DOI Artikel:
Walczak, Marek: Przyczynek do badań nad wieżą ratuszową w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20623#0039
14. Wiedeń, wieża katedry Sw. Szczepana, kruchta
w przyziemiu wieży pd. (fot. M. Walczak)
W Austrii podobne rozwiązania pojawiały się bar-
dzo często, np. w realizacjach Stefana Krumenauera
(ur. ok. r. 1400)66. Jednym z jego kluczowych dzieł
jest kościół Sw. Szczepana w Braunau am Inn (ok.
1439—1466)67. W r. 1492 Wolfgang Wiesinger
dostawił do niego wieżę, zapewne według planów
Krumenauera. Jej górna część ujęta jest w przypory
ustawione narożnikowo, a jej elewacje są podzielone
trójkątnymi w przekroju laskowaniami. Dziełem
bliskim Braunau jest kościół parafialny w Eferding,
gdzie w latach 1468—1471 wzniesiono po stronie po-
łudniowej podwójny portal68. Zdwojone wejście ujęto
w trójkondygnacyjne przypory, na które nałożono
ostre, „trójkątne” podziały. Krakowskie dekoracje są
bardzo podobne do laskowań pokrywających część
elewacji fary w Steyr (il. 16), jednego z kluczowych
dzieł Hansa Puchspauma (początek prac w latach
czterdziestych w. XV)69. Równie bliskie są one po-
działom szczytu w farze w Schwazu (budowa od r.
l460)/0. Swoiste podsumowanie austriackiej tradycji
ekspresyjnych tendencji w architekturze późnogo-
tyckiej stanowi kościół w Pernegg (1500—1520). Z
idealnie gładkimi elewacjami korpusu nawowego
kontrastuje tu chór o „pilastym” narysie, uzyska-
nym w wyniku zastosowania trójkątnych przypór,
pomiędzy które wstawiono trójkątne laskowania,
a od zachodu wznosi się potężna wieża, obrócona
względem fasady o 45°71.
15. Rzut wieży pd. przy katedrze Św. Szczepana w Wiedniu,
rysunek, ok. 1500, wg pierwotnego planu z 3. ćw. XIV w.
Akademia Sztuk Pięknych w Wiedniu (wg Hassmann, op.cit.)
Poświęciłem dość dużo miejsca na dowiedzenie
popularności Spornpfeilern i wywodzących się od
nich, trójkątnych w przekroju podziałów architek-
tonicznych po to, aby osłabić znaczenie skojarzeń
parlerowskich i skierować uwagę na architekturę
obszarów Austrii. Chyba nieprzypadkowo fiale
ustawione narożnikowo pojawiły się w Krakowie w
nawie głównej kościoła Augustianów na Kazimierzu,
obok podgiętych służek — motywu o rodowodzie
jednoznacznie wiedeńskim (budowle dworskie z
kręgu mistrza Michała)72. Trzeba pamiętać, że inne
66 Brucher, op.cit., s. 160. 69 Tamże, s. 187—190; por. też: Grimschitz, op.cit., s.
67 Tamże, s. 160-162, tabl. XI. 23-24.
68 Tamże, s. 162-163, il. 116. 70 B rucher, op.cit., s. 293, tabl. 29-
71 Tamże, s. 217, il. 172.
72 Szyma, op.cit., s. 4l.
33
w przyziemiu wieży pd. (fot. M. Walczak)
W Austrii podobne rozwiązania pojawiały się bar-
dzo często, np. w realizacjach Stefana Krumenauera
(ur. ok. r. 1400)66. Jednym z jego kluczowych dzieł
jest kościół Sw. Szczepana w Braunau am Inn (ok.
1439—1466)67. W r. 1492 Wolfgang Wiesinger
dostawił do niego wieżę, zapewne według planów
Krumenauera. Jej górna część ujęta jest w przypory
ustawione narożnikowo, a jej elewacje są podzielone
trójkątnymi w przekroju laskowaniami. Dziełem
bliskim Braunau jest kościół parafialny w Eferding,
gdzie w latach 1468—1471 wzniesiono po stronie po-
łudniowej podwójny portal68. Zdwojone wejście ujęto
w trójkondygnacyjne przypory, na które nałożono
ostre, „trójkątne” podziały. Krakowskie dekoracje są
bardzo podobne do laskowań pokrywających część
elewacji fary w Steyr (il. 16), jednego z kluczowych
dzieł Hansa Puchspauma (początek prac w latach
czterdziestych w. XV)69. Równie bliskie są one po-
działom szczytu w farze w Schwazu (budowa od r.
l460)/0. Swoiste podsumowanie austriackiej tradycji
ekspresyjnych tendencji w architekturze późnogo-
tyckiej stanowi kościół w Pernegg (1500—1520). Z
idealnie gładkimi elewacjami korpusu nawowego
kontrastuje tu chór o „pilastym” narysie, uzyska-
nym w wyniku zastosowania trójkątnych przypór,
pomiędzy które wstawiono trójkątne laskowania,
a od zachodu wznosi się potężna wieża, obrócona
względem fasady o 45°71.
15. Rzut wieży pd. przy katedrze Św. Szczepana w Wiedniu,
rysunek, ok. 1500, wg pierwotnego planu z 3. ćw. XIV w.
Akademia Sztuk Pięknych w Wiedniu (wg Hassmann, op.cit.)
Poświęciłem dość dużo miejsca na dowiedzenie
popularności Spornpfeilern i wywodzących się od
nich, trójkątnych w przekroju podziałów architek-
tonicznych po to, aby osłabić znaczenie skojarzeń
parlerowskich i skierować uwagę na architekturę
obszarów Austrii. Chyba nieprzypadkowo fiale
ustawione narożnikowo pojawiły się w Krakowie w
nawie głównej kościoła Augustianów na Kazimierzu,
obok podgiętych służek — motywu o rodowodzie
jednoznacznie wiedeńskim (budowle dworskie z
kręgu mistrza Michała)72. Trzeba pamiętać, że inne
66 Brucher, op.cit., s. 160. 69 Tamże, s. 187—190; por. też: Grimschitz, op.cit., s.
67 Tamże, s. 160-162, tabl. XI. 23-24.
68 Tamże, s. 162-163, il. 116. 70 B rucher, op.cit., s. 293, tabl. 29-
71 Tamże, s. 217, il. 172.
72 Szyma, op.cit., s. 4l.
33