DOI Artikel:
Małkiewicz, Adam: Józef Lepiarczyk (1917 - 1985)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20541#0159
ferencji i sympozjów. Choć mniej efektowna, ta-
ka działalność przyniosła chyba większe i trwal-
szo wyniki. Całość konserwatorskiego dorobku Jó-
zefa Leipiarczyka oczekuje jeszcze na kompetent-
ną ocenę.
Dalszym polem Jego działalności była popu-
laryzacja sztuki; szczególną wagę miał w tym za-
kresie Jego wieloletni udział w szkoleniu facho-
wych przewodników PTTK.
Wielorakie zainteresowania i rozliczne zaję-
cia pochłaniały Mu wiele czasu i energii. Jego
kalendarzyki wproist puchły od dodatkowych kar-
teiuszków, na których zapisywał terminy spotkań,
zebrań i konferencji, nie mieszczące się w dru-
kowanych rubrykach. Spalająca Go, niekiedy
wprost gorączkowa, aktywność nie pozwalała na
spokojną refleksję i systematyczne pisanie. Dla-
tego naukowy dorobek Profesora Leipiarczyka,
choć znaczący, jest niewspółmiernie mały w sto-
sunku do Jego uzdolnień, głębokiej wiedzy i
wszechstronnej erudycji; wiele Jego przemyśleń
i trafnych spostrzeżeń pojawiało się później w
pracach innego autorstwa bądź pozostawało tylko
w pamięci przyjaciół, współpracowników i ucz-
niów.
Działalność naukową rozpoczął Józef Lepisar-
czyk już w czasie studiów; Jego pierwsze publi-
kacje pojawiły się w r. 1946. W najbliższych la-
tach ogłosił wiele drobnych przyczynków, spra-
wozdań i komunikatów, ale właśnie wtedy po-
wstawały Jego ważne rozprawy, które ukazały
się w druku z wieloletnim opóźnieniem (m. in.
praca magisterska, opublikowana dopiero po dzie-
więciu, i doktorska —- po trzynastu latach). Ży-
wą aktywność badawczą, wyrażającą się w pu-
blikacjach, utrzymywał do połowy lat sześćdzie-
siątych, po habilitacji natomiast tempo Jego dzia-
łalności naukowej jakby osłabło. Zdarzały się
lata, kiedy nic nie publikował, a objętość ogła-
UJ. Prace z Historii Sztuki, IX, 1971), s. 199—224. Stre-
szczenie całości: Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Od-
działu PAN w Krakowlie VIII, 1964, s. 189—192.
4 Przegląd Artystyczny, I, 1946, or 1, s. 13; Biuletyn
Informacyjny Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztu-
ki w Krakowie;, I, 1946, nr 2, ,s. 6—11; Ochrona Zabyt-
ków, II, 1949, s. 204—-206; VII, 1954, s. 54—57; Z;pravy Pa-
matkove Pece, XV, 1955, s. 248—249; Ochrona Zabytków,
X, 1957, s, 197—202.
5 Portal barokowy przy pl. Sw. Magdaleny w Kra-
kowie (Ochrona Zabytków, II, 1949), s. 62—'63; Przebu-
dowa czy konserwacja? Z problematyki krakowskich Su-
kiennic (Ochrona Zabytków, VIII, 1955), s. 187—192; Stan
i potrzeby Krakowa w zakresie ratownictwa i konserwa-
cji zabytków (Ochrona Zabytków, VIII, 1955), s>. 195—203;
[wspólnie z A. Fischingerem] W sprawie attyki
Kamienicy Bonerowskiej w Krakowie (Ochrona Zabyt-
ków, X, 1957), s. 271—278; Konserwacja „Komory klejno-
szanych prac (poza rozprawą habilitacyjną o Sie-
rakowskim) rzadko przekraczała kilka stron dru-
ku, niemniej to wówczas pojawiły się Jego cen-
ne zwięzłe artykuły o syntetycznym charakterze.
Ostatnie lata życia stały się okresem dramatycz-
nego wyścigu z chorobą, kiedy to, nie mogąc już
samodzielnie piiisać i czytać, usiłował przy pomo-
cy uczniów nadać ostateczny kształt nie ukończo-
nym rozprawom i artykułom. W tej ostatniej wal-
ce ze słabnącym zdrowiem i umykającym czasem
rzadko już tylko' mógł być zwycięzcą.
W dorobku Józefa' Lepiarczyka, obejmującym
około stu pozycji opublikowanych w ciągu czte-
rech dziesięcioleci, wyróżnić można trzy typy
prac. Pierwszy, najważniejszy, stanowią rozpra-
wy i artykuły z zakresu ,,czystej” historii sztu-
ki. Drugi obejmuje publikacje związane z ochro-
ną zabytków: najpierw sprawozdania okresowe z
działalności Urzędu Konserwatora4, później tak-
że wypowiedzi o konkretnych problemach kon-
serwatorskich, w tym talk ważny glos w sprawie
krakowskich Sukiennic, podkreślający walory
dziewiętnastowiecznej przebudowy Tomasza Pry-
lińskiego i polemizujący z „purystyczną” posta-
wą większości ówczesnych polskich konserwato-
rów 5. Jego uniwersytecki skrypt z r. 1954, bę-
dący syntetycznym zarysem dziejów konserwator-
stwa i przeglądem jego metod, mimo upływu cza-
su zachował do dziś sporą aktualność6. Trzeci
wreszcie dział Jego pisarstwa stanowią prace o
charakterze dokumentacyjnym, przede wszystkim
bibliografie i katalogi zabytków. Z zainteresowań
konserwatorskich wywodziły się bieżące przeglą-
dy literatury, publikowane w latach 1948—1960
na łamach Ochrony Zabytków7; ich konsekwen-
cją stały się z kolei bibliografie retrospektywne,
zamieszczane w uniwersyteckich skryptach i pod-
ręcznikach historii sztuki8. Prace inwentaryza-
torskie podejmował Józef Lep tarczyk zwykle przy
towej” Arcybractwa Miłosierdzia w Krakowie (Ochrona
Zabytków, XI, 1958), s. 142—444.
6 Konserwacja zabytków architektury, Kraków 1954.
7 Ochrona Zabytków, I, 1948, ,s. 1616—467; II, 1949,
s. 63, 136—442, 283—-285; III, 1950 s. 105—110, 169—480; IV,
1051, s. 103—110, 226—231; V, 1952, s. 210—213; VI, 1953,
is. 179—180; X, 1957, s. 288—290; XI, 1958, s. 150—152,
276—285; XIII, 1960, s. 114—128.
8 W: Sztuka polska czasów nowożytnych, Cz. I: La-
ta 1450—1650. Praca zbiór., Warszawa 1952, s. 238—257;
Sztuka polska czasów średniowiecznych, pod red. G.
C h m a ir z y ń is k i ie g o, Warszawa 1953, s. 173—185;
Sztuka polska czasów nowożytnych. Cz. II: Okres 1650—
—1764, pod red. W. Tomkiewicza, Warszawa-Łódź
1955, s. 104—424; Historia sztuki polskiej, pod red. Tc
Dobrowolskiego i W. Tatarkiewicza, Kra-
ków 1962, I, s. 465—489; II, s. 445 —464; III, s. 431—450
(2. wyd. Kraków 1965, I, s. 507—534; II, s. 513'—534; III,
151
ka działalność przyniosła chyba większe i trwal-
szo wyniki. Całość konserwatorskiego dorobku Jó-
zefa Leipiarczyka oczekuje jeszcze na kompetent-
ną ocenę.
Dalszym polem Jego działalności była popu-
laryzacja sztuki; szczególną wagę miał w tym za-
kresie Jego wieloletni udział w szkoleniu facho-
wych przewodników PTTK.
Wielorakie zainteresowania i rozliczne zaję-
cia pochłaniały Mu wiele czasu i energii. Jego
kalendarzyki wproist puchły od dodatkowych kar-
teiuszków, na których zapisywał terminy spotkań,
zebrań i konferencji, nie mieszczące się w dru-
kowanych rubrykach. Spalająca Go, niekiedy
wprost gorączkowa, aktywność nie pozwalała na
spokojną refleksję i systematyczne pisanie. Dla-
tego naukowy dorobek Profesora Leipiarczyka,
choć znaczący, jest niewspółmiernie mały w sto-
sunku do Jego uzdolnień, głębokiej wiedzy i
wszechstronnej erudycji; wiele Jego przemyśleń
i trafnych spostrzeżeń pojawiało się później w
pracach innego autorstwa bądź pozostawało tylko
w pamięci przyjaciół, współpracowników i ucz-
niów.
Działalność naukową rozpoczął Józef Lepisar-
czyk już w czasie studiów; Jego pierwsze publi-
kacje pojawiły się w r. 1946. W najbliższych la-
tach ogłosił wiele drobnych przyczynków, spra-
wozdań i komunikatów, ale właśnie wtedy po-
wstawały Jego ważne rozprawy, które ukazały
się w druku z wieloletnim opóźnieniem (m. in.
praca magisterska, opublikowana dopiero po dzie-
więciu, i doktorska —- po trzynastu latach). Ży-
wą aktywność badawczą, wyrażającą się w pu-
blikacjach, utrzymywał do połowy lat sześćdzie-
siątych, po habilitacji natomiast tempo Jego dzia-
łalności naukowej jakby osłabło. Zdarzały się
lata, kiedy nic nie publikował, a objętość ogła-
UJ. Prace z Historii Sztuki, IX, 1971), s. 199—224. Stre-
szczenie całości: Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Od-
działu PAN w Krakowlie VIII, 1964, s. 189—192.
4 Przegląd Artystyczny, I, 1946, or 1, s. 13; Biuletyn
Informacyjny Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztu-
ki w Krakowie;, I, 1946, nr 2, ,s. 6—11; Ochrona Zabyt-
ków, II, 1949, s. 204—-206; VII, 1954, s. 54—57; Z;pravy Pa-
matkove Pece, XV, 1955, s. 248—249; Ochrona Zabytków,
X, 1957, s, 197—202.
5 Portal barokowy przy pl. Sw. Magdaleny w Kra-
kowie (Ochrona Zabytków, II, 1949), s. 62—'63; Przebu-
dowa czy konserwacja? Z problematyki krakowskich Su-
kiennic (Ochrona Zabytków, VIII, 1955), s. 187—192; Stan
i potrzeby Krakowa w zakresie ratownictwa i konserwa-
cji zabytków (Ochrona Zabytków, VIII, 1955), s>. 195—203;
[wspólnie z A. Fischingerem] W sprawie attyki
Kamienicy Bonerowskiej w Krakowie (Ochrona Zabyt-
ków, X, 1957), s. 271—278; Konserwacja „Komory klejno-
szanych prac (poza rozprawą habilitacyjną o Sie-
rakowskim) rzadko przekraczała kilka stron dru-
ku, niemniej to wówczas pojawiły się Jego cen-
ne zwięzłe artykuły o syntetycznym charakterze.
Ostatnie lata życia stały się okresem dramatycz-
nego wyścigu z chorobą, kiedy to, nie mogąc już
samodzielnie piiisać i czytać, usiłował przy pomo-
cy uczniów nadać ostateczny kształt nie ukończo-
nym rozprawom i artykułom. W tej ostatniej wal-
ce ze słabnącym zdrowiem i umykającym czasem
rzadko już tylko' mógł być zwycięzcą.
W dorobku Józefa' Lepiarczyka, obejmującym
około stu pozycji opublikowanych w ciągu czte-
rech dziesięcioleci, wyróżnić można trzy typy
prac. Pierwszy, najważniejszy, stanowią rozpra-
wy i artykuły z zakresu ,,czystej” historii sztu-
ki. Drugi obejmuje publikacje związane z ochro-
ną zabytków: najpierw sprawozdania okresowe z
działalności Urzędu Konserwatora4, później tak-
że wypowiedzi o konkretnych problemach kon-
serwatorskich, w tym talk ważny glos w sprawie
krakowskich Sukiennic, podkreślający walory
dziewiętnastowiecznej przebudowy Tomasza Pry-
lińskiego i polemizujący z „purystyczną” posta-
wą większości ówczesnych polskich konserwato-
rów 5. Jego uniwersytecki skrypt z r. 1954, bę-
dący syntetycznym zarysem dziejów konserwator-
stwa i przeglądem jego metod, mimo upływu cza-
su zachował do dziś sporą aktualność6. Trzeci
wreszcie dział Jego pisarstwa stanowią prace o
charakterze dokumentacyjnym, przede wszystkim
bibliografie i katalogi zabytków. Z zainteresowań
konserwatorskich wywodziły się bieżące przeglą-
dy literatury, publikowane w latach 1948—1960
na łamach Ochrony Zabytków7; ich konsekwen-
cją stały się z kolei bibliografie retrospektywne,
zamieszczane w uniwersyteckich skryptach i pod-
ręcznikach historii sztuki8. Prace inwentaryza-
torskie podejmował Józef Lep tarczyk zwykle przy
towej” Arcybractwa Miłosierdzia w Krakowie (Ochrona
Zabytków, XI, 1958), s. 142—444.
6 Konserwacja zabytków architektury, Kraków 1954.
7 Ochrona Zabytków, I, 1948, ,s. 1616—467; II, 1949,
s. 63, 136—442, 283—-285; III, 1950 s. 105—110, 169—480; IV,
1051, s. 103—110, 226—231; V, 1952, s. 210—213; VI, 1953,
is. 179—180; X, 1957, s. 288—290; XI, 1958, s. 150—152,
276—285; XIII, 1960, s. 114—128.
8 W: Sztuka polska czasów nowożytnych, Cz. I: La-
ta 1450—1650. Praca zbiór., Warszawa 1952, s. 238—257;
Sztuka polska czasów średniowiecznych, pod red. G.
C h m a ir z y ń is k i ie g o, Warszawa 1953, s. 173—185;
Sztuka polska czasów nowożytnych. Cz. II: Okres 1650—
—1764, pod red. W. Tomkiewicza, Warszawa-Łódź
1955, s. 104—424; Historia sztuki polskiej, pod red. Tc
Dobrowolskiego i W. Tatarkiewicza, Kra-
ków 1962, I, s. 465—489; II, s. 445 —464; III, s. 431—450
(2. wyd. Kraków 1965, I, s. 507—534; II, s. 513'—534; III,
151