DOI article:
Biedrońska-Słota, Beata: Kobierce perskie tzw. polskie: Studium nad budową i znaczeniem ornamentu w sztuce islamu
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0102
Jeżeli natomiast w kompozycji zastosowano
dwas rodzaje motywów „a” i ,,b”, zachowując po-
przednie reguły, to motywy na osiach przekątnych
mają rytm 1 1 1, 2 2 2 (ryc. 8). W pionowych i
poziomych rzędach układane są one zgodnie z ta-
kim samym rytmem:
1 2 1
2 1 2
1 2 1.
W centrum kompozycji, w miejscu przecięcia się
osi symetrii zwierciadlanej, umieszczono jeden
motyw. Przykładami takiej kompozycji są kobier-
ce: w Muzeum Narodowym w Poznaniu, o wy-
miarach 247 cm X 165 cm (ryc. 11) oraz o wy-
miarach 217 cm X 138 cm 33 (ryc. 12), w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu, o wymiarach
212 cm X 151 cm34 (ryc. 13), ze zbiorów Mu-
zeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, o wymiarach
192 cm X 134 cm 35 (ryc. 14), kobierzec ze zbio-
rów Jana Lichtenstein, obecnie własność Edmun-
da de Unger w Londynie 36, o wzorze identycznym
z jednym z kobierców z kolekcji poznańskiego Mu-
zeum Narodowego, o wymiarach 155 cm X 120
cm (ryc. 12), dwa z Metropolitan Museum of Art
w Nowym Jorku, o wymiarach 264 cm X 147
cm 37 (ryc. 15) i 401 cm X 176 cm 38 (ryc. 16), ze
zbiorów Museum fur Angewandte Kunst w Wied-
niu, o wymiarach 418 cm X 175 cm 39 ((ryc. 17).
Motywami użytymi w komponowaniu wymienio-
nych tkanin są dwa rodzaje medalionów utwo-
rzonych z symetrycznie załamywanej wici z drob-
nymi liśćmi zwiniętymi w pączki, wypełnionych
motywami kwiatów i palmet.
W opisanym układzie kompozycyjnym można
zaobserwować zmiany w przebiegu osi symetrii
zwierciadlanej (ryc. 18). W przypadku, kiedy kom-
pozycja pola środkowego kobierca ograniczonego
bordiurą składa się z więcej niż jednego raportu,
czyli więcej niż jednej jednostki wzoru, osie sy-
metrii zwierciadlanej nie krzyżują się w central-
nym punkcie pola. Wszystkie pozostałe zasady
33 T. Wierze jski, M. K a ł a m a j s k a-S a e e d
(Kobierce wschodnie, Warszawa 1970, s. 37, id. 20) przy-
puszczają. że kobierzec tein wiązano w Isfahainie w XVII
w.
34 Kobierzec nie był publikowany. Wykonano go za-
pewne w Isfahanie w pierwszej poł. XVII w.
33 Spuhler (o.c., s. 176, kat. nr 33) uważa, że wy-
konano ten kobierzec w Isfahanie lub Kaszanie w drugiej
ćwierci XVII w.
36 M. H. Beattie (The Rugs in Islam Art, Sheffield
1964, kat. nr 28, il. 7) określa powstanie kobierca na
XVII w.
■!l Spuhler (o.c., s. 190, kat. nr 75) datuje ten
dotyczące rytmu w^ układzie motywów i ilości
motywów są niezmienne. Najbardziej charakte-
rystycznymi przykładami są kobierce o formach
wydłużonych prostokątów (np. ryc. 16, 17).
Jeszcze inny przypadek kompozycji opartej na
zasadach symetrii zwierciadlanej i symetrii tran-
slacyjnej, z użyciem takich samych motywów u-
kładanych na osiach przekątnych, zachodzi, kiedy
w kompozycji zastosowano motywy w trzech ro-
dzajach „a”, ,,b”, „e”. Wzdłuż poszczególnych osi
symetrii translacyjnej układane są motywy zgod-
nie z rytmem: 111, 22 2, 333 (ryc. 19).
8. Układ motywów w kompozycji kobierców zaliczonych
do grupy drugiej (przypadek trzeci)
kobierzec nia drugą poł. XVII w. i łączy z warsztatami
Isfahamu; wcześniej Diniand (o.c., s. 104, kat. nr 21)
miejsce powstania wiązał z Isfahanem, ale około pier-
wszej poł. XVII w.
38 Wg Spuhler a (o.c., s. 193, kat. nr 69) wiązano
ten kobierzec w Isfahanie lub Kaszarnie w pierwszej
poł. XVII w.; wcześniej Dimand (o.c., s. 103, kat. nr
18) określił podobnie czas powstania kobierca, a miej-
sce powstania łączył z warsztatami czynnymi w Ka-
szanie.
39 Spuhler, (o.c., s. 201, kat. nr 107) uważa, że
kobierzec ten wykonano w Isfahanie w drugiej ćwierć.
XVII w.
94
dwas rodzaje motywów „a” i ,,b”, zachowując po-
przednie reguły, to motywy na osiach przekątnych
mają rytm 1 1 1, 2 2 2 (ryc. 8). W pionowych i
poziomych rzędach układane są one zgodnie z ta-
kim samym rytmem:
1 2 1
2 1 2
1 2 1.
W centrum kompozycji, w miejscu przecięcia się
osi symetrii zwierciadlanej, umieszczono jeden
motyw. Przykładami takiej kompozycji są kobier-
ce: w Muzeum Narodowym w Poznaniu, o wy-
miarach 247 cm X 165 cm (ryc. 11) oraz o wy-
miarach 217 cm X 138 cm 33 (ryc. 12), w Państwo-
wych Zbiorach Sztuki na Wawelu, o wymiarach
212 cm X 151 cm34 (ryc. 13), ze zbiorów Mu-
zeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, o wymiarach
192 cm X 134 cm 35 (ryc. 14), kobierzec ze zbio-
rów Jana Lichtenstein, obecnie własność Edmun-
da de Unger w Londynie 36, o wzorze identycznym
z jednym z kobierców z kolekcji poznańskiego Mu-
zeum Narodowego, o wymiarach 155 cm X 120
cm (ryc. 12), dwa z Metropolitan Museum of Art
w Nowym Jorku, o wymiarach 264 cm X 147
cm 37 (ryc. 15) i 401 cm X 176 cm 38 (ryc. 16), ze
zbiorów Museum fur Angewandte Kunst w Wied-
niu, o wymiarach 418 cm X 175 cm 39 ((ryc. 17).
Motywami użytymi w komponowaniu wymienio-
nych tkanin są dwa rodzaje medalionów utwo-
rzonych z symetrycznie załamywanej wici z drob-
nymi liśćmi zwiniętymi w pączki, wypełnionych
motywami kwiatów i palmet.
W opisanym układzie kompozycyjnym można
zaobserwować zmiany w przebiegu osi symetrii
zwierciadlanej (ryc. 18). W przypadku, kiedy kom-
pozycja pola środkowego kobierca ograniczonego
bordiurą składa się z więcej niż jednego raportu,
czyli więcej niż jednej jednostki wzoru, osie sy-
metrii zwierciadlanej nie krzyżują się w central-
nym punkcie pola. Wszystkie pozostałe zasady
33 T. Wierze jski, M. K a ł a m a j s k a-S a e e d
(Kobierce wschodnie, Warszawa 1970, s. 37, id. 20) przy-
puszczają. że kobierzec tein wiązano w Isfahainie w XVII
w.
34 Kobierzec nie był publikowany. Wykonano go za-
pewne w Isfahanie w pierwszej poł. XVII w.
33 Spuhler (o.c., s. 176, kat. nr 33) uważa, że wy-
konano ten kobierzec w Isfahanie lub Kaszanie w drugiej
ćwierci XVII w.
36 M. H. Beattie (The Rugs in Islam Art, Sheffield
1964, kat. nr 28, il. 7) określa powstanie kobierca na
XVII w.
■!l Spuhler (o.c., s. 190, kat. nr 75) datuje ten
dotyczące rytmu w^ układzie motywów i ilości
motywów są niezmienne. Najbardziej charakte-
rystycznymi przykładami są kobierce o formach
wydłużonych prostokątów (np. ryc. 16, 17).
Jeszcze inny przypadek kompozycji opartej na
zasadach symetrii zwierciadlanej i symetrii tran-
slacyjnej, z użyciem takich samych motywów u-
kładanych na osiach przekątnych, zachodzi, kiedy
w kompozycji zastosowano motywy w trzech ro-
dzajach „a”, ,,b”, „e”. Wzdłuż poszczególnych osi
symetrii translacyjnej układane są motywy zgod-
nie z rytmem: 111, 22 2, 333 (ryc. 19).
8. Układ motywów w kompozycji kobierców zaliczonych
do grupy drugiej (przypadek trzeci)
kobierzec nia drugą poł. XVII w. i łączy z warsztatami
Isfahamu; wcześniej Diniand (o.c., s. 104, kat. nr 21)
miejsce powstania wiązał z Isfahanem, ale około pier-
wszej poł. XVII w.
38 Wg Spuhler a (o.c., s. 193, kat. nr 69) wiązano
ten kobierzec w Isfahanie lub Kaszarnie w pierwszej
poł. XVII w.; wcześniej Dimand (o.c., s. 103, kat. nr
18) określił podobnie czas powstania kobierca, a miej-
sce powstania łączył z warsztatami czynnymi w Ka-
szanie.
39 Spuhler, (o.c., s. 201, kat. nr 107) uważa, że
kobierzec ten wykonano w Isfahanie w drugiej ćwierć.
XVII w.
94