DOI Artikel:
Dreścik, Jan: Kwiatki Świętey Pustynie B. Salomei Panny, na Skale S. Maryey: Treści ideowe barokowej pustelni Bł. Salomei w Grodzisku koło Skały
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0061
4 leach. famrarii Symbolortm
II.
MANSUETIS ę-RANDIA
CEDUNT.
Tratertuhaud Elephat ani malm pawula ledit.
Kempe <pucihtnt element Rex imiletttr huba.
28. „Mansuotis grandia cedunt" (Łagodność władców)
(wg Camerariusa) (fot. J. Dreśclk)
wizja duszy bł. Salomei wstępującej do Nieba po
kolumnach.
Do pozostałych zegarów słonecznych, rozryso-
wanych wszak na postumentach figur przedsta-
wiających świątobliwych władców z bożej łaski,
odnoszą się również — z całą rozciągłością — przy-
toczone już wcześniej treści wiązane przez Pici-
nellego z zegarem słonecznym. Najogólniej można
je ująć jako zależność człowieka od Boga i konie-
czność wiernego wypełniania woli Najwyższego.
Nie można jednak pominąć milczeniem — nie zre-
alizowanej co prawda dosłownie — koncepcji, aby
67 A. D. Saavedra F a x a r d o, Idea Principis
Christiana Politici 101 symbolis expressa, Amssitelodami
1661* s. 134: „Lunam Sotis radli mian destiltuunt, ©a si-
quidi©m miniimie iginara omnem sesisie ai Sole lucern acdi-
pere, canitinuo eum respiic.it, ut ab eodem ilłummetur:
quod PriincipiiibUiS sic imiitaodum ut iocuIos semper fixjos
habeamjt (iin aeteonne fiłlo Lumdnari quod lucern et moturn
impertiist arbibus et a quo augmenta sna et diecrementa
summunt Iimperda:, pnoiut iin Emb lemat e presentii per
sceptrum ininiuitur, in cuius yertice Luna YiMitiuir respec-
wskażnikami dla zegarów słonecznych u stóp po-
sągów Kol oman a i Kingi były berła tych monar-
chów. „Drzewce” (hasta) Bolesława Wstydliwego
są tu chyba ideowym odpowiednikiem berła.
Jeśli nie za źródło tej koncepcji, to za jej wy-
jaśnienie uznać można Symbolum XVIII w zbio-
rze emblematów A. D. Saavedra Faxardo Idea
Principis Christiano Politici... Ręce trzymającej
berło, zwieńczone Księżycem i oświetlone przez
Słońce, towarzyszy lemma „A Deo”, zaczerpnięta
z Lista św. Pawia do Rzymian (13, 1): „Non est
enim potestas nisi a Deo” (ryc. 18). Odwrotnie
jednak niż w liście sens emblematu skierowany
jest do dzierżących berła — do władców, nie do
ich poddanych. Przypomina, że postępować mają
za wskazaniami Boga, którego symbolem jest
Słońce 67.
Nie może zatem budzić zdziwienia umieszcze-
nie zegarów słonecznych u stóp trojga monarchów,
z których Kinga doczekała się już w r. 1690 be-
atyfikacji, a zarówno Kolomanowi, jak i Bolesła-
wowi Wstydliwemu towarzyszyła aura świątobli-
wości. Symbolika zegarów na cokołach figur troj-
ga książąt zbliża się zresztą bardzo u swych ko-
rzeni do treści związanych z „Kolosem Błogosła-
wioney”. Berło monarsze nie jest wszak niczym
innym, jak wariantem „kolumny niebios”, łączni-
kiem między Niebem a Ziemią68. Idea ta znaj-
duje potwierdzenie także w „obrazie” wspomnia-
nego emblematu i również w komentarzu Saave-
dra, gdzie za prototyp berła uznano laskę Moj-
żesza, a berło porównane jest do drabiny Jakubo-
wej, po której aniołowie zstępowali i wstępowa-
li 69.
Z emblematem w zbiorze Saavedra wiąże się
także w pewien sposób program ideowy wnętrza
kościoła. Berło na rycinie zwieńczone jest Księży-
cem. Księżyc, odbijający światło słoneczne, w ze-
stawieniu ze Słońcem, symbolizował zawsze po-
znanie dyskursywne i rozumowe w przeciwień-
stwie do promieni słonecznych obrazujących bez-
pośrednią iluminację. Para Słońce—Księżyc sym-
bolizowała również Chrystusa i Eklezję w ich wza-
jemnych powiązaniach. Jak pisał Orygenes: „Słoń-
tams Solem, proprium Del symbolum”. Symbolum to
przytacza też P i c di n e 11/i1, o.c., lib. XXV, cap. XXIV,
nr 83.
68 Chevalier, Dictionnaire des symboles..., s. 682.
6BSaavedra Faxardo, o.c., s. 135: ,,Virga Moy-
sds quae sceptri erat Symbolum miros ©debat effectus
quoad illam celum versus erectam mara sua temebat
{...] Dum seepitruim inisitar scalae Jacobeae summitate cae-
lum tangit, sustemat illud Deus, et Angeli descendunt
subsiicŁio”.
55
II.
MANSUETIS ę-RANDIA
CEDUNT.
Tratertuhaud Elephat ani malm pawula ledit.
Kempe <pucihtnt element Rex imiletttr huba.
28. „Mansuotis grandia cedunt" (Łagodność władców)
(wg Camerariusa) (fot. J. Dreśclk)
wizja duszy bł. Salomei wstępującej do Nieba po
kolumnach.
Do pozostałych zegarów słonecznych, rozryso-
wanych wszak na postumentach figur przedsta-
wiających świątobliwych władców z bożej łaski,
odnoszą się również — z całą rozciągłością — przy-
toczone już wcześniej treści wiązane przez Pici-
nellego z zegarem słonecznym. Najogólniej można
je ująć jako zależność człowieka od Boga i konie-
czność wiernego wypełniania woli Najwyższego.
Nie można jednak pominąć milczeniem — nie zre-
alizowanej co prawda dosłownie — koncepcji, aby
67 A. D. Saavedra F a x a r d o, Idea Principis
Christiana Politici 101 symbolis expressa, Amssitelodami
1661* s. 134: „Lunam Sotis radli mian destiltuunt, ©a si-
quidi©m miniimie iginara omnem sesisie ai Sole lucern acdi-
pere, canitinuo eum respiic.it, ut ab eodem ilłummetur:
quod PriincipiiibUiS sic imiitaodum ut iocuIos semper fixjos
habeamjt (iin aeteonne fiłlo Lumdnari quod lucern et moturn
impertiist arbibus et a quo augmenta sna et diecrementa
summunt Iimperda:, pnoiut iin Emb lemat e presentii per
sceptrum ininiuitur, in cuius yertice Luna YiMitiuir respec-
wskażnikami dla zegarów słonecznych u stóp po-
sągów Kol oman a i Kingi były berła tych monar-
chów. „Drzewce” (hasta) Bolesława Wstydliwego
są tu chyba ideowym odpowiednikiem berła.
Jeśli nie za źródło tej koncepcji, to za jej wy-
jaśnienie uznać można Symbolum XVIII w zbio-
rze emblematów A. D. Saavedra Faxardo Idea
Principis Christiano Politici... Ręce trzymającej
berło, zwieńczone Księżycem i oświetlone przez
Słońce, towarzyszy lemma „A Deo”, zaczerpnięta
z Lista św. Pawia do Rzymian (13, 1): „Non est
enim potestas nisi a Deo” (ryc. 18). Odwrotnie
jednak niż w liście sens emblematu skierowany
jest do dzierżących berła — do władców, nie do
ich poddanych. Przypomina, że postępować mają
za wskazaniami Boga, którego symbolem jest
Słońce 67.
Nie może zatem budzić zdziwienia umieszcze-
nie zegarów słonecznych u stóp trojga monarchów,
z których Kinga doczekała się już w r. 1690 be-
atyfikacji, a zarówno Kolomanowi, jak i Bolesła-
wowi Wstydliwemu towarzyszyła aura świątobli-
wości. Symbolika zegarów na cokołach figur troj-
ga książąt zbliża się zresztą bardzo u swych ko-
rzeni do treści związanych z „Kolosem Błogosła-
wioney”. Berło monarsze nie jest wszak niczym
innym, jak wariantem „kolumny niebios”, łączni-
kiem między Niebem a Ziemią68. Idea ta znaj-
duje potwierdzenie także w „obrazie” wspomnia-
nego emblematu i również w komentarzu Saave-
dra, gdzie za prototyp berła uznano laskę Moj-
żesza, a berło porównane jest do drabiny Jakubo-
wej, po której aniołowie zstępowali i wstępowa-
li 69.
Z emblematem w zbiorze Saavedra wiąże się
także w pewien sposób program ideowy wnętrza
kościoła. Berło na rycinie zwieńczone jest Księży-
cem. Księżyc, odbijający światło słoneczne, w ze-
stawieniu ze Słońcem, symbolizował zawsze po-
znanie dyskursywne i rozumowe w przeciwień-
stwie do promieni słonecznych obrazujących bez-
pośrednią iluminację. Para Słońce—Księżyc sym-
bolizowała również Chrystusa i Eklezję w ich wza-
jemnych powiązaniach. Jak pisał Orygenes: „Słoń-
tams Solem, proprium Del symbolum”. Symbolum to
przytacza też P i c di n e 11/i1, o.c., lib. XXV, cap. XXIV,
nr 83.
68 Chevalier, Dictionnaire des symboles..., s. 682.
6BSaavedra Faxardo, o.c., s. 135: ,,Virga Moy-
sds quae sceptri erat Symbolum miros ©debat effectus
quoad illam celum versus erectam mara sua temebat
{...] Dum seepitruim inisitar scalae Jacobeae summitate cae-
lum tangit, sustemat illud Deus, et Angeli descendunt
subsiicŁio”.
55