DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0056
19. Grodziiislko, pustelnia Bł. Salomei, sklepienie1 nawy
kościoła (fot. P. Peincaikowlskd)
Nic więc dziwnego, że —- podobnie jak posągowi
Matki Boskiej —- przysługiwało posągowi Salo-
mei wywyższenie na kolumnie.
W hagiografii Salomei podobny wątek obja-
wia się zresztą z całą dosłownością. ,,Dziwna rzecz,
kiedy umiera Błogosławiona Salomea, Matka y
dobrodzieyka mieysca tego, na ulubioney sobie
Skale in lapide S. MARIAE tegoż momentu pobo-
żna iedna Białogłowa gdzie indziey o kilka mil
będąca, obaczy dwie kolumny wysokie, po których
Dusza pomienioney Błogosławioney Matki do nie-
ba wstępowała” — czytamy w jednym z kazań
ks. Piskorskiego4?. Inną, bliższą grodziskiej ko-
lumnie, wersję tego zdarzenia podał wcześniej
Adam Opatovius (1570—1647), jeden z poprzedni-
ków ks. Piskorskiego na stanowisku spowiednika
krakowskich klarysek, a zarazem autor żywota
Salomei: „Brat Bogusław przezwiskiem Wilk, za-
4' S. Piskorski, Kazania na dni Pańskie, Kraków
1706, s. 725.
48 A. Opa to winisz, Żywot y cuda W. Salomei kró-
lowey Galickiey abo Halickiey, Kraków 1633, s. 291.
konu św. Franciszka, będąc w zamku W. Salo-
mei, który był przy iey klasztorze widział dwa
słupy marmurowe z nieba spuszczone przed Ka-
pele W. Salomei, po których W. Salomea wstępo-
wała aż na wierzch wysokiego nieba: y w tym wi-
dzeniu ani właśnie spał, ani też właśnie czuł, y
przy tym słyszał słodkie śpiewanie podobieństwo
maiące tego Faecundum floruit Aaron virgula.
Buynie zakwitnęła roszczka Aaronowa” 48. Nie-
wątpliwie do wizji tej nawiązuje napis na jed-
nej ze ścian cokołu kolumny ,,...Virgula floret
Aron”.
Status błogosławionej, czy raczej jej duszy
uczestniczącej w Kościele Tryumfującym, tłuma-
czy „bezcieniowy” zegar na trzonie kolumny. Zna-
mienne, iż zajmuje on miejsce, w którym na ko-
lumnie z wyobrażeniem Wzniosłej Chwały w Ico-
nologii Riipy jest spiralny relief, wywodzący się
z narracyjnych płaskorzeźb kolumn antycznych.
Funkcja jego jest zresztą podobna — uzasadnienie
wywyższenia przez kolumnę —■ tyle że w Grodzi-
sku mamy do czynienia z językiem symbolicz-
nym, nie zaś z bezpośrednią narracją.
Zegarowi słonecznemu poświęcił Picinelli 33
emblematy49. Wiele z nich opiera się na całko-
witej zależności użyteczności i wskazań zegara od
promieni słonecznych i dokładnym odwzorowaniu
przez zegar ruchów Słońca. Gwiazda ta występu-
je tu często jako symbol Boga (Chrystusa). Wy-
starczy przytoczyć kilka przykładów: zegar sło-
neczny z lemimą „Si deserit despicior” oznacza
Łaskę Bożą, gdyż zegar nie oświetlony przez słoń-
ce jest równie bezwartościowy, jak człowiek jej
pozbawiony. Toż samo symbolizuje zegar z lemmą
„Tuo lumime”, wszystko bowiem zawdzięczamy
Łasce Bożej. Zegar opatrzony lemmą „Supremi
luminis duetu” symbolizuje zależność w ogóle,
komentarz eksponuje jednak głównie zależność
człowieka od Boga, za którego wskazaniami na-
leży ściśle postępować. Zegar z lemmą „Uni Soli”
przypomina, iż Bóg jest ostatecznym celem na-
szych poczynań, a z lemmą ,,A lumine motus”
oznacza byt ukształtowany przez Wolę Bożą 50.
Nie może dziwić u siedemnastowiecznego au-
tora tak naturalne uznanie Słońca za symbol Bo-
ga 51. Już pierwsi apologeci i ojcowie Kościoła o-
brali Słońce za symibol Chrystusa, który powie-
dział o sobie, iż jest „światłością prawdziwą” 52.
Św. Ambroży pisał: „Gdy oglądasz Słońce, myśl
49 Picinelli, o.c., lib. XXI, cap. IX.
50 Ibid., nr 74, 75, 86, 87, 97.
51 Por. ibid., lib. I, cap. V, passim.
52 „Ego iSiUim lux mundi, qui seąuituir me, non ambu-
lat in tenebris sed habebit lumen wiae” (Ioan. VIII, 12).
50
kościoła (fot. P. Peincaikowlskd)
Nic więc dziwnego, że —- podobnie jak posągowi
Matki Boskiej —- przysługiwało posągowi Salo-
mei wywyższenie na kolumnie.
W hagiografii Salomei podobny wątek obja-
wia się zresztą z całą dosłownością. ,,Dziwna rzecz,
kiedy umiera Błogosławiona Salomea, Matka y
dobrodzieyka mieysca tego, na ulubioney sobie
Skale in lapide S. MARIAE tegoż momentu pobo-
żna iedna Białogłowa gdzie indziey o kilka mil
będąca, obaczy dwie kolumny wysokie, po których
Dusza pomienioney Błogosławioney Matki do nie-
ba wstępowała” — czytamy w jednym z kazań
ks. Piskorskiego4?. Inną, bliższą grodziskiej ko-
lumnie, wersję tego zdarzenia podał wcześniej
Adam Opatovius (1570—1647), jeden z poprzedni-
ków ks. Piskorskiego na stanowisku spowiednika
krakowskich klarysek, a zarazem autor żywota
Salomei: „Brat Bogusław przezwiskiem Wilk, za-
4' S. Piskorski, Kazania na dni Pańskie, Kraków
1706, s. 725.
48 A. Opa to winisz, Żywot y cuda W. Salomei kró-
lowey Galickiey abo Halickiey, Kraków 1633, s. 291.
konu św. Franciszka, będąc w zamku W. Salo-
mei, który był przy iey klasztorze widział dwa
słupy marmurowe z nieba spuszczone przed Ka-
pele W. Salomei, po których W. Salomea wstępo-
wała aż na wierzch wysokiego nieba: y w tym wi-
dzeniu ani właśnie spał, ani też właśnie czuł, y
przy tym słyszał słodkie śpiewanie podobieństwo
maiące tego Faecundum floruit Aaron virgula.
Buynie zakwitnęła roszczka Aaronowa” 48. Nie-
wątpliwie do wizji tej nawiązuje napis na jed-
nej ze ścian cokołu kolumny ,,...Virgula floret
Aron”.
Status błogosławionej, czy raczej jej duszy
uczestniczącej w Kościele Tryumfującym, tłuma-
czy „bezcieniowy” zegar na trzonie kolumny. Zna-
mienne, iż zajmuje on miejsce, w którym na ko-
lumnie z wyobrażeniem Wzniosłej Chwały w Ico-
nologii Riipy jest spiralny relief, wywodzący się
z narracyjnych płaskorzeźb kolumn antycznych.
Funkcja jego jest zresztą podobna — uzasadnienie
wywyższenia przez kolumnę —■ tyle że w Grodzi-
sku mamy do czynienia z językiem symbolicz-
nym, nie zaś z bezpośrednią narracją.
Zegarowi słonecznemu poświęcił Picinelli 33
emblematy49. Wiele z nich opiera się na całko-
witej zależności użyteczności i wskazań zegara od
promieni słonecznych i dokładnym odwzorowaniu
przez zegar ruchów Słońca. Gwiazda ta występu-
je tu często jako symbol Boga (Chrystusa). Wy-
starczy przytoczyć kilka przykładów: zegar sło-
neczny z lemimą „Si deserit despicior” oznacza
Łaskę Bożą, gdyż zegar nie oświetlony przez słoń-
ce jest równie bezwartościowy, jak człowiek jej
pozbawiony. Toż samo symbolizuje zegar z lemmą
„Tuo lumime”, wszystko bowiem zawdzięczamy
Łasce Bożej. Zegar opatrzony lemmą „Supremi
luminis duetu” symbolizuje zależność w ogóle,
komentarz eksponuje jednak głównie zależność
człowieka od Boga, za którego wskazaniami na-
leży ściśle postępować. Zegar z lemmą „Uni Soli”
przypomina, iż Bóg jest ostatecznym celem na-
szych poczynań, a z lemmą ,,A lumine motus”
oznacza byt ukształtowany przez Wolę Bożą 50.
Nie może dziwić u siedemnastowiecznego au-
tora tak naturalne uznanie Słońca za symbol Bo-
ga 51. Już pierwsi apologeci i ojcowie Kościoła o-
brali Słońce za symibol Chrystusa, który powie-
dział o sobie, iż jest „światłością prawdziwą” 52.
Św. Ambroży pisał: „Gdy oglądasz Słońce, myśl
49 Picinelli, o.c., lib. XXI, cap. IX.
50 Ibid., nr 74, 75, 86, 87, 97.
51 Por. ibid., lib. I, cap. V, passim.
52 „Ego iSiUim lux mundi, qui seąuituir me, non ambu-
lat in tenebris sed habebit lumen wiae” (Ioan. VIII, 12).
50