DOI Heft:
Recenzje i przeglądy
DOI Artikel:Węcławowicz, Tomasz: Paul Crossley, Gothic Architecture in the Reign of Kazimir the Great: Church Architecture in Lesser Poland 1320 - 1380
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0173
Folia Historiae Artium, T. XXIII (1987)
PL ISSN 0071-67231
Paul Croissley Gothic Architecture in the Reign oj Kazimir the Great. Church Architecture
in Lesser Poland 1320—-1380,
Kraków 1985 (Biblioteka Wawelska nr 7), s. 492, 11. 240, 8 map.
Architektura gotycka Małopolski, a zwłaszcza
architektura kazimierzowska, zajmuje szczególne
miejsce w dziejach polskiej historii sztuki. Na
tych właśnie zagadnieniach skupiły się zaintere-
sowania pierwszych badaczy historii sztuki w Pol-
sce przed ponad stu laty. Prace Łuszczkiewicza,
Wojciechowskiego i tezy postawione przez nich
trwale ukształtowały w nas obraz gotyku kazi-
mierzowskiego przez długie dziesięciolecia. Pomi-
mo upływu czasu nie udało się rozwinąć ani ana-
lizy samej formy, ani rozszerzyć kontekstu po-
równawczego, zresztą w ciągu bez mała stu lat
publikacje związane z tym tematem pojawiały się
sporadycznie i dotyczyły zagadnień wycinko-
wych h Przy tym teksty źródłowe zachowały się
fragmentarycznie, czasem w brzmieniu wielozna-
cznym. Ten niedostatek opracowań był bardziej
dotkliwy niż w innych dziedzinach gotyckiej sztu-
ki Małopolski, ponieważ właśnie podstawowe za-
bytki nie zostały opracowane monograficznie, a
nawet, co wydaje się wręcz nieprawdopodobne, nie
posiadają one pełnej dokumentacji rysunkowej i
fotograficznej.
Blisko dwadzieścia łat temu młody absolwent
historii sztuki Uniwersytetu w Cambridge natra-
fił w bibliotece Courtauld Institute of Art w Loin-
1 Zasadniczo tylko 10 prac (w ujęciu ch/onologlcc-
nym): A. S z y s z k o-B o h u s z, M. Sokołowski, Koś-
cioły polskie dwunawowe (Sprawozdania Komisji do Ba-
dania Historii Sztuki w Polsce, VIII, 1912); A. Szyszko-
-Bohusz, Wawel średniowieczny (Rocznik Krakowski,
XXXIII, 1932); M. M u s z y ń s k a-K r a s n o w O'1 s k a,
Kościół Św. Katarzyny w świetle nowych badań (Biule-
tyn Historii Sztuki .i Kultury, IV, 1935—1936); J. Le-
ptarczyk, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Kra-
kowie (XIII—XV w.) (Rocznik Krakowski, XXXIV, 1959);
A. M i ł o b ę d z k i, Późnogotyckie typy sakralne w ar-
chitekturze ziem polskich [w:] Późny gotyk, Warszawa
1965; J. T. Frazik, Sklepienie tzw. piastowskie w ka-
tedrze wawelskiej (Studia do Dziejów Wawelu, III, 1968);
J. Jararo z, Średniowieczna architektura dominikańska
dynie na książkę Dagoberta Freya o Krakowie 2.
Taką oto, niejako okrężną, drogą rozpoczął on
swoje badania nad zupełnie nowym tematem, któ-
ry zafascynował go na wiele lat. Rezultatem kil-
kuletniej pracy była rozprawa doktorska pt. ,,The
Architecture of Kazimir the Great. A Study in
the Architecture of Lesser Poland 1320—1370”,
napisana pod kierunkiem prof. Petera Kindsona,
oraz jej poszerzona i uzupełniona wersja w for-
mie obszernej książki — Gothic Architecture in
the Reign oj Kazimir the Great. Church Architec-
ture in Lesser Poland 1320—1380. Mamy zatem
do czynienia z pierwszym w historii dotychcza-
sowych badań wszechstronnym opracowaniem,
zdecydowanie zmieniającym stan naszej wiedzy o
architekturze Małopolski wieku XIV. Tak trudną
i zawikłaną problematyką zajął się autor, który
dał się już poznać w polskim środowisku nauko-
wym od strony swej rzetelnej metody badawczej
i ogromnej erudycji 3.
Ramy czasowe określone datami w tytule obej-
mują okres szerszy niż panowanie Kazimierza
Wielkiego, ale ten wybór Autora jest słuszny.
Koncepcja polityczna architektury kazimierzow-
skiej została w istocie zapoczątkowana w czasach
Łokietka w roku 1320, kiedy to przystąpiono do
w Krakowie (Rocznik Krakowski, XLI, 1970); W. Leedy
jr, The Iconography of the Double Nave Church Scheme
in XIVth Century Poland [w:] Actes du XXIIe Congres
International d’Histoire de VArt, Budapest 1969, Buda-
pe.st 1972; J. Gadomski, Funkcja kościołów furidacji
Kazimierza Wielkiego w świetle heraldycznej rzeźby
architektonicznej [w:] Funkcja dzieła sztuki, Warszawa
1972; M. M u s z y ń s k a-K r a s n o w o 1 s k a, Z dziejów
budowy zespołu augustiańskiego (Rocznik Krakowski,
XLVII, 1976).
2 D. F ;r e y, Krakau, Berlin 1940.
3 P. Crossie y, Katedra krakowska na tle czterna-
stowiecznego gotyku w Europie środkowej (Sprawozda-
nia PAN o/Kraków, t. XVIII/1, 1074, Kraków 1975), s.
139—141.
165
PL ISSN 0071-67231
Paul Croissley Gothic Architecture in the Reign oj Kazimir the Great. Church Architecture
in Lesser Poland 1320—-1380,
Kraków 1985 (Biblioteka Wawelska nr 7), s. 492, 11. 240, 8 map.
Architektura gotycka Małopolski, a zwłaszcza
architektura kazimierzowska, zajmuje szczególne
miejsce w dziejach polskiej historii sztuki. Na
tych właśnie zagadnieniach skupiły się zaintere-
sowania pierwszych badaczy historii sztuki w Pol-
sce przed ponad stu laty. Prace Łuszczkiewicza,
Wojciechowskiego i tezy postawione przez nich
trwale ukształtowały w nas obraz gotyku kazi-
mierzowskiego przez długie dziesięciolecia. Pomi-
mo upływu czasu nie udało się rozwinąć ani ana-
lizy samej formy, ani rozszerzyć kontekstu po-
równawczego, zresztą w ciągu bez mała stu lat
publikacje związane z tym tematem pojawiały się
sporadycznie i dotyczyły zagadnień wycinko-
wych h Przy tym teksty źródłowe zachowały się
fragmentarycznie, czasem w brzmieniu wielozna-
cznym. Ten niedostatek opracowań był bardziej
dotkliwy niż w innych dziedzinach gotyckiej sztu-
ki Małopolski, ponieważ właśnie podstawowe za-
bytki nie zostały opracowane monograficznie, a
nawet, co wydaje się wręcz nieprawdopodobne, nie
posiadają one pełnej dokumentacji rysunkowej i
fotograficznej.
Blisko dwadzieścia łat temu młody absolwent
historii sztuki Uniwersytetu w Cambridge natra-
fił w bibliotece Courtauld Institute of Art w Loin-
1 Zasadniczo tylko 10 prac (w ujęciu ch/onologlcc-
nym): A. S z y s z k o-B o h u s z, M. Sokołowski, Koś-
cioły polskie dwunawowe (Sprawozdania Komisji do Ba-
dania Historii Sztuki w Polsce, VIII, 1912); A. Szyszko-
-Bohusz, Wawel średniowieczny (Rocznik Krakowski,
XXXIII, 1932); M. M u s z y ń s k a-K r a s n o w O'1 s k a,
Kościół Św. Katarzyny w świetle nowych badań (Biule-
tyn Historii Sztuki .i Kultury, IV, 1935—1936); J. Le-
ptarczyk, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Kra-
kowie (XIII—XV w.) (Rocznik Krakowski, XXXIV, 1959);
A. M i ł o b ę d z k i, Późnogotyckie typy sakralne w ar-
chitekturze ziem polskich [w:] Późny gotyk, Warszawa
1965; J. T. Frazik, Sklepienie tzw. piastowskie w ka-
tedrze wawelskiej (Studia do Dziejów Wawelu, III, 1968);
J. Jararo z, Średniowieczna architektura dominikańska
dynie na książkę Dagoberta Freya o Krakowie 2.
Taką oto, niejako okrężną, drogą rozpoczął on
swoje badania nad zupełnie nowym tematem, któ-
ry zafascynował go na wiele lat. Rezultatem kil-
kuletniej pracy była rozprawa doktorska pt. ,,The
Architecture of Kazimir the Great. A Study in
the Architecture of Lesser Poland 1320—1370”,
napisana pod kierunkiem prof. Petera Kindsona,
oraz jej poszerzona i uzupełniona wersja w for-
mie obszernej książki — Gothic Architecture in
the Reign oj Kazimir the Great. Church Architec-
ture in Lesser Poland 1320—1380. Mamy zatem
do czynienia z pierwszym w historii dotychcza-
sowych badań wszechstronnym opracowaniem,
zdecydowanie zmieniającym stan naszej wiedzy o
architekturze Małopolski wieku XIV. Tak trudną
i zawikłaną problematyką zajął się autor, który
dał się już poznać w polskim środowisku nauko-
wym od strony swej rzetelnej metody badawczej
i ogromnej erudycji 3.
Ramy czasowe określone datami w tytule obej-
mują okres szerszy niż panowanie Kazimierza
Wielkiego, ale ten wybór Autora jest słuszny.
Koncepcja polityczna architektury kazimierzow-
skiej została w istocie zapoczątkowana w czasach
Łokietka w roku 1320, kiedy to przystąpiono do
w Krakowie (Rocznik Krakowski, XLI, 1970); W. Leedy
jr, The Iconography of the Double Nave Church Scheme
in XIVth Century Poland [w:] Actes du XXIIe Congres
International d’Histoire de VArt, Budapest 1969, Buda-
pe.st 1972; J. Gadomski, Funkcja kościołów furidacji
Kazimierza Wielkiego w świetle heraldycznej rzeźby
architektonicznej [w:] Funkcja dzieła sztuki, Warszawa
1972; M. M u s z y ń s k a-K r a s n o w o 1 s k a, Z dziejów
budowy zespołu augustiańskiego (Rocznik Krakowski,
XLVII, 1976).
2 D. F ;r e y, Krakau, Berlin 1940.
3 P. Crossie y, Katedra krakowska na tle czterna-
stowiecznego gotyku w Europie środkowej (Sprawozda-
nia PAN o/Kraków, t. XVIII/1, 1074, Kraków 1975), s.
139—141.
165