DOI Artikel:
Bałus, Wojciech: Artura Grottgera "Wieczorna modlitwa rolnika": Próba interpretacji ikonograficznej obrazu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20612#0136
7. Ohirilsitian Ruibem, Spojrzenie w dal (Pasterka), 1842, olej na płótnie, Wiedeń, Osterreichische
Galerie im Belvedere (fot. muzeum)
Grottgera, gdzie daleki widok poprzedzony został li od widza) ku bohaterom dzieła, a także po-
wzgórzem pierwszego planu „zwieńczonym" po- przez rozbudowanie „realnego" pierwszego planu,
stacią rolnika. Zależność od dzieł monachijskich Oba te zabiegi znane nam są już z obrazów mo-
nie jest zresztą wykluczona, biorąc choćby pod nachijskieh. Ale u Friedricha pojawia się coś je-
uwagę pobyt naszego malarza w stolicy Bawarii szcze, coś bardzo ważnego i dla Grottgera —
w roku 1858 19. motyw odwróconej postaci ludzkiej, stanowiący
„Włączenie" widza w przestrzeń dzieła było istotny element całej kompozycji,
charakterystyczne również dla wielu pejzaży Ca- Motyw ów malarstwo europejskie zna od cza-
spara Davida Friedricha. Prizypatnzimy się zna- sów starożytnych, sztuka zaś pejzażowa od wie-
nemu obrazowi Dwaj mężczyźni obserwujący ku XVI21. Funkcja artystyczna postaci odwróco-
księżyc (1819 — ryc. 4). Na zakręcie ścieżki, wy- nej początkowo sprowadzała się do rozdzielania
żej niż odbiorca, przy fantastycznie powygina- lub łączenia grup osób ze sobą, a także do po-
nym drzewie, stoją dwaj zapatrzeni w księżyc głębiiania przestrzeni obrazuZ2. Postaci takie jed-
mężczyźnd, ubrani w staroniemieckie stroje20. nak nigdy nie były głównymi bohaterami dzieł,
„Włączenie" uzyskane tu zostało poprzez popro- w których występowały. Za punkt zwrotny uznać
wadzenie ścieżki od dolnej krawędzi obrazu (czy- można wydanie około roku 1700 dzieła Ethica
19 Z. G o ł u b i e w, A. Król, Kalendarium [w:] 21 M. Koch, Die Riickenfigur im Bild. Von der
Grottger... [kat. MNK], s. 12. Antike bis zu Giotto, Recklinghausen 1965 (Miinstersche
20 H. B 6 r s c h-S u p a n, K. W. Ja hm i g, Caspar Studlien ziur Kunisitgeschichte, 2); S. H ols ten, Fern-
David Friedrich. Gemdlde, Druckgraphik und bildmafiige sicht mit einer Riickenfigur [w:] Caspar David Friedrich
Zeichnungen, Miiindhein 1973, kat. 261; K.-L. H o c h, 1774-1840 [kat. wystawy w hamburskiej Kunsthalle w
Caspar David Friedrich, Ernst Moritz Arndt und die 1974], Miinohen 1981, wyd. II, s. 40.
sogenannte Demagogenverfolgung (Pantheon, XLIV, 1986), 22 Koch, o.c, s. 72-73.
S. 72-75.
132
Galerie im Belvedere (fot. muzeum)
Grottgera, gdzie daleki widok poprzedzony został li od widza) ku bohaterom dzieła, a także po-
wzgórzem pierwszego planu „zwieńczonym" po- przez rozbudowanie „realnego" pierwszego planu,
stacią rolnika. Zależność od dzieł monachijskich Oba te zabiegi znane nam są już z obrazów mo-
nie jest zresztą wykluczona, biorąc choćby pod nachijskieh. Ale u Friedricha pojawia się coś je-
uwagę pobyt naszego malarza w stolicy Bawarii szcze, coś bardzo ważnego i dla Grottgera —
w roku 1858 19. motyw odwróconej postaci ludzkiej, stanowiący
„Włączenie" widza w przestrzeń dzieła było istotny element całej kompozycji,
charakterystyczne również dla wielu pejzaży Ca- Motyw ów malarstwo europejskie zna od cza-
spara Davida Friedricha. Prizypatnzimy się zna- sów starożytnych, sztuka zaś pejzażowa od wie-
nemu obrazowi Dwaj mężczyźni obserwujący ku XVI21. Funkcja artystyczna postaci odwróco-
księżyc (1819 — ryc. 4). Na zakręcie ścieżki, wy- nej początkowo sprowadzała się do rozdzielania
żej niż odbiorca, przy fantastycznie powygina- lub łączenia grup osób ze sobą, a także do po-
nym drzewie, stoją dwaj zapatrzeni w księżyc głębiiania przestrzeni obrazuZ2. Postaci takie jed-
mężczyźnd, ubrani w staroniemieckie stroje20. nak nigdy nie były głównymi bohaterami dzieł,
„Włączenie" uzyskane tu zostało poprzez popro- w których występowały. Za punkt zwrotny uznać
wadzenie ścieżki od dolnej krawędzi obrazu (czy- można wydanie około roku 1700 dzieła Ethica
19 Z. G o ł u b i e w, A. Król, Kalendarium [w:] 21 M. Koch, Die Riickenfigur im Bild. Von der
Grottger... [kat. MNK], s. 12. Antike bis zu Giotto, Recklinghausen 1965 (Miinstersche
20 H. B 6 r s c h-S u p a n, K. W. Ja hm i g, Caspar Studlien ziur Kunisitgeschichte, 2); S. H ols ten, Fern-
David Friedrich. Gemdlde, Druckgraphik und bildmafiige sicht mit einer Riickenfigur [w:] Caspar David Friedrich
Zeichnungen, Miiindhein 1973, kat. 261; K.-L. H o c h, 1774-1840 [kat. wystawy w hamburskiej Kunsthalle w
Caspar David Friedrich, Ernst Moritz Arndt und die 1974], Miinohen 1981, wyd. II, s. 40.
sogenannte Demagogenverfolgung (Pantheon, XLIV, 1986), 22 Koch, o.c, s. 72-73.
S. 72-75.
132