DOI article:
Kornecki, Marian; Chrzanowski, Tadeusz: Sztuka w Krakowie po Stwoszu: Epilog gotyku mieszczańskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20543#0169
9. Chrystus na osiołku, pierwsza ćwierć w. XVI, Stary Sącz, kłasz-
tar Klarysek (fot. M. Kcirneckii)
towany bardziej na malarstwo niemieckie mo-
nogramista HP (Hanusz Pictor — Jan Wielki?),
współtwórca wybitnego dzieła, jakim jest polip-
tyk olkuski47. Ale działał też, chyba najwybit-
niejszy spośród rówieśników Stwosza, twórca
Wniebowzięcia z Warty, identyfikowany — jak
można sądzić bez dostatecznych dowodów — z
malarzem zakonnym Franciszkiem z Sieradza4S.
Istotniejsze dla naszych rozważań jest jednak
to, że po krakowskim okresie Stwosza pojawia-
ją się w tym środowisku znów wielkie, całko-
wicie malowane ołtarze, które — z uwagi na
rangę fundacji — wysuwają się znacznie ponad
fundacje dla prowincjonalnych bądź co bądź miej-
scowości w rodzaju Książnic Wielkich czy Lusi-
ny. Twórca poliptyku św. Jana Jałmużnika49
kowskim, Kraków 1933, passim; M. Walicki, Nider-
landzkie pierwowzory polskich cechowych obrazów [w:]
tenże, Z loty widnokrąg, Warszawa 1935, s. 104—109.
47 B. Przybyszewski, Powstanie i autorstwo
poliptyku olkuskiego (Folia Historia© Airtdum, II, 19-35),
s. 83—93; M. Walicki, Malarstwo polskie, Gotyk —
renesans — wczesny manieryzm, Warsza-wa 1981, s. 28
n. i 314.
48 M. W a 1 i c k i, Domniemane dzieło Franciszka
z Sieradza (Sprawozdania Komisji Nauk-owych PAU,
XXXVII, 1932, nr 2), s. 18; Sz. Dettloff, Zagadnie-
nia twórcze krakowskiego Ołtarza Mariackiego Wita Sto-
sza (Rocznik Historii Sztuki, I, 1953), s. 205 nn.; M. Lo-
dy ń s k a-K osińska, Kilka słów o Franciszku z
ora,z Marcin Czarny (Tryptyk Bodzentyński)59,
czy wreszcie malarz Jerzy51, to wyróżniające
się w tym środowisku osobowości artystyczne.
Dobrych, czy co najmniej sprawnych malarzy
było o wiele więcej.
Trzeba chyba ze znaczną dozą ostrożności od-
nosić się do wpływów Wita Stwosza na Marcina
Czarnego. Pozór lub rozbudowane wrażenie owych
zależności stwarza zgodność ikonograficzna sce-
ny głównej obu wielkich ołtarzy. Ale przecież
w rzeczywistości chodzi tu o odmienny wariant
Zaśnięcia z klęczącą Matką Bożą, wariant wy-
różniający się świecą podawaną Maryi przez św.
Jana52. Ta właśnie odmiana pojawia się w na-
śladownictwach Marcina Czarnego zarówno ma-
larskich (spalony i odtworzony w kopii obraz w
Sieradza [w:] Ars Auro Prior. Studia Ioanni Białostocki
sexagenario dicata. Warszawa 1931, s. 237—229.
49 K. Sec oim s ka, Ołtarz św. Jana Jałmużnika,
Studiu Renesansowe, IV, Wrocław 1965, s. 224—325; M.
Walicki, Krakowska legenda Jana Jałmużnika, War-
szawa 1968, passim.
50 Przybyszewski, Marcin Czarny..., passim;
W. Juszczak, Tryptyk Bodzentyński, Studia Rene-
sansowe, III, Wrocław 19313, s. 2137—315.
51 B. Przybyszewski, Jerzy, malarz krakow-
ski (1501—1520) (Sprawozdania Komisji Naukowych PAU,
I, 1919), s. 565. Zob. też: Walicki. Malarstwo pol-
skie..., s. 46 i 3126—327.
52 Zob. przypis 9.
165
tar Klarysek (fot. M. Kcirneckii)
towany bardziej na malarstwo niemieckie mo-
nogramista HP (Hanusz Pictor — Jan Wielki?),
współtwórca wybitnego dzieła, jakim jest polip-
tyk olkuski47. Ale działał też, chyba najwybit-
niejszy spośród rówieśników Stwosza, twórca
Wniebowzięcia z Warty, identyfikowany — jak
można sądzić bez dostatecznych dowodów — z
malarzem zakonnym Franciszkiem z Sieradza4S.
Istotniejsze dla naszych rozważań jest jednak
to, że po krakowskim okresie Stwosza pojawia-
ją się w tym środowisku znów wielkie, całko-
wicie malowane ołtarze, które — z uwagi na
rangę fundacji — wysuwają się znacznie ponad
fundacje dla prowincjonalnych bądź co bądź miej-
scowości w rodzaju Książnic Wielkich czy Lusi-
ny. Twórca poliptyku św. Jana Jałmużnika49
kowskim, Kraków 1933, passim; M. Walicki, Nider-
landzkie pierwowzory polskich cechowych obrazów [w:]
tenże, Z loty widnokrąg, Warszawa 1935, s. 104—109.
47 B. Przybyszewski, Powstanie i autorstwo
poliptyku olkuskiego (Folia Historia© Airtdum, II, 19-35),
s. 83—93; M. Walicki, Malarstwo polskie, Gotyk —
renesans — wczesny manieryzm, Warsza-wa 1981, s. 28
n. i 314.
48 M. W a 1 i c k i, Domniemane dzieło Franciszka
z Sieradza (Sprawozdania Komisji Nauk-owych PAU,
XXXVII, 1932, nr 2), s. 18; Sz. Dettloff, Zagadnie-
nia twórcze krakowskiego Ołtarza Mariackiego Wita Sto-
sza (Rocznik Historii Sztuki, I, 1953), s. 205 nn.; M. Lo-
dy ń s k a-K osińska, Kilka słów o Franciszku z
ora,z Marcin Czarny (Tryptyk Bodzentyński)59,
czy wreszcie malarz Jerzy51, to wyróżniające
się w tym środowisku osobowości artystyczne.
Dobrych, czy co najmniej sprawnych malarzy
było o wiele więcej.
Trzeba chyba ze znaczną dozą ostrożności od-
nosić się do wpływów Wita Stwosza na Marcina
Czarnego. Pozór lub rozbudowane wrażenie owych
zależności stwarza zgodność ikonograficzna sce-
ny głównej obu wielkich ołtarzy. Ale przecież
w rzeczywistości chodzi tu o odmienny wariant
Zaśnięcia z klęczącą Matką Bożą, wariant wy-
różniający się świecą podawaną Maryi przez św.
Jana52. Ta właśnie odmiana pojawia się w na-
śladownictwach Marcina Czarnego zarówno ma-
larskich (spalony i odtworzony w kopii obraz w
Sieradza [w:] Ars Auro Prior. Studia Ioanni Białostocki
sexagenario dicata. Warszawa 1931, s. 237—229.
49 K. Sec oim s ka, Ołtarz św. Jana Jałmużnika,
Studiu Renesansowe, IV, Wrocław 1965, s. 224—325; M.
Walicki, Krakowska legenda Jana Jałmużnika, War-
szawa 1968, passim.
50 Przybyszewski, Marcin Czarny..., passim;
W. Juszczak, Tryptyk Bodzentyński, Studia Rene-
sansowe, III, Wrocław 19313, s. 2137—315.
51 B. Przybyszewski, Jerzy, malarz krakow-
ski (1501—1520) (Sprawozdania Komisji Naukowych PAU,
I, 1919), s. 565. Zob. też: Walicki. Malarstwo pol-
skie..., s. 46 i 3126—327.
52 Zob. przypis 9.
165