podobnie zresz-
tą jak to ma miejsce w pierwszej części książ-
ki — w Kwieciu Żywota...
Pustelnia Błogosławionej Salomei — taką bo-
wiem nazwę przyjęto w stosunku do omawianego
architektoniczno-krajobrazowego zespołu — po-
wstawała (aż do swej obecnej postaci) od r. 1677
do w. XVIII4. Projektodawcą i współfundatorem
był autor Kwiecia Żywota... i Kwiatków Swiętey
terre, la double planiitude sa-cree du pelerinage tempo-
rel et de la vle eteimelle” (J„ C h e v a 1 ii e r (red.), Dic-
tionnaire des symboles, mythes, reves, coutumes, formes,
figures, couleurs, nombres, i[b.m. i r.j, is. 807).
3 Ilustracje w Flores Vitae... przypisano Jerzemu
Eleuterowi Szymonowiczowi-Siemiginowiskiemu — por.
J. Ostrowski, „Flores Vitae B. Salomeae”, nieznany
cykl graficzny Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemigi-
nowskiego (Biuletyn HS, XXXV, H973), s. 43—52; M. Kar-
powicz, Jerzy Eleuter Siemiginowski, malarz polskie-
go baroku, Wrocław 1974, s. 53—56.
4 Pełny przegląd wiadomości historycznych na te-
mat pustelni, :z uwzględnieniem wyników badań arche-
ologicznych i architektonicznych, zawarty jest w: T.
Holcerowa, „Barokowe założenie architektoniczno-
-przestrzenne pustelni bł. Salomei w Grodzisku k. Ska-
ły, 1982—1983. Dokumentacja historyczna”, maszynopis,
archiwum PP Pracowni! Konserwacji Zabytków Oddziału
w Krakowie.