DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Obraz w kościele w Kalwarii Zebrzydowskiej: Przyczynek do potrydenckiej ikonografii franciszkańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0029
Folia Historiae Artium, T. XXIII (1987)
PL ISSN 0071-672/3
MARIA RZEPIŃSKA
OBRAZ W KOŚCIELE W KALWARII ZEBRZYDOWSKIEJ
PRZYCZYNEK DO POTRYDENCKIEJ IKONOGRAFII FRANCISZKAŃSKIEJ
W ołtarzu bocznym w kościele w Kalwarii
znajduje się obraz siedemnastowieczny, pociem-
niały i częściowo przemalowany, zwłaszcza w par-
tii dolnej. Malowany olejno na płótnie, formatu
286 X 190 cm, umieszczony jest dość wysoko,
tak że obejrzenie go z bliska — a zwłaszcza zro-
bienie fotografii — jest mocno utrudnione 1. Nie
był dotychczas reprodukowany. O ile wiadomo,
nikt z autorów publikacji dotyczących kościoła i
klasztoru O.O. Bernardynów w Kalwarii nie za-
jął się bliżej obrazem w ołtarzu Św. Franciszka,
nie próbował ustalić jego proweniencji ani omó-
wić ikonografii. J. Szabłowski w Katalogu Zabyt-
ków Sztuki z r. 1953 wymienia właściwy tytuł
obrazu: Odnalezienie ciała św. Franciszka przez
papieża Mikołaja V, na tym jednak poprzestaje 2.
Z autorów dziewiętnastowiecznych wymienia o-
, brąz tylko J. Łepkowski, dając jego krótki i nie
całkiem dokładny opis 3.
1 Za fotografie obrazu dziękuję serdecznie O.O. Ber-
nardynom w Kalwarii, a także Doc. T. Chrzanowskie-
mu. Wyrażam wdzięczność Ojcu S. G.iebenowi, Dyrektoro-
wi Museo Francescano w Rzymie za cenne informacje i
kserokopie. Dziękuję też uprzejmie p. Wolfgangowi Sa-
vels;bergowi z Bonn, który również służył mi życzliwą
pomocą.
2 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. T. I: Woje-
wództwo krakowskie. Tekst. Pod red.. J. Szabłow-
ski ego-. Powiat wadowicki. Oprać. J. Szabłowski, War-
szawa 1953, iS. 469—484 (Kalwaria Zebrzydowska). Oto
odpowiedni ustęp w całości: „Ołtarze boczne, późnoba-
r oko we, pocz. XVIII w.; w nich obrazy: Odnalezienie
ciała św. Franciszka przez papieża Mikołaja V oraz Św.
Maria Magdalena, malowana przez Jana Majera”.
3 J. Łepkowski, Kalwaria Zebrzydowska i jej oko-
lice, Lwów 1850, s. 53: „po prawej stronie wielkiego
ołtarza, ołtarz z obrazem Sw. Franciszka Serafickiego,
pędzla włoskiego, równie jak Obraz Sw. Magdaleny [...]
tłem obrazu jest '.sklepienie grobowe wsparte na filarach;
H. E. Wyczawski lakonicznie wspomina o „oł-
tarzu Św. Franciszka z dobrym włoskim obrazem”,
pomija jednak jego szczególną i rzadką tematy-
kę 4. Inwentarze klasztoru i kościoła, pisane w ró-
żnych latach, a znajdujące się obecnie w archi-
wum przy kościele O.O. Bernardynów w Kra-
kowie, wspominają interesujący nas obraz nie-
zmiernie ogólnikowo. Inwentarze te sumiennie wy-
liczają przedmioty liturgiczne, kosztowności, wo-
ta, paramenty, naczynia, natomiast obrazami nie
zajmują się niemal zupełnie. Pierwszy ślad znaj-
dujemy w inwentarzu z r. 1856, sporządzonym
podczas wizyty kanonicznej. Wśród wymienio-
nych siedemnastu ołtarzy znajduje się też „oł-
tarz Św. Franciszka, odnowiony cały i odzłocony
w r. 1855 za 300 fi.” 5 Taka sama notatka po-
wtarza się w jednym z inwentarzy późniejszych,
pisanych pomiędzy rokiem 1856 a 1894. Podczas
tego odnowienia dolna partia obrazu została nie-
w środku framugi grobowej polatać świętego po śmierci.
U nóg jego papież przybyły ze /swoją świtą całuje nogi
świętemu. Oświecenie z dołu, przy pochodniach”.
4 H. E. Wyczawski, Dzieje Kalwarii Zebrzydow-
skiej, Kraków 1947, s. 58.
5 Archiwum klasztoru kalwaryj.sfciego znajduje się
w depozycie ptrzy kościele O.O. Bernardynów w Kra-
kowie. Por. H. E. Wyczawski, Katalog Archiwum
Prowincji O.O. Bernardynów w Krakowie, Lublin 1961'—
1963. Katalog zawiera sygnatury wszystkich rękopisów.
Cytowana wzmianka — por. Sygn. IV—g—7 (1741—1886),
Inwentarze z różnych okresów, s. 454. Najwcześniejszy
znany inwentarz kazał sporządzić w r. 1743 prowincjał
o. Augustyn Obirąpalsfci (ABP, Rkp. Obrąpalskii, Thesa-
urus, AK Fse. Im/entaóa). Jakkolwiek ispis ten jest bar-
dzo szczegółowy, obrazy nie są w nim wymienione. Nie-
mniej tein właśnie dokument stał się: „Podstawą, we-
dług której regulowano tak kresceneję, jak konserwa-
cję dotychczasowych zbiorów” (W yczawski, Dzieje
Kalwarii..., s, 90).
PL ISSN 0071-672/3
MARIA RZEPIŃSKA
OBRAZ W KOŚCIELE W KALWARII ZEBRZYDOWSKIEJ
PRZYCZYNEK DO POTRYDENCKIEJ IKONOGRAFII FRANCISZKAŃSKIEJ
W ołtarzu bocznym w kościele w Kalwarii
znajduje się obraz siedemnastowieczny, pociem-
niały i częściowo przemalowany, zwłaszcza w par-
tii dolnej. Malowany olejno na płótnie, formatu
286 X 190 cm, umieszczony jest dość wysoko,
tak że obejrzenie go z bliska — a zwłaszcza zro-
bienie fotografii — jest mocno utrudnione 1. Nie
był dotychczas reprodukowany. O ile wiadomo,
nikt z autorów publikacji dotyczących kościoła i
klasztoru O.O. Bernardynów w Kalwarii nie za-
jął się bliżej obrazem w ołtarzu Św. Franciszka,
nie próbował ustalić jego proweniencji ani omó-
wić ikonografii. J. Szabłowski w Katalogu Zabyt-
ków Sztuki z r. 1953 wymienia właściwy tytuł
obrazu: Odnalezienie ciała św. Franciszka przez
papieża Mikołaja V, na tym jednak poprzestaje 2.
Z autorów dziewiętnastowiecznych wymienia o-
, brąz tylko J. Łepkowski, dając jego krótki i nie
całkiem dokładny opis 3.
1 Za fotografie obrazu dziękuję serdecznie O.O. Ber-
nardynom w Kalwarii, a także Doc. T. Chrzanowskie-
mu. Wyrażam wdzięczność Ojcu S. G.iebenowi, Dyrektoro-
wi Museo Francescano w Rzymie za cenne informacje i
kserokopie. Dziękuję też uprzejmie p. Wolfgangowi Sa-
vels;bergowi z Bonn, który również służył mi życzliwą
pomocą.
2 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. T. I: Woje-
wództwo krakowskie. Tekst. Pod red.. J. Szabłow-
ski ego-. Powiat wadowicki. Oprać. J. Szabłowski, War-
szawa 1953, iS. 469—484 (Kalwaria Zebrzydowska). Oto
odpowiedni ustęp w całości: „Ołtarze boczne, późnoba-
r oko we, pocz. XVIII w.; w nich obrazy: Odnalezienie
ciała św. Franciszka przez papieża Mikołaja V oraz Św.
Maria Magdalena, malowana przez Jana Majera”.
3 J. Łepkowski, Kalwaria Zebrzydowska i jej oko-
lice, Lwów 1850, s. 53: „po prawej stronie wielkiego
ołtarza, ołtarz z obrazem Sw. Franciszka Serafickiego,
pędzla włoskiego, równie jak Obraz Sw. Magdaleny [...]
tłem obrazu jest '.sklepienie grobowe wsparte na filarach;
H. E. Wyczawski lakonicznie wspomina o „oł-
tarzu Św. Franciszka z dobrym włoskim obrazem”,
pomija jednak jego szczególną i rzadką tematy-
kę 4. Inwentarze klasztoru i kościoła, pisane w ró-
żnych latach, a znajdujące się obecnie w archi-
wum przy kościele O.O. Bernardynów w Kra-
kowie, wspominają interesujący nas obraz nie-
zmiernie ogólnikowo. Inwentarze te sumiennie wy-
liczają przedmioty liturgiczne, kosztowności, wo-
ta, paramenty, naczynia, natomiast obrazami nie
zajmują się niemal zupełnie. Pierwszy ślad znaj-
dujemy w inwentarzu z r. 1856, sporządzonym
podczas wizyty kanonicznej. Wśród wymienio-
nych siedemnastu ołtarzy znajduje się też „oł-
tarz Św. Franciszka, odnowiony cały i odzłocony
w r. 1855 za 300 fi.” 5 Taka sama notatka po-
wtarza się w jednym z inwentarzy późniejszych,
pisanych pomiędzy rokiem 1856 a 1894. Podczas
tego odnowienia dolna partia obrazu została nie-
w środku framugi grobowej polatać świętego po śmierci.
U nóg jego papież przybyły ze /swoją świtą całuje nogi
świętemu. Oświecenie z dołu, przy pochodniach”.
4 H. E. Wyczawski, Dzieje Kalwarii Zebrzydow-
skiej, Kraków 1947, s. 58.
5 Archiwum klasztoru kalwaryj.sfciego znajduje się
w depozycie ptrzy kościele O.O. Bernardynów w Kra-
kowie. Por. H. E. Wyczawski, Katalog Archiwum
Prowincji O.O. Bernardynów w Krakowie, Lublin 1961'—
1963. Katalog zawiera sygnatury wszystkich rękopisów.
Cytowana wzmianka — por. Sygn. IV—g—7 (1741—1886),
Inwentarze z różnych okresów, s. 454. Najwcześniejszy
znany inwentarz kazał sporządzić w r. 1743 prowincjał
o. Augustyn Obirąpalsfci (ABP, Rkp. Obrąpalskii, Thesa-
urus, AK Fse. Im/entaóa). Jakkolwiek ispis ten jest bar-
dzo szczegółowy, obrazy nie są w nim wymienione. Nie-
mniej tein właśnie dokument stał się: „Podstawą, we-
dług której regulowano tak kresceneję, jak konserwa-
cję dotychczasowych zbiorów” (W yczawski, Dzieje
Kalwarii..., s, 90).