DOI Artikel:
Szlezynger, Piotr Stanisław: Brama zamku Lubomirskich w Nowym Wiśniczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20544#0110
13. Giacomo Barozzi da Vignola, projekt nie zachowanej bramy
na Kwirynale w Rzymie, 1561 (wg tegoż, o. c.)
gólne znaczenie miało konsekwentne oparcie kom-
pozycji na schemacie luku triumfalnego, podobnie
jak w Sanmicheliowych bramach Werony i Pal-
manovy26. Lubomirski, który blisko rok spędził
w Padwie mógł, poznawszy nowoczesne fortyfikacje
Republiki Weneckiej, zadecydować o takim charak-
terze budowli wiśnickiej 27. Idea luku triumfalnego,
wpisana w wątek przewodni chwały fundatora, słu-
żyła jego pomnikowemu wywyższeniu28. W nadpor-
talowej części fasady bramy wyeksponowano walo-
rowo tablicę inskrypcyjną z białego marmuru, wyżej
zaś kartusz, wykuty w czerwonym, węgierskim mar-
murze (ryc. 16). Pole z herbem ujęto plastycznie
26 E. R o c c h i, Le fonti storiche delParchitettura militare,
Roma 1908, s. 31 i 288.
27 S. Windakiewicz, Księgi nacyi polskiej w Padwie,
Kraków 1890, s. 32.
28 Przykładem adaptacji łuku triumfalnego przez siedemnas-
towieczną sztukę okazjonalną były bramy wzniesione w Gdańsku
i Krakowie w związku z przyjazdem króla Zygmunta III i Marii
Gonzagi, zob. A. Fischinger, Kasper Kurcz renesansowy
malarz krakowski [w:] Studia renesansowe, II, Wrocław 1957,
s. 221 i n.
rzeźbionym obramieniem wolutowym, z labrami
i klejnotem, koroną szlachecką i rogami na tle
muszli.
Łuk triumfalny pozostawał w czasach nowożyt-
nych znakiem hołdu i czci przysługującej śmiertel-
nym. Przejście przez bramę rezydencji nabierało
charakteru uroczystego i triumfalnego, w sensie
symbolicznego uznania, wywyższenia wodza29. Pro-
gram ideowy bramy w Wiśniczu obejmuje całą
14. Podhorce, zamek Koniecpolskich. Brama wjazdowa w umoc-
nieniach bastionowych, ok. 1640, stan z r. 1992 (fot. autor)
fasadę, od ogólnodostępnego przejazdu w przyzie-
mu, przy czym kulminuje się w górnej partii zwień-
czenia z tablicą inskrypcyjną (ryc. 17) i bogato
rzeźbionym kartuszem30. W inskrypcji podkreślono
29 Właściwe Włochom zamiłowanie do widowiskowych po-
chodów udzieliło się całej Europie; łuk triumfalny stał się
niezbędnym rekwizytem uroczystości; por. J. Burckhardt,
Kultura Odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1961, s. 218;
E. Baldwin-Smith, Architectural Symbolism of Imperial
Romę and the Middle Ages, Princeton 1956, s. 25 i n.
30 Przeciwstawianie górnej i dolnej części łuku triumfalnego
— symbolicznego hierarchizowania — ma podłoże archetypiczne;
o ugruntowaniu się tych pojęć w sztuce zob.: D. F r e y, Gotik und
106
na Kwirynale w Rzymie, 1561 (wg tegoż, o. c.)
gólne znaczenie miało konsekwentne oparcie kom-
pozycji na schemacie luku triumfalnego, podobnie
jak w Sanmicheliowych bramach Werony i Pal-
manovy26. Lubomirski, który blisko rok spędził
w Padwie mógł, poznawszy nowoczesne fortyfikacje
Republiki Weneckiej, zadecydować o takim charak-
terze budowli wiśnickiej 27. Idea luku triumfalnego,
wpisana w wątek przewodni chwały fundatora, słu-
żyła jego pomnikowemu wywyższeniu28. W nadpor-
talowej części fasady bramy wyeksponowano walo-
rowo tablicę inskrypcyjną z białego marmuru, wyżej
zaś kartusz, wykuty w czerwonym, węgierskim mar-
murze (ryc. 16). Pole z herbem ujęto plastycznie
26 E. R o c c h i, Le fonti storiche delParchitettura militare,
Roma 1908, s. 31 i 288.
27 S. Windakiewicz, Księgi nacyi polskiej w Padwie,
Kraków 1890, s. 32.
28 Przykładem adaptacji łuku triumfalnego przez siedemnas-
towieczną sztukę okazjonalną były bramy wzniesione w Gdańsku
i Krakowie w związku z przyjazdem króla Zygmunta III i Marii
Gonzagi, zob. A. Fischinger, Kasper Kurcz renesansowy
malarz krakowski [w:] Studia renesansowe, II, Wrocław 1957,
s. 221 i n.
rzeźbionym obramieniem wolutowym, z labrami
i klejnotem, koroną szlachecką i rogami na tle
muszli.
Łuk triumfalny pozostawał w czasach nowożyt-
nych znakiem hołdu i czci przysługującej śmiertel-
nym. Przejście przez bramę rezydencji nabierało
charakteru uroczystego i triumfalnego, w sensie
symbolicznego uznania, wywyższenia wodza29. Pro-
gram ideowy bramy w Wiśniczu obejmuje całą
14. Podhorce, zamek Koniecpolskich. Brama wjazdowa w umoc-
nieniach bastionowych, ok. 1640, stan z r. 1992 (fot. autor)
fasadę, od ogólnodostępnego przejazdu w przyzie-
mu, przy czym kulminuje się w górnej partii zwień-
czenia z tablicą inskrypcyjną (ryc. 17) i bogato
rzeźbionym kartuszem30. W inskrypcji podkreślono
29 Właściwe Włochom zamiłowanie do widowiskowych po-
chodów udzieliło się całej Europie; łuk triumfalny stał się
niezbędnym rekwizytem uroczystości; por. J. Burckhardt,
Kultura Odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1961, s. 218;
E. Baldwin-Smith, Architectural Symbolism of Imperial
Romę and the Middle Ages, Princeton 1956, s. 25 i n.
30 Przeciwstawianie górnej i dolnej części łuku triumfalnego
— symbolicznego hierarchizowania — ma podłoże archetypiczne;
o ugruntowaniu się tych pojęć w sztuce zob.: D. F r e y, Gotik und
106